O’zbekistо n respublikasi

a n t r o p o g e n t a s i r l a r
deyiladi. Insonning ishlab chiqarish 
faoliyati jamiyatda kechadi. SHundan kelib chiqib, tabiatga antropogen ta‟sirni 
jamiyatning tabiatga ta‟siri sifatida tushunish mumkin. Jamiyat tomonidan tabiatga 
o„tkaziladigan o„zaro ta‟sirlar harakteri va ko„lamiga qarab turli mualliflar uni bir 
necha bosqichlarga ajratib o„rganishni taklif etadilar. Misol uchun, ba‟zi bir

mulalliflar
 o‘ z i n i k i q i l i b o l i sh
,
a g r a r, i n d u s t r i a l

va
n o o s f e 
r a d a n
iborat to„rtta bosqichga ajratsalar, boshqalari
 b i o g e n, a g r a r
 
va 
t e x 
n o g e n 
dan iborat uchta bosqichlarni ko„rsatib o„tadilar. Bu bosqichlar nechtaligi va 
qanday nomlanishidan qatiy nazar ulardagi bitta umumiylikni payqash mumkin. Bu 
jamiyatning tabiatga ta‟sirini oddiyroq va kuchsizroq darajadan murakkabroq va 
kuchliroq darajaga tomon oshib borishidir. Bunga inson ongining rivoji bilan bog„liq 
xolda mehnat qurollarini va ishlab chiqarish texnologiyalarini borgan sari 
takomillashib borishi asosiy sabab bo„ladi. Bu erda shuni ham unutmaslik kerakki, 
jamiyatni tabiatga ta‟siri kuchayib borgan sari tabiatni jamiyatga aks ta‟siri ham 
kuchayaveradi, ya‟ni bu ta‟sirlar o„zaro aks ta‟sirlar bo„lib, ular jamiyat ishlab 
chiqarish kuchlarining taraqqiyot darajasi va ishlab chiqarish munosabatlarini 
harakteri bilan belgilanadi. 

---

1-rasm. Dunyoning eng yirik regionlarida aholi sonini oshib borishi.(Manba: 
F.Ramadu, 1998) 
Insoniyat taraqqiyotining so„ngi bosqichlarida tabiatga antropogen ta‟sir 
beqiyos darajada o„sdi. Bunga sabab, inson ongini rivojlanishi tufayli fan va texnika 
taraqqiyotining jadallashuvidir. Ikkinchi ming yillikning so„ngi 50-60 yillari ichida 
yuz bergan