Oğul sözlərimə yaxşı qulaq as

İndi də Abdullanın babası Barıtsız Soltanın

şeirlərindən bir neçə yarpaq
Şair Soltan Barıtsız
Sənə qurban olum Sanqalan dağı

Ellər köçüb dabanından ağlaram

Könlüm kimi pozgun görrəm növrağı

Ah çəkərəm aylar, illər ağlaram.

Qoyun quzusuyla yanımda çoban

Dəvə gəllahıynan qabaqda Sarvan.

İşləmir yolları kəsilib karvan

Viranə gədiklər, yollar ağlaram.

Soltanınam hər cəbrinə dözərəm

Yarəb əlim ətiyindən üzmərəm.

İtirmişəm Kövsər yarı gəzərəm

Məcnunam məskənim çöllər ağlaram.

Soltanam, çağırram şahi-Heydəri

Eşqin cünunuyam əqlim sərsəri

Gah irəli aparım, gah çəkim geri

Qənşərində qanlı namə misalı.

Ağa Sarvan, salla dursun qaşları

Söyləyim ərzimi gözəl şah gəlir.

Yıxılım səcdəyə, qılım dualar

Sürtüm üzümü qibləşah gəlir.

bizim dağlar payızında gül açar

Yarım öz ətrini güllərə saçar.

...................................................

Doğubdur Məşriqdən yenə Mah gəlir.

Soltan deyər: Əndərzülfin hər yana

-------??? içi bənzər güllü-gülşənə.

Kafər olanları gətir imanə

Mömün olanlara doğru rah gəlir.

***

Divanə könlümdən xəbər alan yox

Nə üçün yaşayır, aylə bir nədən?

Atılmış kimiyəm, dərdim-sərim çox

Bədbəxt doğulmuşam əzəl binadan.
Mən eşqin oduna atdın canımı

İtirdim əlimdən öz imkanımı

Soran bir varmıdır mənim halımı

O ürkək ceyrandan, Kövsər sonadan.

Soltanam göz yaşım selata dönüb

Nə müddətdir öz həmdəmin görməyib.

Bədən nazik şamlar kimi əriyib

Sümüklərim seçilməyir şanadan.

***

Mən bilmədim sənə könül bağladım,

Bu vəfanın etibarı bu imiş.

Hicrindən mən çaylar kimi çağladım

Gözəl yarın etibarı bu imiş.
Söz verən də unudurmaş öz sözün

İtirərmiş ilan kimi irizin.

Gözəllərin, gədaların, görməzin

Söz verməsi, xoş ilqarı bu imiş.

Soltan deyər: Xoşduruşun durmasın

Günün qara keçsin üzün gülməsin.

Həyatından heç bir xeyir görməsin

Qara gözün şax vüqarı bu imiş.

Üsifli nəslimdir, Bicodur kəndim,

Şirvan mahalında olmuşam igid.

Kasıblıqda Soltan qismət eylədim

Təxəllüs Barıtsız almışam igid.

***

Yüz iyirmi dörd min nəbi köçdü dünyadan

Kim qaldı dünyada dərdi-vərəmsiz?

Hanı Cəmşidi-cəm, hanı İsgəndər,

Dünya elə çalıb Cəmşidi-cəmsiz?
Heç güvənmə qızılın var, pulun var,

Puç dünyada ulusum var, elim var.

Bir demirsən ayrılıq var, ölüm var,

Neçə söhbətləri qoyubdu dəmsiz.

Ellər köçər, qalar viranə bağlar

Bir gün olar sönər yanan çıraqlar.

Bizim bağın əndəlibi qan ağlar

Qoca bağban, bağın qaldı hərəmsiz.

Dərdindən xəstəyəm durmaram yerdən

Bir dilək dilərəm şahi-Heydərdən.

Sultanınam salma məni nəzərdən

Qul xətasız olmaz, ağa kərəmsiz.

***

Bir də müəllifin bilmədiyim bir şeirindən bir neçə misra

Az olanda yatacağı,

Dar olanda yanısı

Qonaq gəlsə, gen açıla

Ürəyinin qapısı.

Bu hikmətdən bixəbərdir

Məxluqatın hamisi

Dəvəçiylə dost olanın

Darvazası gen gərək.

Adam var ki, doğru yolu

Əyri girər, yan gedər.

Doğru yoldan azanların

Cümləsi qurban gedər.

Alxas ağa bu dünyada

Cəsəd qalar, can gedər

Gəzmək üçün qürbət ellər

Ölməyə vətən gərək.

Bu dünya dediyin baqidir, baqi

Axtarsan bir yana çıxmaz ayağı.

Cahıllıqdır, bəsdi Qubalı Tağı

Bundan sonra sənə itaət gərək.

Əziz babalarım, Sizin ruhunuz qarşısında baş əyirəm. Öz duyğularımın məhsulunu - bir neçə cızma-qaranı ona görə yazmıram ki, özümü sizinlə bir cərgəyə qoymaq fikrinə düşmüşəm.

Ona görə yazıram ki, onlar mənim yaşantılarımdır.

Uzun qış gecələrinin birində Beyləqanda yaşayan dostum Vəliyə məktub yazmışdım.
Qardaş, yaman düşdü soyuqlar belə

Titrəşir bədənim, qanım donubdur.

Canım cəhənnəmlik, uşaqlar hələ

Soyuqdan, şaxtadan yumaq olubdur.

Bu necə yaşayış, bu necə həyat?

Ömrümün yazını keçirdim, heyhat!..

Xoş günə hələlik yoxdur bir ümid

Xoş dövran, güzəran uzaq olubdur.

Hələ mənim günüm yaxşıdan-yaxşı

Adam var ölməyi qalmaqdan yaxşı.

Kiminin gətirir dünyada naxşı

Kiminin dörd-səri besyar olubdur.

Ehtiyatsızlıq ucundan, qohum-qardaşın dönüklüyündən özümü oda salmışdım. Rahat, firavan yaşayışı çox əzablı ömrə dəyişmişdim. Ailəni yığıb gətirib Sumqayıta tökmüşdüm. ev yox, kirayədə yaşayırdıq, məvacib də cəmi 80 manat. Tez, lap tez hiss etdim ki, nə qədər böyük səhv etmişəm. Bu şəhər dediyimiz əjdaha bizi udmalı idi, uddu da... Ümidsiz günlərin birində düşüncələrimi yazmışdım.
Dalmışam seyrinə ayın-ulduzun,

Dünya gözlərimdə nöqtə qədərdir.

Deyirəm sahilsiz böyük dənizin,

Təkində yaşayan nə bəxtəvərdir?!

Evsiz-eşiksizlik böyük dərd imiş

Allahın bəndəsi dərdimi çəkər

Uşaqlar nə bilsin Allah bəndəsi

Təkliyə düşəndə qanlı yaş tökər.

Özüyçün yaşamaq igidlik deyil,

Dünyaya gəlmisən, yaşayacaqsan.

Pis günü dünyada unudub, yəqin

Hələ partbilet də daşıyacaqsan.

Buyruqlar, təkliflər çoxalacaq çox

Sevgi təklifləri başını qatar.

Körpə taleyini düşünəndə yox

Dərdin hesablasan ümmana çatar.

Belədir həyatın hökmü əzəldən

Tox acı həmişə dara çəkibdir.

Var-yoxu olanlar səssiz-səmirsiz

Yoxsulun qəlbinə yara çəkibdir.

Bir şair deyibdi qəmli, kədərli

"Ay qardaşlar, durun himmət eyləyin!"

"Qoyma səndən ötüb qardaşa dəyə,

Vətənə, qardaşa hörmət eyləyim!"

Bir dəfə qüdrətli şairimiz R.Rzanın "Od nə çəkdi" şeirini oxuyurdum. Təsirləndim və...
Ay tanışlar, ay dostlar

Nə çəkmişəm yaşdan soruş

Baharın tez gəldiyini

Yay nə bilsin, qışdan soruş.

Seyr eylədim Gülüstanı

Dedim: "Bəs bülbüllər hanı?

Kol üstünə düşən qanı

Bükük bənövşədən soruş.

Allah yetiş imdadıma

Aman vermə səyyadıma.

Qoy bir çatım muradıma

Ləzzəti, nəşədən soruş.

Arzum çoxdur, imkanım az

Namərdliyə yoxdur həbs.

Dünya ümman, mən də qəvvas

Sahili dalğadan soruş.

Uydum namərdin felinə

Balanı saldın çətinə.

Tanış-biliş minnətinə

Dözməyi rişədən soruş.

Bir yanan özümün səhvlərim, bir yandan düşdüyüm dözülməz mühit, adamların xəyanətkarlığı, müşahidə etdiyim dəhşətlər hərdən-bir kiminsə haqqında da düşünmyə məcbur edirdi. Yenə də təkrar edirəm ki, ancaq özümü söyməliyəm. Çünki fəlakətə özüm -özümü atmışdım. Amma neynirsən gördüyüm bir mənzərə məni bir nəfər haqqında söyüş yazmağa vadar etdi. Bir gün kasıblığa, ehtiyaca öyrəşib başımı aşağı salıb özümü söyə-söyə yaşadığım günlərdə mənə məlumat verdilər ki, milis idarəsində məni gözləyirlər. Ehtiyatlandım, axı mənim milislik bir işim yox idi. Qorxa-qorxa getdim. Məni bir mayor qarşıladı, çox sərt, dtqqətsiz qulaq asdı mənə. Familiyamı soruşunca birdən ayağa durdu, mənimlə görüşdü, hal-əhval tutdu. Vəziyyətimi soruşdu. Bir sözlə, mənim butun evlə-eşiklə, qohum-əqrəba ilə hər şeylə maraqlandı. Sonra kiminləsə selektorla danışdı. Dedi ki, gəlib. Durdu məni ikinci mərtəbəyə apardı. şəhər milis idarəsinin rəisi ilə məni görüşdürdü. Birdən polkovnik mənə dedi ki, gəl bizimlə işlə. Düzü mənim milisdən acığım gəlirdi. Odur ki, razılıq vermədim. Evdə də dedilər lazım deyil. Lakin işdə mənə başa saldılar ki, get. Orada heç olmasa evi tez alarsan. Yoxsa sənə ev-eşik düşən deyil. Nə isə saqqızım oğurlandı, getdim razılıq verdim. dedilər ki, get partkomunuz məktub versin. Getdim partkomumuz Cəfərov Tələt Yasımoviç idi. Nə bir illah elədimsə vermədi. Sonradan mənə dedilər ki, onun payı 20 min imiş. O pul məndə harada idi. Odur ki, yazdım bu misraları:
Dəyişmə üzünü tülkü sifətsən

Oğraşlıq əvvəlki peşəndir sənin.

Şər arzusundasan, yabıxislətsən

Vəhşisən, ---------??? meşədir sənin.

Kommunist adına ləkəsən-ləkə

Fərli oğul gərək ipini çəkə.

Əzrayıl caynağın sinənə çəkə,

Barmağım gözünü deşəndir sənin.

Ən ağır, sarsıdıcı zərbəni isə 1977-ci ilin dekabr ayının 4-də aldım. Bütün məhrumiyyətlər az imiş kimi həyat yoldaşım 3 uşaqla məni qoyub dünyasını dəyişdi. Qaldım Sumqayıtın küçələrində. Yenə sağ olsun yaxşı kişiləri. Sumqayıt Kimya İstehsalat Birliyinin rəisi Mustafayev Əliş, onun müşavirləri Umudov İsa, Talkoçev Pavel İvanoviç (o çoxdan dünyasını dəyişib, qəni-qəni rəhmət) mənə ev verdilər. Uşaqları o evə yığdım, bir az vəziyyətim yüngülləşdi. Amma sən demə ağırlıq hələ sonralar imiş...

Amma Xanımın vəfatından sonra isti-isti bir-iki ürək sözümü nəzmə çəkmişəm.