Mit dünden bugüne gizli dünyanin bilinmeyenleri tuncay özkan

İtiraf etmeliyiz ki başdöndürücü şekilde gelişen olaylar konusunda

kontrespiyonaj dediğimiz çok önemli çalışmaların, aynı hızla etkinliğinin

arttığını söyleyemeyiz. Bugün istihbarata karşı koyma olayını, olması

gereken önemle değerlendiriyoruz ve nitelik değiştiren kontrespiyonaj

konseptini olayların iç ve dış bağlantıları çerçevesinde değerlendirerek

çalışmalarımızı şekillendiriyoruz.

Gelişen teknoloji, hızla bütünleşen dünyamızda karşı istihbarat

faaliyetleri ve tedbirlerinin amaca uygun şekilde geliştirilmesinin

güçlülüğü ve önemi açıkça görülebilmektedir. Çalışma şartları itibariyle

yasal bir sıkıntı mevcut değildir. Ancak, devlet sırrı kavramını değişen

şartlara göre ilgili yasalarda tanımlanması ve bu sırrın unsurlarının

daha sarih bir şekilde açıklığa kavuşturulmasının yararlı olacağını

mütala ediyoruz.

" YETENEKLİ GENÇLERİ ALMAYA DEVAM EDİYORUZ"

-MİT içinde yeni bir yapılanmanın başladığı gözlendi. Eleman alma

politikalarından , istihbarat toplama yöntemlerine kadar pek çok alanda

yaşanan bu değişimle yaşanan şey nedir? MİT'e nasıl bir yapı kazandırmaya

çalışıyorsunuz? Bu konuda sizi zorlayan veya yaptıklarınızı kolaylaştıran

unsurlar nelerdir? Örneğin MİT'in personel politikası ve istihbarat

gelenekleri sizin için bu anlamda ne ifade ediyor?

Yanıt: MİT içinde yeni bir yapılanmanın başlatıldığı doğrudur. çünkü

Dünyada herşey süratle değişmektedir. Bütünleşmeye rağmen ayrılıklar ve

çıkar farklılıkları daha da artmaktadır.

Türkiye gelişmekte olan bir ülke olarak, demokratik sistemiyle Ortadoğu,

Kafkaslar, Orta Asya, Balkanlar gibi tüm dünyayı saran çok önemli

bağlantıları ile laik ve çağdaş yönetim anlayışı ve hedeflerinin yanı

sıra, Müslüman ve Hırıstiyan ülkeleri arasındaki yeri, yarattığı çeşitli

vasatlardaki rolleri sebebiyle, bir çok ülke tarafından dayanışma

kurulmak istenen veya gelişimi engellenmek istenen bir büyük ülke. MİT

ortaya çıkan bu ihtiyaçlara cevap verebilme durumunda olmak zorundadır,

olacaktır.

Sözkonusu ihtiyaçlara cevap verebilen bir personel kadrosu yaratabilmek

için lisan bilen, yetenekli gençleri almaya devam ediyoruz. Eğitim ve

teknik imkanları geliştiren çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Terörizme karşı

mücadelede daha aktif , yüksek analiz kabiliyeti yaratıcı, gelişmeden

tekaddüm eden istihbarat üretimini sağlayıcı bir teşkilatlanma ve

istihbarat kültürü oluşturma gayretlerimizi sürdürmekteyiz.

Bahsekonu çalışmalarda karşılaştığımız bünyesel ve teşkilat dışı

zorlukların olmadığını söyleyemeyiz. Ancak, aldığımız desteklerin hedefe

ulaşmada önemli şekilde kolaylaştırıcı bir vasat yarattığını

memnuniyetle ifade edebiliriz.

" PKK İLE MÜCADELEDE DİĞER KURUMLARDAN GERİ DEĞİLİZ"

- PKK ile yapılan mücadelede MİT'in başarısız olduğu ve istihbarat

toplayamadığı eleştirisini nasıl karşılıyorsunuz? Bu eleştiriler de hiç mi

haklılık payı yok, ya da MİT eleştirilirken kantarın topu fazla mı

kaçıyor? PKK konusunda MİT istihbaratta zorlanıyorsa veya zorlandıysa

bunun nedenleri nedir? MİT istihbarat veriyor da bunun gereği yerine

getirilemiyorsa bu konuda sorunun kaynağı olarak neleri görüyorsunuz, ne

düşünüyorsunuz?

Yanıt:PKK ile yapılan mücadelede devlet topyekün mücadele vermektedir.

MİT'da bu mücadelede istihbarat yönüyle katkılarını sürekli geliştirme

gayreti içindedir. MİT'e yönelik her eleştiriye yapıcı sonuçlar

çıkarılabilmesi yönüyle yaklaşıyoruz. Ancak, ifade edildiği gibi bazen

kantarın topu fazla kaçırılabiliyor.

Bir terör örgütüne yönelik, mücadelenin çeşitli güçlükleri mevcuttur.

Karşımızda etnik kimlikle haklarını savunduğunu iddia ettiği insanları,

çocukları, kadınları acımasızca öldüren bir cinayet organizasyonu var.

Mücadele alanının coğrafik durumu, teröristlere uygun şartlar yaratıyor.

Bölgesel ve uluslararası etkiler ile bünyesel bazı sorunlar tehdidi

artıyor.

PKK terörü ile mücadelede, devletin diğer kuruluşlarından daha geride

olduğumuzu söylemek mümkün değildir. Herşeyin arzulanan seviyede

olmadığını da biliyoruz. Ancak tehdidin her safhasındaki gelişiminin,

önceden tespit edilip, ilgililerin uyarılmasındaki fonksiyonumuzun

kullanılmasında başarılı olduğumuzu söyleyebiliriz.

Terör ile mücadelede; her ülkenin istihbaratın temininde ve güvenlik

kuvvetlerince kullanımında güçlüklerle karşılaştığı bir gerçektir.

Edinilen tecrübeler, eğitim ve teknolojik gelişmelerle, ortaya çıkan

eksiklikler kapatılmaktadır.

" MİT SADECE KENDİ İMKANLARIYLA İSTİHBARAT ÜRETİYOR"

- Türkiye'de istihbarat açısından yaşanan sorunlar nelerdir? Bu sorunların

aşılmasında öncelikle yapılmasını istediğiniz şeyler konusunda bilgi

verir misiniz?

Yanıt: Türkiye'de istihbarat açısından yaşanan en büyük sorun, devlet

çapında istihbarat üretmekle yasal olarak sorumlu olan MİT'na, ilgili

kuruluşların kanuni sorumlulukları olan bilgi akışını, yeterince yerine

getirememeleridir. Bu durum MİT'nı sadece kendi imkanları ile istihbarat

üretmeye zorlarken, çeşitli yönlerden güçlükler yaratabilmektedir. Keza;

tarihi süreç içinde, ülkemizde ortaya çıkan siyasi sorunlar sebebiyle

çeşitli kesimlerde MİT'na karşı ortaya çıkan tepkiler, olması gereken

kamuoyu desteğinde zaafiyetler yaratabilmektedir. Zaman zaman siyasi

destek konusunda dahi yetersizlikler veya belirsizlikler olduğunu ifade

edebiliriz. Gerçekte MİT milli bir kuruluş olarak, tüm ülkeyi , tüm

halkımızı kucaklamakta olup, her kesimin desteğine ihtiyaç duymaktadır.

"ELEMAN TASFİYESİ SÖZ KONUSU DEĞİL"

- Emekli Sandığı yasasında yapılan yeni bir düzenleme ile MİT

elemanlarının çalışmalarına ilişkin esasları yeniden düzenlemek gereğini

neden duydunuz? Yasanın gerekçesinde " İstihbarat elemanlarının erken

yıpranmasını" uygulamanın nedeni olarak sunuldu. Ancak özellikle islami

kesimin yayın organlarında bu yasa ile MİT içinde bir eleman tasfiyesinin

gerçekleştirileceği ve bunun da teşkilat içindeki İslamcılara yönelik

olacağı iddiaları yer aldı. Bu yasal düzenlemenin gerekçesi nedir? Bundan

kaç kişi etkilenecektir? Bu yasa ile yapılmak istenen bir tasfiye hareketi

midir?

Yanıt: Emekli Sandığı yasasında yapılan düzenlemeye gerekçe olarak

gösterilen " İstihbarat elemanlarının erken yıpranması" hususu doğrudur.

Sürekli stresli yaşam yıpratıcı bir rol oynamaktadır. Erken emeklilik

kararı teşkilatın büyük çoğunluğu tarafından desteklenmiştir. Ancak erken

emeklilik kararı, yeni uygulamaya soktuğumuz meslek sınıfı yaratma

çalışmalarının da temelini oluşturmaktadır. Boşalan kadrolar yerine

genç, lisan bilir, çağımızın ihtiyaçlarına cevap verebilecek insanlarla

doldurulmaktadır. Emekli olanların tecrübelerinden yararlanma konusunda

da hassasiyet gösterilmektedir.

Bir eleman tasfiyesi kesinlikle söz konusu değildir. Esasen emekli

olanların büyük çoğunluğunu idari ve destek hizmetleri ünitelerinde

çalışanlar oluşturmaktadır. Hele hele emekli işlemlerinin islamcılara

yönelik olduğu iddialarını en hafif deyimiyle maksatlı olarak

netilendiriyoruz.

Aynı yaş sınırı Türk Silahlı Kuvvetleri, emniyet kuvvetleri, PTT

mensupları ve gümrük teşkilatımız için de söz konusudur. Bu meslek

sahiplerinin çalışma koşullarının yarattığı sosyal ve hukuki bir sonuçtur.

MİT, T.C. Devleti'nin Anayasal sistemi çerçevesinde , laik , özgür

düşüncenin öneminin bilinci içerisinde, inanışlara saygılı bir kuruluş

olarak , her kesime güven verebilecek bir yapıdadır.

"LAİKLİĞE BAĞLILIK BAZI KESİMLERDE SIKINTI YARATIYOR"

- Son dönemde MİT'e yönelik eleştirilerin büyük bir kısmı islami kesimden

geliyor. Bunun analisini nasıl yapıyorsunuz?

Yanıt: Yukarıda da ifade edildiği gibi, MİT insanların inançlarına ve

özgür düşüncelerine saygı gösterilmesini prensip olarak benimsemiştir.

Ancak inançların ve özgür düşüncenin, Anayasa düzenini hedef alan siyasi

amaçlar için, terörizmin hedefleri için, yasal yollar dışında istismar

edilmesine yönelik faaliyetleri izlemek de başlıca görevleri arasındadır.

MİT kuruluşundan buyana, Atatürk ilkelerine , çağdaş düşünceye ve laikliğe

sıkı sıkıya bağlı kalmıştır. Bu durumun bazı kesimlerde rahatsızlık

yarattığı, kendilerine yönelik çalışma içinde olduğumuz endişesini

yarattığını müşahade ediyoruz. Ancak islami kesimden gelen eleştirilerin

büyük çoğunluğunun yanlış bilgilenmeden kaynaklandığı söylenebilir.

" MİT HALK TARAFINDAN GERÇEK BOYUTLARIYLA TANINMIYOR"

- Türk halkı MİT'i doğru olarak tanıyor ve beklentilerini MİT'in

çalışmalarına göre mi yönlendiriyor? MİT'in görevi nedir, bunu yaparken

nasıl çalışır? Yasasından kaynaklanan sorumlulukları ile toplumun

beklentileri arasındaki farklılıklar nelerdir? Örneğin halk arasındaki

beklenti hırsızlık olayından, cinayete kadar pek çok konuda MİT'in

suçluları yakalayacağı şeklinde gelişmektedir. MİT'in böyle bir görevi

var mıdır? MİT ne yapar?

Yanıt: MİT' nın halkımız tarafından, gerçek boyutları ile tanındığı

söylenemez. Çeşitli dönemlerin yarattığı sorunlar, yanlış bilgilenme,

yanlış medyatik yönlendirmeler, MİT konusunda tereddütler ve olumsuzluklar

yaratabilmektedir.

Ülkemize yönelik tehdit unsurlarının, MİT 'nın imajını yıpratıcı planlı

çalışmalarının da , belirtilen olumsuzlukların ortaya çıkmasında önemli

payı vardır.

MİT'nın görev ve sorumlulukları 2937 sayılı "Devlet İstihbarat

Hizmetleri Milli İstihbarat Teşkilatı" yasası ile tespit edilmiştir. Bu

kanuna göre MİT'nın görevleri şu şekilde belirlenmiştir:

"A) Türkiye Cumhuriyeti'nin ülkesi ve milleti ile bütünlüğüne,

varlığına, bağımsızlığına, güvenliğine, Anayasal düzenine ve milli

gücünü meydana getiren bütün unsurlarına karşı içten ve dıştan yöneltilen

mevcut ve muhtemel faaliyetler hakkında milli güvenlik istihbaratını

devlet çapında oluşturmak ve bu istihbaratı Cumhurbaşkanı, Başbakan,

Genelkurmay Başkanı, Milli Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ile gerekli

kuruluşlara ulaştırmak

B) Devletin milli güvenlik siyasetiyle ilgili planların hazırlanması ve

yürütülmesinde; Cumhurbaşkanı, Başbakan, Genelkurmay Başkanı, Milli

Güvenlik Kurulu Genel Sekreteri ile gerekli kuruluşlara ulaştırmak.

C) Kamu kurum ve kuruluşlarının istihbarat faaliyetlerinin yönlendirilmesi

için Milli Güvenlik kurulu ve Başbakana tekliflerde bulunmak.

D) Kamu kurum ve kuruluşlarının istihbarat ve istihbarata karşı koyma

faaliyetlerine teknik konularda müşavirlik yapmak ve koordinasyonun

sağlanmasına yardımcı olmak.

E) Genelkurmay Başkanlığı'nca Silahlı Kuvvetler için lüzum görülecek

haber ve istihbaratı, yapılacak protokole göre Genelkurmay Başkanlığı'na

ulaştırmak.

F) Milli Güvenlik Kurulu'nda belirlenecek diğer görevleri yapmak.

G) İstihbarata karşı koymak.

Milli Güvenlik Teşkilatı'na bu görevler dışında görev verilemez ve bu

teşkilat devletin güvenliği ile ilgili istihbarat hizmetlerinden başka

hizmet istikametlerine yöneltilemez. Milli İstihbarat Teşkilatı

birimlerinin görev, yetki ve sorumlulukları Başbakanca onaylanacak bir

yönetmelikle belirtilir. "

Yasanın hükmünden de anlaşılacağı gibi MİT polisiye görevler dışında

hizmet vermekte olup güvenlik ve stratejik istihbarat üretiminin

yanısıra, istihbarata karşı koyma ve pisikolojik istihbarat faaliyetleri

ile devletimizin güvenlik politikalarının tespiti ve uygulamalarına önemli

katkılarda bulunmaktadır.

2000'Lİ YILLAR İÇİN NE YAPILIYOR

- 2000'li yıllarda Türkiye'nin içinde bulunduğu coğrafyanın özellİklerini

gözönüne alırsak MİT'in hazırlıkları hangi yöndedir. Dünyada istihbarat

örgütlerinin ulaştığı ve hedeflediği yapılanmalar ne yönde gelişmektedir,

MİT bunlara karşı nasıl bir hazırlık içindedir?

Yanıt: MİT büyüyen bölgesel bir güç olan Türkiye'nin çağdaşlaşmayı hedef

seçen bir Türkiye'nin, uluslararası ilişkileri gelişen ve saygınlığı olan

bir Türkiye'nin istihbarat örgütü olma durumundadır. Güvenlik, terörizmle

mücadele ve stratejik istihbarat konularının yanısıra, uyuşturucu-silah

kaçakçılığı ile mücadelede, artan nükleer, biyolojik, kimyasal silah

tehdidinin önlenmesinde, yerini almak zorundadır. Gayratlerimiz bu

istikamette şekillendirilmektedir.

- MİT'in eleman politikası nedir? MİT nasıl eleman almaktadır? Bunlar

nasıl eğitimden geçerilmektedir?

Yanıt: MİT ihtiyacına uygun eleman temini politikasını planlı şekilde

uygulamaktadır. bir çok istihbarat teşkilatında da olduğu gibi kapalı

şekilde tavsiye üzerine eleman alımı yöntemi yerine açık ilanlarla

personel temini yoluna gidilmektedir. Daha geniş kitlelere ulaşarak,

daha nitelikli personel temini yönünden, bu uygulamanın faydalı olduğu

anlaşılmıştır.

Meslek sınıfı içinde, ihtisas bölümlerinin ihtiyaç duyduğu eğitim

dallarından çeşitli imtihan yöntemleriyle seçilerek alınan personel, özel

eğitimlerden geçirildikten sonra. aday memur olarak göreve

başlatılmaktadır. Meslek için eğitim, ilgili kuruluşlardan ve uzmanlardan

yararlanılarak en üst düzeyde ve bir süreklilik içinde verilmektedir.

" YABANCI ÖRGÜTLERLE İLİŞKİLERİ SİYASİ OTORİTE BELİRLER"

- MİT bir dönem, özellikle 1955-1960 yılları arasında yabancı istihbarat

birimlerinden hizmet karşılığı aldığı paralar nedeniyle çokça

eleştirilmişti. Bugün diğer istihbarat birimleri ile aranızdaki

ilişkilyerin ekonomik boyutunu hangi düzeyde ve hangi çerçevede

tutuyorsunuz.? Diğer istihbarat teşkilatlarıyla ilişkilerinizin boyutu

konusunda bilgi verir misiniz?

Yanıt: MİT'in yabancı istihbarat örgütleriyle ilişkilerinin çerçevesini,

kanuni görevlerinin sınırlarını , milli çıkarları ve siyasi otoritenin

kararları belirler.

Yabancı istihbarat teşkilatlarıyla eğitim ve teknolojik konularda

işbirliği yaptığımız kuruluşlar vardır. Ancak bu ilişkilerimizin milli

çıkarlarımızı zedelemesi söz konusu değildir.

MİT'nın herhangi bir istihbarat örgütüyle ilişkilerini münferit şekilde

ele almak yanıltıcı olur. Türkiye'nin çıkarlarının gerektirdiği

ihtiyaçlar çerçevesinde , ilgili olan her ülkenin istihbarat teşkilatı ile

ilişki kurabiliriz.

- CIA ile MİT arasındaki ilişkiler hep tartışma konusu olagelmiştir.

1950'li yıllardaki istihbarat elemanlarının CIA'da eğitim görmeleri, daha

sora da operasyon boyutundu gelişen yardımlaşmalar tartışılmıştır. Buna

karşın MİT iki CIA köstebeğini Sebahattin Savaşman ile Turan Çağlar'ı da

ele geçirmiştir. Bugün bu ilişkilerin düzeyi nedir, bu ilişkilerde sizin

amaçladığınız düzey yakalanmış mıdır? İlişkileri hangi boyutta tutmayı

istiyorsunuz?

Yanıt: İstihbarat teşkilatlarının, yabancı servislerle ilişkileri

demokratik sisteme sahip her ülkede eleştiri konusu olabilmektedir.

Ülkelerarası ilişkilere, siyasi şartlara, medyatik habarciliğe göre de

sözkonusu eleştiriler ortaya çıkmaktadır.

Ülkelerarası ilişkilerin niteliği, güvenlik sorunlarıyla ilgili işbirliği

şartları, servislerarası ilişkilerin derecesini etkilemektedir. Milli

çıkarların tayiinde rol oynadığı ihtiyaçlar çerçevesinde, karşılıklı

işbirliği konuları da şekillenmektedir.

MİT'nın yabancı servislerle olan irtibatlarının mahiyetini, belirten

çerçeve içinde değerlendirmek gerekir.

Şunu özellikle vurgulamak isteriz: Yabancı istihbarat teşkilatlarıyla

ilişkiler çok hassas bir konu olup, istihbarat teşkilatlarının özel

uzmanlık konuları içerisinde öncelikli öneme sahiptir. Bu duruma devlet

yönetiminde de gerekli hassasiyet gösterilmelidir.

" MİT'İN İSTİHBARATDAKİ MERKEZİ ROLÜ DAHA İYİ ANLAŞILACAK"

-Türkiye'de istihbarat alanında gözlenen en büyük eksiklerden biri

koordinasyonsuzluk ve dağınık istihbarat yapısı. Örneğin yasada yer

almasına karşın MİT'nın Başkanlığında ve koordinasyonu altında

toplanması gereken İstihbarat Koordinasyon Kurulu toplanamıyor,

çalıştırılamıyor. Bunun yerine küçük ve yetersiz toplantılar yapılıyor.

Bu kurul neden çalıştırılamıyor? Bunun ortaya çıkardığı eksiklikler

nelerdir?

Yanıt: Milli İstihbarat Koordinasyon Kurulu'nun yasada öngörülen amaçlar

çerçevesinde çalıştırılamadığı doğrudur. Bunda belki de ortaya çıkan yeni

durumlar da rol oynamış olabilir. Ancak MİT'nın istihbarat üretiminde ve

koordinasyonunda, merkezi rolünün zaman içinde daha da iyi anlaşılacağını

zannediyoruz.

"ÇOĞU ZAMAN SUSKUN KALMAK AĞIR BİR YÜK DEĞİL Mİ?"

- Türkiye'de istihbaratçı olamak nasıl bir duygu?

Yanıt: İfadesi çok güç. Çeşitli çevrelerce sevilen, ilgi duyulan, yardım

edilmek istenen; çekinilen-uzak durulan; nefret edilen-kaçınılan (gizli

karanlık bir organizasyon olarak değerlendirilebilin); sürekli disiplin

isteyen bir işte çalışma; sürekli stres içinde olma; sürekli ülkenin milli

sorunları ile ilgilenme; her zaman objektif davaranabilme; hedeflerin,

yanlış bilgilenmelerin saldırıları karşısında, çoğu zaman suskun kalma;

çok ağır bir yük değil mi?

- MİT'in özellikle halkla ilişkiler alanında çok zayıf olduğu eleştirileri

var. Bunu nasıl karşılıyorsunuz, bu konuda bir yapılanmaya gidecek

misiniz? MİT kendisini halka anlata biliyor mu?

Yanıt: MİT'nın halkla ilişkilerinde eksikliklerimiz olduğu doğrudur. Bu

konuda bazı çalışmalar yapmaktayız. Ancak gizli çalışan bir istihbarat

teşkilatının halkla ilişkilerinin, bir bankanın halkla ilişkileriyle

benzer olması da mümkün değil.

Bu konuda en doğru yöntemleri kullanma arayışını sürdürürken yaptığımız

hizmetlerle, halkımızla ilişkilerimizi en iyi şekilde

geliştirebileceğimize inanıyoruz.

MİT YENİ BİR DARBEYİ HABER VERİR Mİ?

- Türkiye'de askeri darbeler ile MİT'in bunları sivil birimlere haber

verip vermemesi konusu hep tartışılmıştır. Bu konuda sizin düşünceleriniz

nelerdir? MİT darbeler karşısında bağlı bulunduğu sivil yetkilileri

haberdar edebilmiş midir? Edemediyse bunun nedenleri nelerdir?

Yanıt: Bu tartışmaların bugün cevaplandırılmasının doğru olamayacağını

düşünüyoruz. Ancak tartışmaların, iddia eddilen tarihlerdeki tarafları

doğruları açıklayabilir.

Bir istihbarat teşkilatının darbeler karşısında sivil yetkilileri