ÖĞretiM İlke ve yöntemleri

KPSS KAMU PERSONELİ SEÇME SINAVI

EĞİTİM BİLİMLERİ DERS NOTLARI

GELİŞİM PSİKOLOJİSİ • ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ

_{ÖĞRETİM İ
ÖĞRETİM İLKE VE YÖNTEMLERİ}

İŞİ
PROGRAM GELİŞTİRME

• ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME • REHBERLİK

Gelişim Psikolojisİ

1


Eğitim psikolojisi (gelişim+öğrenme).

• 
  Eğitim ortamlarını etkili biçimde düzenlemeyi
  amaçlar
  
• 
  Uygulamalı bir bilim dalıdır
  
• 
  Psikolojinin bulgularını eğitim ortamlarında
  kullanır.
  

Eğitim psikolojisinin çalışmaları yedi temel alanı kapsamaktadır;

1. 
   Gelişim
   
2. 
   Öğrenme
   
3. 
   Öğretme
   
4. 
   Güdüleme
   
5. 
   Değerlendirme
   
6. 
   Kavramların gelişimi
   
7. 
   Problem çözmeyi öğrenme
   

Problem çözme; en geniş anlamıyla sınamayı

(denemeyi) öğrenmedir.

Gelişim psikolojisi, bireylerin hayatları boyunca

geçirdikleri her türlü değişim ve bireyler arasmdaki

gelişimsel farklılıkları inceleyen bilimdir

Gelişim psikolojisi;

• 
  Öğretmene, gelişim süreçleri hakkında bilgi
  verir
  
• 
  Davranışlarda meydana gelen değişiklikleri
  inceler
  
• 
  İnsan davranışlarındaki biyolojik değişiklikleri
  inceler
  
• 
  Tüm gelişim süreçlerini içine alır
  

Öğretmenler öğrencilerinin değişik yaş dönemlerinde değişim gelişim özellikleri sergilediklerini bilmeli ona göre eğitim ortamları oluşturmalıdır. Her yaş döneminin gelişim özelliği birbirinden farklıdır. Aynı zamanda aynı yaş grubundaki bireylerin gelişimlerinde de bireysel farklılıklar görülebilmektedir. Öğrencilerin okul başarılarını etkileyen birçok gelişim boyutu vardır. Eğer bir kişi, çocuklaıı yetişkinlerin küçültülmüş bir modeli olarak görüyorsa gelişim psikolojisi hakkında çok az bilgisinin olduğu ileri sürülebilir.

GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR

Büyüme

Vücudun boy, kilo ve hacim olarak artmasıdır.

Gelişme

Bireyin büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimi ile sürekli ilerleme kaydeden değişmesidir.

Olgunlaşma

Vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme

yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişmedir. Öğrenme olmaksızın kalıtsal olarak belirlenmiş büyüme örüntüsüne göre doğal olarak gelişme demektir. En güzel örneği; döllenmiş yumurtanın ana rahminde dokuz ay on gün gibi sabit bir sürede düzenli bir sıra izleyerek gelişmesi ve fetüsün doğuma hazır hale gelmesidir.

1. Gelişimsel açıdan "olgunlaşma" hangi anlama
gelmektedir? (2001 KPSS-3)

1. 
   Toplumsal olayların önyargısız biçimde ele
   alınma becerisinin kazanılması
   
2. 
   Kişiliğin gelişmesi ve zenginleşmesi
   
3. 
   Ergenlik döneminde hızlı fiziksel büyümenin
   gözlenmesi
   
4. 
   Toplum tarafından kabul gören davranışların
   öğrenilmesi
   

E) Bedensel büyüme ve gelişmenin gerekli
davranış değişiklikleriyle tamamlanması

2. Bir anne bebeğine dokuz aylıktan itibaren tuvalet

eğitimi vermeye başlamış ve onu lazımlığa
alıştırmaya çalışmıştır. Ancak bebek bir buçuk
yaşında lazımlığa oturma alışkanhğı kazanmıştır.

Bebeğin lazımlığa oturma davranışını bir buçuk yaşında kazanması, hareket gelişiminde aşağıdakilerden hangisinin önemli olduğunu göstermektedir? (2003 KPSS-81)

1. 
   Davresel tepki C) Kalıtım
   
2. 
   Çevre D)Geribildirim
   

E) Olgunlaşma

Öğrenme

Bireyin çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimleri sonucunda meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişikliğidir.

Hazırbulunuşluk

Yeni bir öğrenme yaşantısı için kişisel yeterliklerin tümüdür. Olgunlaşmanın yanında önceki öğrenmelçri, ilgileri, tutumları, güdülenmişlik düzeyleri, yetenekleri, genel sağlık durumunu kapsayan kavramdır. Diğer bir deyişle bireyin eğitim pazarına getirdiği özelliklerin tümüdür.

Kritik dönem

Gelişim açısından önemli zaman dilimleridir. Çocukların bazı gelişim dönemlerinde ve yaşlarda belli tür öğrenmelere karşı yüksek duyarlılık gösterme eğiliminde oldukları dönemlerdir. Bu kavramların birbiriyle ilişkilerini değerlendirirsek;

• Gelişimde önce büyüme ve olgunlaşma sonra öğrenme oluşur.


Gelişim Psikolojisl

1. 
   Büyüme
   
2. 
   Yaş
   

Olgunlaşma bir anlamda öğrenmenin önkoşuludur. Olgunlaşma kalıtımsal özellik taşır.

davranışın yapılması

Birçok psikomotor olgunlaşmaya bağlıdır.

• 
  Olgunlaşma, kişinin doğuştan getirmiş olduğu
  potansiyelin zaman içinde ortaya çıkmasını ifade
  eder.
  
• 
  Hazırbulunuşluk, Olgunlaşma ve öğrenme
  etkileşiminin bir sonucudur. Buradaki öğrenme
  bireyin önceki öğrenmelerini ifade eder.
  

GELİŞİMİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER

A. Kalıtım

B. Çevre

C. Kritik Dönem

I.Kahtım

Anne babadan genetik yolla geçen özelliklerdir. Cinsiyet, göz rengi, zeka kapasitesi, fiziksel özellikler, yaratıcılık ve düşünme kapasitesi, problem çözme becerileri, bazı kişilik özellikleri vb.

2. Çevre

Çevre bir anlamda içinde yaşadığımız ortamdır. Çevrenin etkisi döllenmeden itibaren başlar. Bazı fiziksel görünüm özellikleri, zekanın kullanım oranı, eğitim düzeyi, bazı kişilik ve karakter özellikleri çevre etkileşimi sonucu ortaya çıkar.

Çevrenin bireyin gelişimi üzerindeki etkileri değişik boyutlardadır;

• 
  Doğum öncesi etkiler
  
• 
  Doğum sırasındaki etkiler
  
• 
  Doğum sonrasındaki etkiler
  
• 
  Ana babanın yetiştirme tarzı
  
• 
  Aile parçalanması
  
• 
  Hormonlar
  
• 
  Ailede kaçıncı çocuk olduğu vb.
  

3. Kritik dönem

• 
  Her davranışın bireylerce kazanılması gereken
  dönemleri bulunur. Eğer bu davranışlar ilgilı
  oldukları dönemde (yaşta) kazanılmazsa sonraki
  dönemlerde kazanılmasında güçlükler görülür.
  
• 
  Çocukların bazı gelişim dönemlerinde bazı tür
  öğrenmelere karşı duyarlılık gösterdikleri, çevre
  etkilerine karşı daha duyarlı oldukları. düzenlenen
  öğrenme yaşantılarını diğer dönemlerden daha
  hızlı kazandıkları döneme kritik dönem denir.
  

3.

4.

6.

Örneğin çocuğun konuşmayı öğrenmesi için kritik dönemi iki yaş civarıdır.

Zaman kavramı bu dönem için önemlidir. Gelişim döneminde yenilikler ve değişimlerin oluşturduğu zaman bölümünü ifade eder. Diğer yaş grupları bu etkileşime girmemiş veya girememiş olabilir.

Örnek; günümüzde ergenler arasında bilgisayar, cep telefonu, intemet kullanımı giderek yaygınlaşmaktadır. Çocukların çoğunluğu artık anaokuluna gitmektedir.

Yaşam sürecindeki gelişim sorunlarını aşağıda-kilerden hangisi en iyi özetler? (2001 KPSS-1)

1. 
   Farklı dönemlerde farklı nitelikte gelişimsel
   sorunların olması
   
2. 
   Ergenlik döneminde gelişimsel sorunların
   çocuğun eğitimle ilgili olması
   
3. 
   Yetişkinlik yıllarında psikolojik sorunların azalıp,
   biyolojik sorunların artması
   
4. 
   Çocukluk yıliarında ortaya çıkan gelişimsel
   sorunlarm giderilmesi en zor olan sorunlar
   olması
   

E) Orta yaş döneminin gelişimsel sorunlarının
yaşlılık döneminde de devam etmesi

Gelişimle ilgili aşağıdaki kavramlardan hangisi "çocuk, gelişim sürecinin belirli dönemlerinde, belli tür öğrenmeleri daha yoğun gerçekleştirir" ifadesini açıklar? (2002 KPSS-73)

C) Kritik dönem D) Zaman

E) Gelişme

12 aylık bir çocuğun annesine, "Bu aylarda onunla sık sık konuşmalısınız. Bu dönem onun sözcük dağarcığının gelişeceği bir dönemdir." denildiğinde, gelişim açısından aşağıdakilerden hangisinin önemi. vurgulanmaktadır? (2002 KPSS-76)

A)	Çevre
B)	Kritik dönem
C)	Deneyim
D)	Olgunlaşma
E)	Uyarıcı zenginliği

Ünsal'ın babası polistir Ünsal oyunlarında babası gibi polis olmakta, polis rolünü oynamaktadır.

Bu durumu aşağıdakilerden hangisine örnek verebiliriz? (2004 KPSS-3)

A) Yansıtma B) Özdeşini kurma C) Transfer D) Pekiştirme E) Belirtme

Gelişim Psikolojisİ

GENÇLİK
7. Özden 1,5 yaşındadır. Daha önceleri küçük nesneleri ağzı dar şişenin içine sokmakta zorlanır-ken, artık bu davranışı rahatlıkla yapmaktadır.

Özden'in bu davranışı zaman İçinde kazanması ne ile açıklanabilir? (2004 KPSS-4)

1. 
   Geribildirim
   
2. 
   Zeka ,
   
3. 
   Olgunlaşma
   
4. 
   Çevre
   

E) Kalıtım

8. Özellikle ergenler günümüzde çok fazla internet kullanmakta, internette sohbet etmekte (chat) ve cep telefonu kullanmaktadır.

Aşağıdaki gelişim kavramlarından hangisi internet ve cep telefonu gibi yeni iletişim araçlarının ve boş zaman etkinliklerinin ortaya çıkmasını açıklamak- tadır? (2003 KPSS-80)

1. 
   Olgunlaşma
   
2. 
   Büyüme
   
3. 
   Tarihsel zaman
   
4. 
   Kritik dönem
   

E) Hazırbulunuşluk

9. Tek yumurta ikizi olarak doğan çocuklardan biri doğum sırasında diğeri de geçirdiği bir kaza sonucu iki yaşında işitme yeteneklerini kaybederler ve konuşmayı da öğrenemezler. Her ikisi de dokuz yaşına geldiklerinde ameliyat olurlar ve işitme yeteneklerine kavuşarak, konuşmayı da öğrenirler. Ancak ikizlerden doğum sırasında işitme kaybına uğrayan, iki yaşında işitme kaybına uğrayana oranla konuşmayı daha güç öğrenir ve konuşma becerisi açısından geride kalır.

Aşağıdakilerden hangisi doğum sırasında işitme kaybına uğrayan çocuğun, konuşmayı öğrenmesine rağmen, iki yaşında işitme kaybına uğrayan karde-şine oranta geri kalmasını açıklar? (2003 KPSS-82)

1. 
   Konuşma becerisi açısından genetik olarak
   belirlenmiş bireysel farklar vardır
   
2. 
   Gelişim süresince bazı becerilerin
   kazanılması açısından kritik dönemler vardır
   
3. 
   Yaş ilerledikçe dil öğrenme de güçleşir
   
4. 
   Dil öğrenme becerisi büyük ölçüde biyolojik
   olgunlaşma düzeyine bağlıdır
   

E) İnsanlar kendilerini konuşmayı öğrenmeyi
yetenekli kılan bir yapı ile doğarlar

GELİŞİMİN BOYUTLARI

A. Fiziksel Gelişim

B. Zihinsel Gelişim

C. Dil Gelişimi

D. Sosyal Gelişim

GELİŞİM DÖNEMLERİ

I2

18

I4

₁

₁

_{L ii}

BEBEKLİK	İLKÇOCUKLUK	SON ÇOCUKLUK			ERİNLİK
	ÇOCUKLUK			ERGENLJK

GELIŞİMİN İLKELERİ

• 
  Gelişim kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür.
  
• 
  Gelişim süreklidir ve belli aşamalarda gerçekleşir
  
• 
  Gelişim nöbetleşe devam eder.
  
• 
  Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur.
  
• 
  Gelişim genelden özele doğrudur.
  
• 
  Gelişimde kritik dönemler vardır.
  
• 
  Gelişim bir bütündür.
  
• 
  Gelişimde bireysel farklıklılar vardır.
  

10. Ahmet top oynarken önceleri elleri kolları, göğsü yardımıyla topu tutarken, kasları geliştikçe yalmzca elleri ile topu tutabilmedir.

Bu durum gelişimin hangi ilkesiyte açıklanır? (2004 KPSS-2)

1. 
   Gelişimde bireysel farklar vardır.
   
2. 
   Gelişim bir bütündür,
   
3. 
   Gelişimde kritik dönemler vardır
   
4. 
   Gelişim genelden özele doğrudur.
   

ile kalıtımın etkilerinin

bir

E) Gelişim, çevre ürünüdür.

GELİŞİM GÖREVLERİ MODELİ (HAVİGHURST)

Robert Havighurst 1948 yılında gelişimsel görevler üzerinde yoğunlaşan insan gelişimi konusunda bir kuram ortaya çıkarmıştır.

24

Gelişim Psikolojisl

• 
  Kritik dönem kavramından hareketle bu modeli
  geliştirmiştir.
  
• 
  Bireylerin gelişiminin dönemler halinde gerçekleştiği
  ve her dönemin gelişim görevleri olduğunu
  belirtmektedir.
  
• 
  O dönemde yerine getirilmeyen görevler mutsuzluğa
  yol açar.
  
• 
  örnek: 2 yaş civarında konuşmayı öğrenemeyen
  çocuk sonraki dönemlerde konuşma güçlüğü çeker.
  

Okul öncesi dönem gelişim görevleri

• 
  Yürümeyi ve koşmayı öğrenme
  
• 
  Öz bakım becerilerini geliştirme
  
• 
  El göz koordinasyonu sağlama
  
• 
  Cinsiyet farklarını öğrenme
  
• 
  Mode! alma (aile) sosyal ilişkiler kurma.
  
• 
  Toplumsal kuralları öğrenmeye başlama
  

Okul dönemi gelişim görevleri

• 
  El göz koordinasyonunu sağlama ince motor kas
  gelişimini sağlama.
  
• 
  Yeni ve değişik oyunlar öğrenme
  
• 
  Yaşıtlarıyla olan ilişkilerini zenginleştirme
  
• 
  Okul programına uyma ( okuma yazma öğrenme)
  
• 
  Sorumluluk alma
  

Ergenlikte gelişim görevleri

• 
  Duyusal bağımsızhk kazanma
  
• 
  Karşı cinsleriyle ilişkiler geliştirme
  
• 
  Toplumsal sorumluk alma
  
• 
  Meslek seçimi
  
• 
  Aile kavramına ilgi gösterme evlilik
  
• 
  Bağımsız bir birey olarak hareket edebilme
  

FİZİKSEL VE DEVİNİMSEL GELİŞİM

Gelişim genel olarak üç bölümde incelenebilir. Bunlar fiziksel gelişim, bilişsel gelişim, psiko-sosyal gelişim. Gelişim dönemleri ortak özellikleri kapsayan yaş aralıklarıyla ifade edilir.

Fiziksel gelişim, beden gelişimi ve psiko-motor gelişim olarak iki boyutta incelenir.

Bedensel Gelişim: Boy, ağırlık ve hacimsel artışla birlikte vücudun sistemlerinin kendilerinden beklenen fonksiyonları da kapsar.

Devinimsel Gelişim: Zihin ve kas kooordinasyonuna dayalı davranışların gelişimidir. Devinimsel gelişimde

duyu organları, kas ve sinir sistemleri koordineli olarak

çalışırlar.

Fiziksel Gelişim Dönemleri:

A. Doğum öncesi fiziksel gelişim

B. Bebeklik Dönemi fıziksel gelişim (0-2 )

C. İlk Çocukluk Dönemi fiziksel gelişim (2-6 )

D. Okul Döneminde fiziksel gelişim (6-12 )

E. Ergenlik Döneminde fıziksel gelişim (12-18)

Bunları kısaca ele alırsak;

A. Doğum öncesi fiziksel gelişim

Bireyin hayatı anne ve babadan gelen 23 çift kromozomun anne karnındaki yumurtada birleşmesiyle başlar.

Zigot: Döllenmiş yumurtaya zigot adı verilir. Genetik yapısı 23 anneden 23 babadan olmak üzere toplam 46 kromozomdan oluşur.

DölüfcDöllenmeden sonraki (zigot) ilk 1-2 haftalık döneme denir.

Embriyo: 3-8 hafta arasındaki döneme denir. Embriyo gelişerek vücut organlarını meydana getirecek tabakalar meydana getirmeye başlar. Bunlar;

• 
  Ekdoderm: En dıştaki tabakadır. Duyu organları,
  sinir sistemi, dış deri, saç, tırnak ve dişlerin bir kısmı
  oluşur.
  
• 
  Mezoderm: Orta tabakadır. Kas, iskelet sistemleri ile
  salgı ve dolaşım sistemleri meydana gelir.
  
• 
  Endoderm: İç tabakadır. Sindirim, solunum,
  karaciğer, akciğer gibi önemli organlar meydana
  gelir.
  

Fetüs: 3. aydan itibaren başlar. Bu dönemde;

• 
  Bu dönemde beyinde elektriksel etkinlikler meydana
  gelir.
  
• 
  Birçok reflex gelişir.
  
• 
  Kalp atışı düzenlidir.
  
• 
  Bebek görünümü vardır.(4. ayda)
  
• 
  4.5. aylarda temel vücut yapısı tamamlanır. Cinsiyet
  belirlenebilir.
  
• 
  5. aydan sonra beyne gönderilen uyaranlara tepki
  vermeye başlar
  
• 
  Beynin 7.8. aylarda çalışmaya başladığı iddia
  edilmektedir.
  
• 
  Beynin gelişmesiyle birlikte organizma artık hem
  biyolojik hem de psikolojik bir varlık demektir.
  
• 
  Doğduğunda boyu 50 cm. Ağırlığı ise 2500-4300
  gramdır.
  

Gelışım Psikolojisİ

• İnsan yaşamında fiziksel gelişîmin en yoğun olduğu
dönem doğum öncesi dönemdir.

Otozom: vücut kromozomlarıdır. 22 çifttir Genozom: Cinsiyet kromozomlardır. 1 çifttir. Genotip : Anne babadan kalıtım yoluyla geçen yapılan ifade eder

Fenotip: Genetik yapının çevrenin etkisiyle oluşan dışandan gözlenebilen şeklidir. Dış görünüştür Androjeni: Bireyin kendi cinsiyetini reddetmeden erkek ve dişi özelliklerini potansiyeüer ölçüsünde taşımasıdır.

• 
  Yumurta ve speımde 23'er kromozom bulunur
  Bunlar birfeşince zigotu oluşturur 46 kromozom
  meydana gelir
  
• 
  Her kromozom içinde yaklaşık 20.000 gen bulunur
  
• 
  Kişinin tüm genetik özelliklennın kodlandığı DNA !ar
  bu genlerde bulunur
  
• 
  Genler baskın ve çekinik olmak üzere iki çeşittir
  
• 
  Down sendromu genetîk bir bozukluktur Bireyde
  fiziksel ve zihinsel bozukluklar görülür
  
• 
  Erkeğin cinsîyet kromozomları XY düzenîndedir.
  
• 
  Kadının cinsiyet kromozomları her zaman XX
  düzenindedir.
  
• 
  DNA, GEN, KROMOZOM, ZİGOT, DÖLÜT,
  EMBRİYO, FETÜS şeklinde bir geiışım sırası
  işlemektedir.
  

B. Bebeklik Dönemi Fiziksel Gelişim (0-2 yaş)

• 
  Bedensel Gelişim: Doğum öncesi gelişimden
  sonra fiziksel gelişimin en hızlı olduğu dönemdir.
  Bebek bir yaşında doğumdaki boyunun yaklaşık
  yarısı kadar uzar. Altı ayiık bebek doğum
  ağırlığının iki katına ulaşır Bebeğin kalp atışs
  yetişkinin yaklaşık iki katı kadardır. Çocuk yaklaşık
  12-30 aylar arasında altını ıslatmamayı öğrenir
  Süt dişieri 5-8 aylarda çıkmaya başlar ve yakiaşık
  olarak 2,5 yaşlarında tamamlanır. Kız bebekfer
  boy ve ağırlık olarak erkeklere göre daha yavaş
  gelişirter. Bebeğin sinir sistemi gelişim îlkelerine
  uygun olarak merkezden uçlara, içten dışa doğru
  gelişir.
  
• 
  Psiko-motor Gelişim: Bebek doğduğunda
  vücudunu kontrol edecek güçte değildir. Bebekte
  bu dönemde refleksif ve denetimsiz vücuî
  hareketleri gözlenir. Beş ayiık bebek başının
  kontrolünü sağlayabilir Bebek yedî aylık olunca
  kendi başına oturabilir. Sekizind ayda destekfe
  ayakta durabilir. Onun ayda emekler ve on birind
  

ayda elinden tutularak yuruyebîlîr. Çocuk yaklaşık 12 aylık olunca bağımsız olarak yürüyebilir.

• Duyulann Gelişimi: Yeni doğan bebeğin işîtme

duyusu oldukça gelişmîştir Tanıdık ve yabancı
sesleri ayırt edebilir. Özellikle annesinin sesini iyi
tanır. Altı aya kadar renkleri ve şekîlleri ayırt
edebilirfer. Bebeklerin koklama ve tat alma
duyulan da çok getişmiştir. Farklı tat ve kokulan
ayırt edebilirier. Dokunma duyusu en geiişmiş
duyudur Bu duyuyu çevresini tanımada da
kullanır

C. İlk Çocukluk Dönemi fiziksel gelîşim (2-6 yaş)

• 
  Bedensel Gelişim: Bedensel gelîşim bebeklik
  dönemine göre daha yavaştır Sinîr sîstemî
  geüşiminî büyük ölçûde tamamlar. Beş yaşına
  kadar beyin ağıriığı yetişkinin % 90 ına ulaşır Kalp
  atış hızı ilköğretime başlayınca yetişkine ulaşır
  
• 
  Psiko-motor Gelişîm: Bu dönemde çocukfann
  etkinlık seviyeleri çok yüksektir Uzun süre bir
  yerde oturamazlar Kaba motor hareketi sağlayan
  kaslannı daha sık kullanıriar Çocuğun hareket
  sayısı ve hareketlennin niteliğînde artma göztenir
  Dönemin sonlanna doğru iki tekeriekli bisiklete
  binebilirler Yazma çîzme gibi küçük kas
  becerilerinde acemilik göztenîr
  
• 
  Duyulann Geüşimi: Çocuğun görme duyusu.
  büyük puntolu kitapian incelemeye daha mûsaîttir.
  Çünkü göz geiişimi diğer duyulara göre daha geç
  tamamlanır. Bunun nedeni ise karmaşık ve
  spesifik bir yapıya sahip olmasıdır.
  

O. Okul Döneminde Fîziksel Gelişim (6-12 yaş)

• 
  Bedensel Gdişim: bedensel gelişim bir önceki
  döneme göre daha yavaştır Dokuz yaşına kadar
  erkek çocuklar kızlara göre daha uzun ve
  ağırdıriar Kız çocuklann 10-15yaş aras: boy ve
  ağıriıklan yaşıtı olan erkekleri geçer Fakat
  ericekîer daha harekeîli ve fîziksei etkînükiere
  yoğun îigî duyariar Sinır sistemi geüşimi
  îamamfansr Kalp atış hızı yetişkine çok yakındır. îç
  salgı bezieri bu dönemde oldukça önemlidir Troid
  bezî yeterince salgı öretmese bedenseS ve zîhînsei
  gelişim yavaşlar Gırîlağın iki yanındakî bu bez
  yeterii salgıyı sağlayamazsa çocuk edügenL îembeî
  ve sindirim güçlüğü çeker
  
• 
  Psiko-motor Geiişim: küçök kas becenleo geiişir
  Bu sayede güzel sanaîlar müzik ve el işâerine îlgi
  duyariar
  

E. Ergenlik Döneminde fiziksel geiişim (12-18 yaş)

Gelişim Psikolojisİ

• 
  Bedensel gelişim: Ergenliğin ilk dönemine buluğ
  (erinlik) dönemi denir. Bu dönemde yoğun
  fizyolojik ve hormonal değişim yaşanır. Kızlar 11-
  12, erkekler ise 13-15 yaşları arasında buluğa
  ererler. Bu dönemde cinsiyet salgı bezleriaktif hale
  gelerek cinsiyet hormonu üretir. Vücudun tüm
  organları değişiklikten etkilenir. Erkelerde ses
  tonu, kızlarda ise adet görme bu dönemin
  belirtileridir. Hızlı fizyolojik değişme vücut
  yapısında büyük farklılıklara neden olur. El, ayak
  ve beden gelişir. Kızlarda yağ dokusu, erkeklerde
  ise kas dokusu fazlalaşır.
  
•