Oyoq suyaklari Chanoq haqida umumiy

OYOQ TOPOGRAFIYASI

Chanoq sohasida katta quymich teshigi (foramen ischiadicum majus) dan o‘tgan noksimon muskul (m. piriformis) teshikni butunlay qoplamay, uning ustki (foramen suprapiriforme) va pastki (foramen infrapiriforme) qismida kamgak teshiklar hosil qiladi. Bu teshiklardan dumba muskullariga boruvchi qon tomir va nervlar o‘tadi. Qovuq suyagidagi sulcus obturatorius yopqich parda va ichki, tashqi yopqich muskullar yordamida yopqich kanal (kanalis obturatorius) ga aylanib, undan shu nomli qon tomir va nervlar o‘tadi.

Yonbosh suyakning yuqoridagi old o‘sig‘i (spina iliaca anterior superior) bilan qov suyagining o‘simtasi (tuberculum pubicum) oralig‘ida chov boylami joylashgan. Lig. inguinale ostidagi bo‘shliq yonbosh fassiyasining bir tomoni chov boylamiga, ikkinchi tomoni esa eminentia iliopubica ga yopishib, yonbosh qov-ravoqsimon boylam yoyi (arcus iliopectineus) ni hosil qiladi. Ana shu boylam yoy vositasida ikkita kovakka (bo‘shliqqa) bo‘linadi. Medial kovak (lacuna vasorum) dan son arteriyasi bilan son venasi o‘tsa, ikkinchi lateral kovak (lacuna musculorum) dan m. iliopsoas bilan son nervi (n. femoralis) o‘tadi.
Sonning old yuzasining yuqorigi qismida son kanali (canalis femoralis)¹ joylashgan bo‘lib, uning ichki teshigi (anulus femoralis) tomir kovagining medial burchagida joylashadi. Kanalning ichki teshigini medial tomondan chov boylamining davomi – kovaksimon boylam (lig.lacunare) chegaralasa, lateral tomondan son venasi (v. femoralis) hosil qiladi. Teshikning old va tepa chegarasini lig. inguinale tashkil etsa, orqadan chov suyagi ustidagi taroqsimon qirrali boylam (lig. pectineale – lig. lacunare ning davomi) bilan chegaralanadi. Son kanalining ichki teshigi (sog‘lom odamlarda) biriktiruvchi to‘qima parda, limfa tuguni va limfa tomirlari bilan qoplangan bo‘ladi. Chov kanalining tashqi teshigi yoki hiatus saphenus son serbar pardasining ovalsimon chuqurchasi bo‘lib hisoblanadi. Ovalsimon chuqurcha margo falciformis (o‘roqsimon qirra) bilan chegaralanadi, cornu superius et inferius uning tepa va pastki qismlaridir. Bu chuqurcha, odatda, g‘alvirsimon parda (lamina cribrosa), limfa tugunlari va limfa tomirlari bilan yopilib turadi. Bundan tashqari, ovalsimon chuqurcha orqali sonning (yuza) teri osti venasi o‘tib, son venasiga qo‘shilib ketadi.
Son kanalining uchta devori bo‘lib, lateral devorini son venasi (v. femoralis), oldingi va orqa devorlarini esa son serbar fassiyasining chuqur va yuza varaqlari hosil qiladi. Kanalning oldingi devorini hosil qilishda son fassiyasining yuza varag‘i, lig. inguinale va cornu superius lar ayniqsa muhim ahamiyatga ega.
Sog‘lom kishilarda son kanali, uning ichki va tashqi teshiklari biriktiruvchi to‘qima, limfa bezlari va limfa tomirlari bilan qoplanib turadi. Odamda son churrasi bo‘lganda son kanalining ichki teshigi kengayib qorin pardasi, ichak yoki charvining bir qismi kanaldan o‘tib, tashqi teshikdan teri ostiga chiqadi. Bu hodisa ko‘proq qorin bosimi ortib ketganda (og‘ir yuk ko‘tarish yoki ayollarda tug‘ish vaqtida kuchanish paytida) bo‘ladi. Son churrasi ayollarda ko‘proq uchraydi, chunki ayollar chanog‘i erkaklar chanog‘iga qaraganda keng bo‘ladi. Binobarin, son kanalining ichki teshigi ham kattaroq bo‘ladi.