2. Majburiy va ixtiyoriy sug‘urta tamoyillari Majburiy sug‘urtani ajratib turuvchi tamoyillar quyidagilar.
1. Majburiy sug‘urta qonun yo‘li bilan o‘rnatiladi. Shunga mos ravishda sug‘urta qildiruvchi
tegishli obyektlarni sug‘urtalashga, sug‘urtalovchilar esa, sug‘urta hodisalari ro‘y berganda
tegishli sug‘urta to‘lovlarini to‘lashga majburdirlar.
Qonunchilik odatda quyidagilarni belgilab beradi:
majburiy sug‘urtalanishi lozim bo‘lgan obyektlar tarkibini;
sug‘urta javobgarligi hajmini;
sug‘urta ta’minoti darajasi va me’yorlarini;
tarif stavkalari miqdorlari va ularni o‘rnatish tartibini;
sug‘urtalovchi va sug‘urtalanuvchilarning asosiy huquq va majburiyatlarini.
Qonunda ko‘rsatilgan majburiy sug‘urta obyektlarini yoppasiga sug‘urtaga qamrab olish. Buning uchun sug‘urta organlari mamlakatda har yili sug‘urtalangan
obyektlarni, hisoblangan sug‘urta badallarini va ularni o‘rnatilgan muddatlarda
undirilishini hisobga olib boradilar.
Qonunda ko‘rsatilgan obyektlarga majburiy sug‘urtaning avtomatik ravishda qo‘llanilishi. Sug‘urtalanuvchi yangi obyekt paydo bo‘lganligi haqida sug‘urta
organlariga xabar berishi shart emas. Bu obyekt sug‘urta sohasiga avtomatik ravishda
qo‘shiladi. Navbatdagi ro‘yxatga olish davrida hisobga olinadi va sug‘urtalanuvchiga
to‘lanishi kerak bo‘lgan sug‘urta badallari ko‘rsatiladi.
Majburiy sug‘urtani sug‘urta badallari to‘lanishidan qat’iy nazar amal qilishi. Agarda sug‘urta qildiruvchi tegishli sug‘urta badallarini to‘lamagan hollarda, badallar
sud orqali undirib olinishi mumkin. Sug‘urta badallari to‘lanmagan obyektga nisbatan
sug‘urta javobgarligi amal qilaveradi, faqatgina sug‘urta badallari bo‘yicha qarz va
kechiktirilgan kunlar uchun jarima summasi ushlab qolinadi.
