Dövlət və bələdiyyə idarəetməsinin müasir problemləri

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

156 
 
MÖVZU 13. Bələdiyyə idarəçiliyində informasiya və kadr təminatı 
işinin təkmilləşdirilməsi 
 
        
13.1. İnformasiya anlayışı 
         13.2. Bələdiyyə idarəçiliyində informasiya təminatı 
         13.3. Bələdiyyə idarəçiliyində  informasiya texnologiyalarının 
                  tətbiqi. Elektron bələdiyyə   
 
         13.4. Bələdiyyə idarəçiliyində sosial texnologiyaların tətbiqi 
         13.5. Bələdiyyə idarəçiliyində kadr təminatı və onun təkmilləşdirilməsi  
                   məsələləri. 
 
          13.1.  İnformasiya  anlayışı  İnformasiya  termini mənşəcə  latın  sözü 
olub, izahetmə, şərhetmə, məlumatvermə mənalarını daşıyan «informatio» sözündən 
yaranmışdır. İnformatikada informasiya ilkin və təyin olunmamış anlayış kimi qəbul 
olunur. 
İnformasiya ifadə olunma formasından asılı olmayaraq insanlar, canlılar, cansızlar, 
faktlar, hadisələr, proseslər və s. haqqında olan məlumat və biliklərdir. Biliklər isə 
müəyyən faktlar və onlar arasındakı asılılıqlar şəklində ifadə olunur. İnformasiyanı 
yaratmaq, 
ötürmək, 
saxlamaq, 
emal 
etmək 
mümkündür. 
 
İnformasiya 
təbiətdə 
siqnallar 
şəklində 
ötürülür 
və 
iki 
tipə 
ayrılır: analoq və rəqəmli. İnsanlar öz hissiyyat üzvlərinə görə analoq, kompyuterlər 
isə 
rəqəmli 
informasiyaların 
köməyilə 
fəaliyyət 
göstərir.  
 
Müxtəlif intensivliyə malik olan siqnallar müxtəlif informasiyaları daşıyır. Bu tipli 
informasiyanı analoq informasiyaadlandırırlar. Analoq informasiya kəsilməzdir — 
biz təbiətdə heç bir vaxt iki eyni rəngli yarpaq və ya iki eyni formalı iki bulud görə 
bilmərik.  
 
 
Kompyuterdə informasiya başqa xüsusiyyətə malik verilənlər şəklində təsvir olunur. 
Şəkildə hər hansı rəng nə qədər parlaqdırsa, kompyuterin yaddaşında bu siqnal bir o 
qədər artıq olur. Bunları səs və başqa siqnallar haqqında da demək olar. Bu formada 
təsvir 
edilən 
informasiya rəqəmli 
informasiya adlanır.  
 
Rəqəmli  informasiya  diskretdir,  belə  ki,  səs,  rəng  və  formaların  sonsuz 
müxtəlifliyinin  təsviri  üçün  ədədlərin  müəyyən  və  sonlu  sayından  istifadə  edilir.  
 
Analoq informasiyanın rəqəmli şəkildə təsviri analoq-rəqəmli çevrilmə adlanır. Bu 
çevrilmədə istifadə edilən ədədlər nə qədər müxtəlif olarsa, rəqəmli informasiyanın 
diskretliyi,  yəni  onun  dəqiqliyi  də  bir  o  qədər  çox  olar,  başqa  sözlə,  rəqəmli 
informasiya 
analoqa 
bir 
o 
qədər 
yaxın 
olar.  
Başqa sözlə, analoq informasiya deyildiyi kimi təsvir edilir və insanın duyğu üzvləri 
ilə qəbul edilir. Rəqəmli informasiya isə kompyuterin emal etdiyi informasiyadır və 

---

157 
 
kodlarla 
ifadə 
olunur.  
                          
 
 
İnformasiyanın 1) faydalılıq, 2) tamlıq, 3) həqiqilik, 4) qiymətlilik, 5) təzəlilik və s. 
kimi xassələri vardır.  
 
İnformasiya yaranmasına, qəbul edilməsinə, ötürülməsinə, ifadə formalarına və 
vasitələrinə, istifadəsinə və s. görə müxtəlif cür qruplaşdırıla bilər. İnformatikada 
fakt, məlumat, xəbər terminləri çox vaxt «verilənlər» sözü ilə ifadə olunur. 
«Verilənlər» (ing. data) texniki vasitələrlə (məsələn, kompyuterlə) saxlanması, 
emal edilməsi və ötürülməsi üçün formal şəkildə təsvir edilən (kodlaşdırılan) 
məlumatdır. «Verilən» termini latınca «datum» (fakt) sözündən yaranmışdır. Lakin 
verilən bəzən konkret və ya real fakta uyğun gəlməyə bilər. Verilənlər bəzən qeyri-
dəqiq, həqiqətdə mövcud olmayan anlayışları ifadə etməyə bilər. Odur ki, verilən 
dedikdə öyrənilən obyektin, hadisənin və ya fikrin təsviri başa düşülür.  
 
Verilən ümumi halda ad, qiymət, tip və struktur xarakteristikaları ilə təyin 
olunurlar. Verilənlərin tip xarakteristikasından əsasən proqramlaşdırmada istifadə 
edilir.  
 
Tipinə görə verilənləri 4 qrupa ayırırlar: 
— hesabi (və ya rəqəm tipli);  
— mətn (və ya simvol tipli);  
— məntiqi tipli;  
— göstərici tipli.  
 
Hesabi verilənlərdə qiymət rəqəmlərlə ifadə olunur (Məs., «yaşı-28»).  
Mətn tipli verilənlərdə qiymət sözlə (simvollarla) ifadə olunur (Məs., «qırmızı 
rəngli»).  
Məntiqi verilənlərdə qiymət məntiqi kəmiyyətlə ifadə olunur (məs., «18 ədədinin 
tək ədəd olması doğru deyil»).  
Göstərici tipli verilənlərdə isə proqramlaşdırmada yaddaş ünvanları ilə işləmək 
üçün istifadə olunur.  
 
Qeyd edək ki, proqramlaşdırmada verilənlər həmçinin say sisteminə, təsvir 
formasına, ölçüsünə görə də xarakterizə edilir. 

---

158 
 
Müasir cəmiyyətdə  informasiya hakimiyyətin mühüm mənbələrindən biridir. 
İnformasiya  təminatının  səviyyəsi,  onun  müasir  texnoloji  və  telekomunikasiya 
sistemləri  ilə  təchiz  olunma  dərəcəsi  dövlət  və  bələdiyyə  idarəetməsinin 
səmərəliliyinə əsaslı təsir göstərən amil hesab olunur. 
İnformasiya  –  uyğun  predmet,  hadisə,  proses  və  münasibətlər  haqqında 
toplanmış  və  istifadə  olunmaq  üçün  yararlı  formada  sistemləşdirilmiş  müəyyən 
məlumatların,  verılənlərin,  faktların  və  xüsusiyyətlərin  toplusundan  ibarət  olub, 
dövlət idarəetməsinin əsasını təşkil edir.  
Dövlət    və  bələdiyyə  idarəetməsinin  informasiya  təminatının  məqsədi 
toplanmış  ilkin  məlumatlar  əsasında  işlənilmiş  və  aqreqasiya  olunmuş  elə 
informasiya əldə etməkdir ki, bunlar idarəetmə qərarlarının qəbulu üçün əsas rolunu 
oynaya bilsin.