Özel Eğitim Nedir? vii Neyi öğretir? viii

Ayırt edici Uyaran İşlevini Kazanma: Ayrımlı Pekiştirme

Ayırt edici uyaranları anlamlandırma, ayrımlı pekiştirmeyle gerçekleşir. Örneğin, su birikintileri ve çamurla kaplı zeminde, kuru ve suyun üstünde kalan yerler, görsel ipuçlarını (ayırt edici uyaranı Au) oluşturur. Görsel ipuçlarını anlamlandırmayı öğrenmemiş iki-üç yaşındaki çocuklar, çamura ve suya girerek yürürler. Buna karşılık yetişkinler görsel ipuçlarını anlamlandırmayı öğrendiği için kuru zeminlere basacak şekilde adımlarını atarak yürür.

Belli bir uyaranın varlığında oluşan davranış ayrımlı pekiştirildiğinde, ayırt edici uyaran özelliğini kazanır.

Ayrımlı Pekiştirme; belli uyaranın varlığında oluşan bazı tepkilerin pekiştirilmesi, diğerlerinin pekiştirilmemesidir. Bu belli uyaran daha sonra ayırt edici uyaran işlevini görmektedir.

Hangi uyaranın varlığında hangi tepkilerin gösterileceği, ayrımlı pekiştirmeyle kazanılır. Öğretmen de sınıfta belli uyaranların varlığında, kabul edilebilir ya da doğru tepkileri pekiştirici uyaranların izlemesini ve kabul edilebilir olmayan davranışları da itici uyaranların izlemesini ya da hiç bir uyaranın izlememesini sağlayarak bu belli uyaranların ayırt edici uyaran işlevi kazanmasını sağlar.

Örnekler:

Yönergelerin davranışı kontrol edebilmesi, ancak yönergeye uygun davranan öğrencilerin pekiştirilmesi ve davranamayanların cezalandırılması ya da davranışlarını hiçbir olay ya da durumun izlememesiyle olasıdır.

Kurallara, yönergelere uymanın sağlanması, kurala ve yönergeye uygun davrananları pekiştirme ve uymayanları pekiştirmemeyi gerektirir.