Onderwijsinnovatie in Europa : Voorbeelden van goede praktijken uit tien Europese landen

2.3“Schulversuch“ in afzonderlijke Länder

38. Algemeen

Een overzicht van alle Bildungsservers of educatieve websites van alle Länder vindt men op de volgende website: http://www.bildungsserver.de/zeigen.html?seite=450. Het volstaat vaak op de Bildungsserver van elke van de verschillende Länder in de zoekfunctie één van de woorden ‘Modellschule, Modellversuche, Pilotprojekte, Schulversuch, Modellprojekte’ in te voe­ren om op een hele reeks projecten uit te komen. Verschillende van deze projecten hebben banden met de programma’s van de Bund-Länder Kommission.
In de afzonderlijke Länder bestaat de mogelijkheid tot het opstarten van Schulversuch-pro­jecten. Dit kan gebeuren op aanvraag van het ministerie van onderwijs van het betrokken Land of op aanvraag van de school. Meestal wordt het statuut van Schulversuch voor een beperkt aantal jaren toegekend, vaak drie tot vijf jaar. Na een grondige evaluatie worden de resultaten in principe veralgemeend naar alle scholen in het betrokken Land. Hierbij duiken wel tal van problemen op.
De modaliteiten waaronder deze scholen met Schulversuch als pilootproject werken, kunnen per land verschillen. Sommige Landen hebben bepaalde prioriteiten en geven dan ook bij­zondere ondersteuning onder de vorm van hogere financiële middelen, meer leraren en/of een wetenschapper uit een universiteit als begeleider. Ook is het mogelijk dat regelluwheid wordt toegelaten.
In wat volgt geven we wat meer informatie over innovatieprogramma’s in vier Länder: Nordrhein-Westfalen, Beieren, Baden-Württemberg, Niedersachsen.

39. Nordrhein-Westfalen

In dit Land (http://www.learn-line.nrw.de) heeft men verschillende scholen met Schul­ver­such:

• 
  een 30-tal scholen werkt aan ‘special needs’
  
• 
  een groep scholen (200) werkt aan het voorkomen van drop-out van leerlingen
  
• 
  een groep werkt binnen het duaal beroepsonderwijs met leerlingen met grote moeilijk­heden
  
• 
  er is een groep tweetalige scholen
  
• 
  een groep scholen werkt rond wetenschappen
  
• 
  er zijn enkele Europa-scholen met of zonder steun⁷⁹
  
• 
  er is een netwerk van 278 “selbstständige Schule” of zelfstandige scholen⁸⁰ rond anders leren en zelfstandig besturen
  

Het Land Noord-Rijnland Westfalen heeft een hele reeks projecten waar scholen aan kunnen meewerken en die alle met innovatie in onderwijs hebben te maken. Vanuit de website http://www.learn-line.nrw.de/nav/schule_entwickeln/ kan men deze verschillende projecten aanklikken zoals:

• 
  Schulprogramm und evaluation
  
• 
  Agenda 21 (milieuopvoeding)
  
• 
  Modellversuche SelMa (zelfwerkzaamheid in wiskunde)
  
• 
  Chat der Welten – Chatten met de wereld rond de school
  
• 
  Erziehen, Unterrichten, Beurteilen, Beraten (opvoeden, onderwijzen, beoordelen, advi­se­ren)
  
• 
  Fachübersgreifendes und Fächerverbindendes Arbeiten in der gymnasialen Oberstufen (vak­over­schrijdende en vakverbindend werken in het hoger secundair)
  
• 
  Kooperatives Lernen
  
• 
  Neue Wege des Lernens
  
• 
  Portfolio Medienkompetenz für Schülerinnen und Schüler.
  

40. Beieren

Voor het Land Bayern (Beieren) zijn verschillende interessante websites beschikbaar. Op de website http://www.schule.bayern.de/unterricht/projekte/ kan men “Unterrichtsprojekte” aan­­klikken en dit geeft de webpagina: http://www.schule.bayern.de/unterricht/projekte/ waar­op men zeer concrete projectbeschrijvingen vindt. Voor alle scholen en leraren is het mo­ge­lijk nieuwe projecten en verwezenlijkingen in te brengen in de databank: http://www. schule.bayern.de/basis.htm
Op webpagina http://www.isb.bayern.de/bes/modell/ vindt men alle bestaande en afgesloten Modellversuche. Als voorbeeld worden hieronder de lopende Modelprojecten vermeld voor beroepsscholen:

• 
  Qualitätsentwicklung in der Berufsschule - Kwaliteitsontwikkeling in de beroepsschool
  
• 
  Visualisierung von Entstehung und Entwicklung der Berufsausbildung in Deutschland - Konzept und erste Pilotprojekte im Deutschen Museum München - Visualisering van het ontstaan en de ontwikkeling van de beroepsopleiding in Duitsland. Concept en eerste piloot­pro­jec­ten met het Deutsche Museum in München
  
• 
  Wissensforum als Instrument der Lernortkooperation - Kennisforum als instrument voor samenwerking bedrijf - onderwijs
  
• 
  Strategien und Maßnahmen der kooperativen und kontinuierlichen Qualifizierung von Lehr­per­so­nal in Berufen mit hoher Innovationsgeschwindigkeit: IT-Berufe, Mechatroniker - Strategieën en maat­regelen van de coöperatieve en continue kwalificering van de leraren voor beroepen met een hoog innovatiegehalte: IT beroepen en mechatronica.
  
• 
  Adressatenbezogene Qualifizierung: Qualitätssicherung und Attraktivitätssteigerung des Lehrer­be­rufs an beruflichen Schulen - Gestuurde kwalificering: Kwaliteitszorg voor en het verho­gen van de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep in de beroepsscholen
  

Op deze website ziet men ook duidelijk het onderscheid tussen de Modelprojecten van het Land Bayern en die van de BLK.

41. Baden-Württenberg

Op de Bildungsserver http://www.schule-bw.de/ van het Land Baden-Württenberg vindt men op de volgende webpagina: http://www.schule-bw.de/schularten/berufliche_schulen/ stebs/handlungsfelder.html een gedetailleerd overzicht van alle domeinen voor het beroeps­on­derwijs waarin innoverende projecten zijn opgestart. Binnen elk van de deelgebieden kan men concrete informatie opvragen over elk afzonderlijk innovatieproject.
Volgend schema vindt men op deze webpagina terug in het Duits. Op elk hokje kan men klikken en vindt men de projecten in detail beschreven⁸¹.

Schoolorganisatie	Personeelsbeheer	Schoolprofiel	Kwaliteitszorg
Budget voor personeel en flexibele opdrachten	Teamontwikkeling	Samenwerkings-projecten	Invoering van het EFQM Model
Schoolontwikkelings- Proces	Permanente vorming Ontwikkeling van aanstellingsprocedures	Opstarten van een bedrijf voor bijscholingen	Opzetten en uitvoeren van een model voor kwaliteitszorg
Schoolarchitectuur Nieuwe leercultuur	Budget voor de bijscholing van leraren	Duale Samenwerking	Interne evaluatie
		Regionale planning van onderwijs en vorming	Pedagogische concepten / idealen
		Ontbinding van de schooltypes	Evalueren van het onderwijs

42. Niedersachsen

Dit Land neemt actief deel aan de volgende BLK-programma’s:
CULIK: Curriculumentwicklungs- und Qualifizierungsnetzwerk Lernfeldinnovation für Lehrkräfte in Berufsfachschulklassen für Industriekaufleute - Netwerk voor curricu­lum­ont­wikkeling en kwali­fi­cering van vernieuwing van de leervelden voor leraren in het be­roeps­onderwijs (handel).
KoALA: Kooperative Aus- und Weiterbildung von Lehrkräften und Auszu­bil­den­den­bildungsmodulen - Coöperatieve initiële vorming en navorming van leraren voor het uit­bouwen van modules.
LiDo: Lernorte im Dialog - Modellversuch zur integrierten Fort- und Weiterbildung für das päda­go­gische Fachpersonal in der schulischen Berufsvorbereitung und der außer­be­trieblichen Berufs­bil­dung - Dialoog met de stageplaatsen: het integreren van nascholing van de praktijkleraren in de school en in het bedrijf.
ProAKzent: Professionalisierung und Kompetaenzentwicklung in der Berufseinstiegsphase durch Auf­bau von Kooperationsbeziehungen zusammenwirkend mit der Entwicklung komplexer und flexi­bler fächerübergreifender Lernumwelten - Professionalisering en com­petentieontwikkeling in de integratiefase in het beroep door het uitbouwen van samen­wer­kingsvormen parallel met het ontwikkelen van complexe en flexibele vakoverschrijdende leer­omgevingen
UbS: Maßnahmen in der Lehrerbildung bei der Umstrukturierung der berufsbildenden Schulen - Maatregelen in de lerarenopleiding bij het herstructureren van de beroepsscholen
Een volledige beschrijving van deze programma’s is te vinden op de volgende webpagina:

http://www.nibis.de/nibis.phtml?menid=188

Het Land Niedersachsen heeft zelf enkele belangrijke projecten rond kwaliteitsverbetering opgezet. Een volledige beschrijving is te vinden op de volgende webpagina: http://www. nibis.de/nibis.phtml?menid=978. Enkele voorbeelden:

KIK: Kommunikation – Interaktion – Kooperation. Een programma dat tot doel heeft te wer­ken aan de verbetering van het sociaal klimaat binnen de school en de klassen.
QuiSS: Qualitätsentwicklung von Schule und Unterricht durch interne und externe Eva­lua­tion - Kwaliteitsontwikkeling van scholen en onderwijs door interne en externe eva­luatie. Hoofd­accenten liggen op het bevorderen van de zelfwerkzaamheid en de kwaliteit van het leren.
APU: Arbeitsplatzuntersuchung. Het programma werkt aan de continue verbetering van het leren en aan het continue verbeteren van de schoolontwikkeling.
Een overzicht van alle “Schul- en Modellversuche” voor Niedersachsen vindt men op de vol­gen­de webpagina:

http://www.mk.niedersachsen.de/master/0,,C2047711_N756283_L20_D0_I579,00.html