Dərs vəSAİTİ baki 2023 TƏRTİb edəN: elmi redaktor: RƏYÇİLƏR: Ön söZ

Sosial yardım və dəstəyin (xidmətlərin) növləri:
sosial patronaj - müayinə, ehtiyacların qiymətləndirilməsi, əsas problemlərin həlli yollarının müəyyən edilməsi, fərdi sosial himayə proqramının tərtib edilməsi, xidmət alanın (onun nümayəndəsinin) fərdi sosial himayə proqramının həyata keçirilməsinə cəlb edilməsi, qiymətləndirilməsi, fərdi sosial himayə proqramının həyata keçirilməsinin nəticələri;

• 
  verilən tapşırıqların yerinə yetirilməsinə nəzarət etmək, digər xidmətlərin əldə edilməsinə kömək etmək, sosial dəstəyin digər subyektləri ilə qarşılıqlı əlaqəni təşkil etmək, hərəkətlərin mənasını anlamağa kömək etmək, idarəetmə qabiliyyətini inkişaf etdirmək üçün xidmət alan şəxslə müntəzəm görüşlər və ya ziyarətlər; psixoloji məsləhət; psixoloji dəstək;
  
• 
  məsləhət, yönləndirmə - həyat vəziyyətinin təhlilində köməklik, əsas problemli məsələlərin, onların həlli yollarının müəyyən edilməsi, psixoloji məsləhət, hüquqi yardımın alınmasında köməklik; müvafiq yardıma müraciət etməyiniz lazım olan xidmətlər və ya qurumlar, xidmətlər göstərə biləcək qurumlar, sosial xidmətlər almaq şərtləri və s. haqqında əlaqə təmin etmək;
  

Bir və ya bir neçə ailə üzvünə əlillik diaqnozu qoyulmuş şəxs və ya ailə olan potensial sosial xidmət alıcısı müəyyən edildikdə, zərurət yarandıqda, əlil uşaqların əlillərin reabilitasiya müəssisəsinə göndərilməsinə köməklik göstərilir, dövlət qeydiyyatına alınması ilə bağlı məsləhətlər verilir. Zəmanətli müavinətlər, təminatlar, xidmətlər, güzəştlər və digər ödənişlər; əlillərin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların texniki reabilitasiya vasitələri ilə təmin olunmasına köməklik göstərmək, əhalinin sosial müdafiəsi məsələləri üzrə məsul struktur bölməni məlumatlandırmaq;

• 
  maraqların təmsil olunması - sosial xidmət alanın adından danışıqların aparılması, sənədlərin hazırlanmasında və ya bərpasında köməklik, yaşayış və ya olduğu yerin qeydiyyatına köməklik, qohum və dostların tapılmasında köməklik, ailə və sosial əlaqələrin bərpası, resurslara çıxışın təmin edilməsinə köməklik və yaşayış olduğu yer üzrə xidmətlər, digər mütəxəssislər, xidmətlər, təşkilatlar, müəssisələr, orqanlar, idarələr və s. ilə əlaqə yaratmaq;
  

Sosial-hüquqi xidmətlər: dövlət və qeyri-dövlət sosial xidmət sistemlərində vətəndaşların sosial xidmətlər almaq hüququ və onların maraqlarının müdafiəsi ilə bağlı məsələlər üzrə məsləhətlərin verilməsi; hüquqi yardımın göstərilməsi; sosial və hüquqi məsələlər (ailə və nikah, mülki, mənzil, pensiya qanunvericiliyi, uşaqların, qadınların, əlillərin hüquqları) üzrə məsləhətlər; ailələrin sosial və hüquqi müdafiəsi;
Sosial-iqtisadi xidmətlər: məşğulluq, peşə seçimi, ixtisasartırma, daimi və ya müvəqqəti iş tapmaq məsələlərinin həllində köməklik;
Sosial xidmətlər: ticarət, kommunal, rabitə və əhaliyə xidmət göstərən digər müəssisələr tərəfindən xidmətlərin göstərilməsinin təşkilinə köməklik; uşaqların məktəbdə təhsilinin təşkilində köməklik; övladlarının fiziki və psixi vəziyyətini nəzərə almaqla onların həyatının təşkilində valideynlərə köməklik; sanatoriya-kurort müalicəsi üçün xüsusi səhiyyə müəssisələrinə və stasionar sosial xidmət müəssisələrinə göndərişlərin alınmasına köməklik; xüsusi qayğıya ehtiyacı olan uşaqların yay tətilinin təşkilinə və sağlamlıqlarının yaxşılaşdırılmasına köməklik;
Sosial və tibbi xidmətlər (mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə): xəstələrin qohumlarına onlara ümumi qayğının praktiki bacarıqlarının öyrədilməsi; ailələrlə sağlamlıq maarifləndirmə işi; sosial və tibbi patronaj;
Sosial-psixoloji xidmətlər (mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə): psixoloji məsləhət; psixoloji diaqnostika və şəxsiyyətin müayinəsi (uşaqlar və valideynlər); psixoprofilaktik iş; söhbətlər, ünsiyyət, dinləmə, həvəsləndirmə, aktiv olmaq üçün motivasiya, canlılıq üçün psixoloji dəstək; ailədəki psixo-travmatik vəziyyətləri aradan qaldırmaq, mövcud vəziyyətə sosial uyğunlaşma bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün psixoloji təlim; valideynlər və uşaqlar arasında münasibətlər, uşaqların fərdi inkişafının xüsusiyyətləri, ailə tərbiyəsi metodları üzrə psixoloji məsləhətlər; valideynlər və uşaqlar arasında ziddiyyətli münasibətlərin psixoloji korreksiyası, qeyri-adekvat valideyn münasibətləri və uşaq tərbiyəsi stereotipləri, nikah münasibətlərinin pozulması; ailələr arasında psixoloji biliklərin yayılması;
Sosial-pedaqoji xidmətlər (mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə): sosial-pedaqoji diaqnostika və şəxsiyyətin müayinəsi; ixtisaslaşmış mütəxəssislərin cəlb edilməsi ilə pedaqoji korreksiya (loqoped, defektoloq ilə dərslər, yaradıcılıq dərsləri, konstruktiv və teatrlaşdırılmış oyun fəaliyyəti, biblioterapiya, musiqi terapiyası, idman fəaliyyəti və s.);
aşağıdakı məsələlər üzrə sosial-pedaqoji konsultasiya: valideynlərlə uşaqlar arasında münasibətlər, uşaqların yaş və fərdi inkişafının xüsusiyyətləri, ailə tərbiyəsi metodları; şəxsiyyətlərarası və ailədaxili münasibətlərin qurulması; ailə münaqişələrinin aradan qaldırılması; uşaqlar üçün erkən karyera rəhbərliyi və onların məşğulluğu; pedaqoji biliklərin əhali arasında yayılması və populyarlaşdırılması; uşaqların psixi və fiziki vəziyyətinin xüsusiyyətləri nəzərə alınmaqla onların tərbiyəsində, təhsilində və peşə hazırlığında valideynlərə pedaqoji yardımın göstərilməsi; valideynlərə uşaq reabilitasiyasının əsaslarını öyrətmək; evdə valideynləri ilə birlikdə uşaqların asudə vaxtının təşkili üçün tədbirlərin hazırlanması və keçirilməsi (ekskursiyalar, ədəbiyyat və incəsənət xadimləri ilə görüşlər, teatrlara səfərlər, sərgilər, bədii özfəaliyyət konsertləri, bayramlar, yubileylər, oyunlar, klublar və klub işi, digər mədəni tədbirlər).
Əsas fəaliyyət sahələrinə aşağıdakılar daxildir:
Əlil uşağı olan ailələrin və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların, əlilliyi olan şəxslərin həyat fəaliyyətinə, onlara göstərilən yardım və dəstəyin keyfiyyətinə və səmərəliliyinə nəzarət etmək.
Əlil uşaqları və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqları olan ailələrin, əlilliyi olan şəxslərin müəyyən edilməsi, sosial himayədarlığın təşkili və ya onlara sosial dəstək verilməsi ilə bağlı qərarların qəbulu üçün zəruri prosedurların həyata keçirilməsi.
Qarşısının alınması - sosial uyğunlaşma risklərinin yaradılması, profilaktik iş proqramlarının hazırlanması.
Diaqnostika (fərdi və qrup) - əlilliyi olan şəxslər və ailələrin differensial uçotu, lazımi yardım formalarının və onun idarə edilməsinə tez uyğunlaşmanın qurulması, uğur və sosiallaşma üçün ailənin resurslarının əldə edilməsi.
Sosial yardım və dəstək - məlumat və məsləhət, sosial-hüquqi, tibbi, psixoloji və digər sosial yardım formalarının göstərilməsi.
Əlil uşaqları və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqları olan ailələrə və əlilliyi olan şəxslərə sosial dəstəyin təmin edilməsi üçün idarələrarası qarşılıqlı əlaqə mexanizmlərinin işlənib hazırlanması.
Beləliklə, əlillərlə sosial-pedaqoji fəaliyyət bir çox bölmələri ilə diqqət cəlb edir. Eyni zamanda qeyd olunan bütün məqamların əlil uşaqlara düzgün şəkildə aşılanması hər bir müəssisədə öhdəliyə düşən vacib məsələlər sırasındadır.