£, impulsi
P va
M massasi orasidagi bog‘lanishlarni yozish
mumkin:
P =
£ = M e2. (2.36)
Bu yerda
V sistemaning bir butun holdagi harakat tezligi.
Uinuiniy holda zarrachalar sistemasining energiya va impulsini alo-
hida olingan zarrachalarning mos kattaliklari orqali yoki energiya va
impuls orasidagi umumiy m unosabatni aniqlab bo'lm aydi. Bu yerda
asosiy muammo zarrachalarning o'zaro ta ’sir energiyasini hisobga olish
bilan bog'liqdir. Shu sababli ushbu kitobda zarrachalar sistemasining
harakatini:
1. O ‘zaro t a ’sirlashmaydigan relyativistik zarrachalar sistemasi;
2.
Bir biridan yetarlicha k atta masofalardagi relyativistik zarracha
lar sistemasi;
3. Kuchsiz elektromagnit maydon t a ’sirida bo‘lgan zarrachalar sis
temasi kabi sodda modellar misolida o‘rganamiz.
О ‘zaro ta ’sirlashmaydigan zarrachalar sistemasi uchun energiya va
impuls additivlik xossasiga ega:
N N 2 * =
= £ - ? = * >
(2-37)
a - 1
a=l
\J l - Р = £ р . = £ - Щ , - (2.38)
a= 1
o=l \ / l —
Bu yerda a-zarrachalarga tegishli indeks,
N zarrachalar soni. Zarracha
lar o'zaro va tashqi maydon bilan t a ’sirlashmaganligi uchun har bir
zarrachaning tezligi o'zgarmas b o ‘ladi. Bundan har bir zarracha va
sistemaning energiya va impulsi o‘zgarmas bog'lishi kelib chiqadi
Sistema energiyasi va impulsi ifodalaridagi h ar bir had alohida
olingan
zarrachaning energiya va impulsi 4-vektorni tashkil qiladi. 4-
v«ktorlarning yig‘indisi yana 4-vektorni hosil qilishini hisobga olsak,
F -le k tr o d in a m ik a
49
sistemaning to ‘liq 4-impulsini quyidagi ko‘rinishda yozish mumkin:
Bu yerda
