Dövlət və bələdiyyə idarəetməsinin müasir problemləri

 
Bələdiyyələrin əhali qarşısında məsuliyyəti  

---

126 
 
Bələdiyyələrə qanunvericilik tərəfindən verilmiş tərifin məzmununda vacib 
məsələlərdən  biri  yerli  əhəmiyyətli  məsələlərin  əhali  tərəfindən  “müstəqil  və 
məsuliyyəti”  altında  həyata  keçirilməsidir.  Əhalinin  bu  fəaliyyəti  əsasən 
bələdiyyələr  tərəfindən  həyata  keçirildiyinə  görə  bələdiyyə  orqanları  və  vəzifəli 
şəxslərin  yerli  özünüidarəetmənin  əsas  subyekti  olan  əhalidən  asılılığı  təmin 
edilməlidir. Bu asılılıq bələdiyyə orqanlarının və onların vəzifəli şəxslərinin əhali 
qarşısında məsuliyyətinin qanunvericiliklə müəyyən edilməsində öz həllini tapır.  
    Azərbaycan  Respublikasında  18  mart  2009  –  ci  ildə  keçirilən 
referendumda  Azərbaycan  Respublikasının  Konstitusiyasının  146  –  cı  maddəsinə 
edilən 1 – ci əlavə qeyd olunma məsuliyyətin Konstitutsion əsasını vermiş oldu. 
Əlavə: 1 bələdiyyələr öz səlahiyyətlərini həyata keçirməkdə müstəqildirlər, 
bu  isə  bələdiyyə  ərazisində  yaşayan  vətəndaşlar  qarşısında  onların  məsuliyyətini    
istisna   etmir.  Bələdiyyə   üzvlərinin  seçilməsi,  səlahiyyətlərinin  dayandırılması  
və      ya      səlahiyyətlərinə      xitam      verilməsi,    bələdiyyələrin  vaxtından  əvvəl 
buraxılması  halları və qaydası qanunla müəyyən edilir.  
    Bir qayda olaraq bələdiyyə orqanları və vəzifəi şəxslərin əhali qarşısında 
məsuliyyəti etimadın itirilməsi nəticəsində yaranır. Etimadın olması və ya olmaması 
bələdiyyələrin  nümayəndəli  orqanının  fəaliyyətinin  legitimliyinin  faktiki  şərtidir. 
“Etimadsızlıq” və ya “inamın itirilməsi” terminlərinin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, 
əhali  seçdiyi  nümayəndələrin  fəaliyyətinin  düzgünlüyünü  şübhə  altına  alır.  Digər 
ölkələrin  təcrübəsi  göstərir  ki,  yerli  əhali  bu  inamsızlığı  bələdiyyə  orqanları  və 
bələdiyyənin vəzifəli şəxslərinə yerli rəy sorğusu vasitəsilə göstərə bilər. Bu üsulla 
əhali  öz  iradəsini  ifadə  edir,  bələdiyyənin  vəzifəli  şəxsi  və  bələdiyyə  orqanına 
münasibət bildirir. Adətən bələdiyyə üzvünün məsuliyyətə cəlb edilməsi proseduru 
aşağıdakı mərhələlərdə həyata keçirilir: 
1)  əhalinin  rəyinin  müəyyən  edilməsi  (əhali  tərəfindən  bələdiyyə 
üzvlərinin  fəaliyyətinin  obyektiv  qiymətləndirilməsi  nəticəsində  müxtəlif 
formalarda realizə olunur); 
2)  bələdiyyənin səlahiyyətli orqanı tərəfindən bələdiyyə üzvlərinin 
məsuliyyətə cəlb edilməsi forması barədə qərarın çıxarılması; 

---

127 
 
3)  məsuliyyəti  nəzərdə  tutan  hüquq  normasının  faktiki  icrası  və 
bələdiyyə üzvü üçün xoşagəlməz nəticənin baş verməsi. 
    Bələdiyyə  üzvlərinin  və  vəzifəli  şəxslərinin  əhali  qarşısında  real 
məsuliyyətini, onların fəaliyyətinə nəzarəti təmin etmək üçün bələdiyyə əhalisinin 
təşəbbüskarlığı,  özünütəşkili,  öz  hüquq  və  qanuni  maraqlarını  dərk  etməsi,  yerli 
əhəmiyyətli məsələlərin həllinə marağı tələb olunur.  
Yerli  əhalinin  etimadının  itirilməsi  haqqında  yalnız  bələdiyyənin  seçkili 
orqanları və vəzifəli şəxslərinə münasibətdə danışmaq olar, çünki məhz onlar yerli 
əhəmiyyətli məsələləri həll etmək üçün əhalidən “mandat” alırlar.