O`zbekiston respublikasi oliy va o'rta

Klinikasi. Lat yeganda shish, qon quyilishi, og'riq va organ funksiyasining 
buzilishi qayd qilinadi. Avvaliga og'riq va yumshoq to’qimalarning zararlanishi 
yuzaga keladi. Lat yegan joy biroz shishadi qizaradi va ko'karib qoladi. Shish va 
qon talashlar ko'pi bilan 2-3 kunda shikastdan kcyin paydo bo'ladi. Harakat 
qilganda, lat yegan sohada og'riq kuchayadi, tinch turganda kamayadi. Qon 
talashning rangiga qarab qachon paydo bo'lganini aniqlash mumkin: birinchi 
kunlari gematoma sohasi qizil bo'ladi so'rilish boshlangandan so'ng yashil va 
sarg'ish rangga kiradi, teri ostiga quyilgan qon rangi vaqt o’tishi bilan o'zgaradi va 
so'rila boshlaydi. Og’ir lat yeyishdan so'ng harorat ko'tarilishi va umumiy 
holatning buzilishi qayd qilinadi. 
Lal yeganda birinchi tibbiy yordam ko’rsatish. Shikastlangan kishiga avvalo tinch 
sharoit yaratish kerak. 
Qon talashni kamaytirish va og'riqni qoldirish uchun lat yegan sohani yuqori 
ko'tarib qo'yish kerak hamda muz, sovuq kompress buyuriladi (sovuq suvga 
namlangan sochiq qo’yiladi), bintli bog'lam qo’yiladi. Og'riqni kamaytirish uchun 
analgin yoki baralgin tabletkasi ichiriladi. Gematomaning so’rilishini tezlatish 
uchun 2-3 kundan keyin issiq kompress, vanna, UVCH va massaj qilinadi.
Paylar cho’zilishi. Ko'pincha boldir-tovon bo’g'imlarining paylari cho’zilishi 
sport bilan shug'ullanuvchilarda ko'p uchraydi.Oyoq qayrilib yiqilganda uchraydi. 
Paylar cho’zilganda bo’g'im sohasida og'riq, oqsab yurish, oyoqni bosganda 
og’riqning kuchayishi kuzatilib, ikkinchi kunlari shish, og'riq kuchayadi. Pay 
cho’zilishi tizza bo’g'imlarida ham uchraydi, lekin kam uchraydi. Boldir-tovon 
bo'g'imlarining paylari cho’zilishi odat bo'lib qolishi mumkin.
Birinchi yordam. Bemorga osoyishta sharoit yaratish kerak. Pay cho’zilgan 
sohaga sovuq kompress qo'yish, qattiq qilib bog'lash kerak. O'sha soha qo'l ostida 
bo'ladigan shinabop narsalar bilan shinalanadi.Odat bo'lib qolishini oldini olish 
uchun tezda kasalxonaga yotqizish kerak.