Dövlət və bələdiyyə idarəetməsinin müasir problemləri
Dövlət və bələdiyyə orqanları arasında münasibətləri tənzimləyən
Yüklə 1,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
12.3. Dövlət və bələdiyyə orqanları arasında münasibətləri tənzimləyən konstitusiya zəmanətlərinin təmin olunması. Dövlət orqanları ilə bələdiyyələr arasmdakı münasibətlərin mühüm tərəflərindən biri də yerli özünüidarəetməyə verilən konstitusiya zəmanətlərinin təmin olunmasından ibarətdir. Bələdiyyələrin hüquqlarmın məhdudlaşdmlması, qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, qadağan olunur. ' Bələdiyyə əhalisinin öz iradəsini birbaşa ifadə etməsi yolu ilə qəbul etdikləri və bələdiyyənin vəzifəli şəxslərinin öz səlahiyyəti daxilində qəbul etdikləri qərarlarm bələdiyyə ərazisində yerləşən, mülkiyyət növündən asılı olmayaraq, bütün idarə, müəssisə və təşkilatlar, habelə dövlət hakimiyyətinin yerli orqanları tərəflndən yerinə yetirilməsi məcburidir. Bələdiyyə orqanlan və vəzifəli şəxslərinin qərarlan yalnız onların özləri və ya məhkəmə tərəfindən ləğv edilə bilər. Bu qərarlann yerinə yetirilməməsinə və ya tələb olunan səviyyədə yerinə yetirilməməsinə görə qanunvericiliklə məsuliyyət nəzərdə tutulur. Bələdiyyə orqanlanmn və vəzifəli şəxslərinin müraciətlərinə dövlətin hakimiyyət orqanlan, vəzifəli şəxsləri, həmin müraciətin göndərildiyi bütün idarə, müəssisə və təşkilatlar mütləq bir ay müddətində baxmalıdırlar. Bütün bu zəmanətlərin təmin olunması səmərəli qarşılıqlı münasibətlərin formalaşdırimasma imkan verə bilər. Dövlətlə yerli özünüidarəetmə orqanlan arasmda səmərəli qarşılıqlı münasibətlər sisteminin formalaşdıniması üçün yerli Özünüidarəetmələrə bəyan olunmuş deyil, məhz real zəmanətlərin təmin olunması tələb olunur. Bu baxımdan ən səmərəli, həm siyasi, həm də iqtisadi baxımdan faydalı tədbirlərdən biri dövlət hakimiyyət orqanlanmn yerli özünüidarəetmə sisteminin inkişafı ilə bağlı qəbul etdiyi qərarlarm işlənib hazırlanması və qəbtüu prosesində bələdiyyələrin nümayəndələrinin 147 iştirakmm təmin olunmasıdır. Bu işi bələdiyyə birliklərinin köməyi ilə həyata keçirmək mümkündür. Bələdiyyə birlikləri yerli özünüidarəetmə orqanlanna öz ümumi problemlərini daha dəqiq formalaşdırmağa və dövlət orqanlanmn diqqətinə çatdırmağa, dövlət hakimiyyət orqanlanna isə dövlətin yerli özünüidarəetmə sahəsində bələdiyyələrlə birgə razılaşdınimış döylət siyasətinin işlənib hazırlanmasına və birliyin bütün üzvlərinə eyni vaxtda müraciət etməsinə imkan yaradır. Bu baxımdan, ölkədə bütün bələdiyyə qurumlannm maraqlarınm müdafiəsini təşkil etmək və onlarm nümayəndəliyini təmin etmək üçün son dövrlərdə yaradılmış şəhər, qəsəbə, kənd bələdiyyələrinin milli birliklərinin (assosiasiya- lannm) yaradılmasmın mühüm əhəmiyyəti olacaqdır. Dövlət hakimiyyət orqanlan üçün də bələdiyyə birlikləri yerli özünüidarəetmə haqda razılaşdınimış dövlət siyasətinin işlənib hazırlanması və onun bütün üzvlərinə eyni vaxtda müraciət etməsinə imkan verə bilər. Dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlan arasındakı qarşılıqlı münasibətlərin inkişafı və yerli özünüidarəetmə sahəsində dövlət siyasətini formalaşdırmaq baxımından ölkə Prezidentinin, Nazirlər Kabinetinin, Milli Məclisin yanında yerli Özünüidarəetmə şuralanmn yaradılmasına da böyük ehtiyac vardır. Strateji səmərəlilik baxınun- dan tələb olunur ki, dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlan arasındakı münasibətlər, xüsusilə dövlət hakimiyyətinin yerli özünüidarəetməyə təsiri planlı və proqnozlaşdınla bilən xarakter daşısın. Belə bir imkan dövlət hakimiyyət orqanlanna yerli özünüidarəetməyə yardım sahəsində dövlət proqramlarının qəbul olunmasına və reallaşdırilmasınä şərait yaradır. Bütövlükdü dövlət -və yerli özünüidarəetmə orqänlannm qarşılıqlı fəaliyyəti çox mühüm və əhatəli problemdir və cəmiyyətin həyat fəaliyyətinin bütün siyasi, sosial-iqtisadi, maliyyə və digər tərəflərini əhatə edir. Dövlət və yerli özünüidarəetmə orqanlan ara- smdakı qarşılıqlı fəaliyyət mexanizminin, səmərəli qarşılıqlı münasibətlər sisteminin qurulması aşağıdakıları nəzərdə tutmalıdır: - Dövlət hakimiyyət orqanlan ilə yerli özünüidarəetmə orqanlan arasında münasibətlərin qarşılıqlı əməkdaşlıq, hörmət və məsulij^ət, qanunçuluğa əməl olunması, maraqlarm razılaşdıniması prinsipləri əsasında qurulması; 148 - dövlət hakimiyyət orqanlan tərəfindən yerli özünüidarəetmənin inkişafına, onun müstəqilliyinə zəmanətlərin təminjedilməşinə yardım edilməsi, onlara təşkilati və digər dəstəyin verilməsi; - bələdiyyə qummlanmn maraqlanna toxunan məsələlər barədə qərar qəbul edilərkən yerli özünüidarəetmə orqanlarmm rəyinin nəzərə aimması; - yerli özünüidarəetmə orqanlan ilə dövlət hakimiyyət orqanlan arasmda münaqişəli məsələlərin həlli üçün paritet əsaslarla razılaşdmcı komissiyalann yaradılması imkamnm olması; - dövlət hakimiyyət orqanlan ilə yerli özünüidarəetmə orqanlarmm müqavilələr bağlamaq, daimi və ya müvəqqəti fəaliyyət göstərən birgə əlaqələndirmə, məsləhət və digər işçi orqanlar yaratmaq hüququ və s. Belə bir qarşılıqlı fəaliyyət sisteminin yaradılması məsələsi aşağıdakılar vasitəsilə daha səmərəli həll oluna bilər: - yerli özünüidarəetmənin müstəsna səlahiyyətlərinin formalaş- dınlması; - dövlət hakimiyyət orqanlannın strukturunun təkmilləşdirilməsi və yerli özünüidarəetməyə səmərəli yardım sisteminin yaradılması; " - dövlət və bələdi)o^ə idarəetməsinin peşəkarlaşdınlması, bələdiyyələrə hüquq, idarəetmə, iqtisadiyyat sahələrində yeni idarəçilik və təsərrüfatçılıq şəraitini nəzərə almaqla ha 2nrlanmış mütəxəssislərin cəlb olunması; - yerli özünüidarəetmənin reeıl inkişafim təmin edəcək sabit maliyyə- iqtisadi əsaslann formalaşdıniması və möhkəmləndirilməsi; - bələdi;^ə qurumlanmn ərazilərinin optimallaşdıniması, yerli özünüidarəetmənin modellərinin və strukturunun təkmilləşdirilməsi; - dövlət hakimiyyət orqanlan ilə yerli özünüidarəetmə orqanlan arasmda səlahiyyət hədlərinin müəyyənləşdirilməsi; - bəzi dövlət səlahiyyətlərinin bələdiyyələrə həvalə olunması; - dövlət səlahiyyətlərinin reallaşdınlmasma zəmanətlərin təmin olunması; - ərazilərin iqtisadi və sosial inkişafı sahəsində bərabər başlanğıc şəraitin və bələdiyyə iqtisadiyyatım stimullaşdırmaq üçün bərabər imkanlann yaradılması; - bələdiyyələrin iqtisadi potensialımn artıniması və s. |