32
Ögdülmiş Hakana Kapıcıbaşının
Nasıl Biri Olması Gerektiğini Söyler
2528 Cevap verdi Ögdülmiş, dedi: Hakan
Huzurla uzun yıllar yaşasın
216 ■ Kutadgu Bilig
2529 Kapıcıbaşı hakana bağlı olmalı
Teni ve canıyla hizmet etmeli
2530 Kapıda ağartmalı karanlık geceyi
Kapıda batırmalı parlayan güneşi
2531 Hizmet ederken töre ve adap bilmeli
Bütün tavırları, davranışı ılımlı olmalı
2532 Tuzu, ekmeği bol, kendi cömert olmalı
Gümüş, altın vererek asker toplamalı
2533 Gece olunca yatmadan önce
Nöbetçilerin yerini denetlemeli
2534 Yad yabancı varsa soruşturmalı
Uyanık olanları hizmete almalı
2535 Sarayın kapısının kapandığını görüp çıkınca
Bitmiş olur o günkü hizmeti de
2536 Yine ertesi sabaha kapıda başlamalı
Gece gündüz nöbetçileri yerinde tutmalı
2537 Kabul, tören zamanı önden girmeli
Takımını toplayarak onların başında durmalı
2538 Kendi görünüp çıkmalı, çok kalmamalı
Kapıda kendi yerine adam bırakmalı
2539 Hizmetliler takım olarak huzura çıkarken
Yararlı olanı, olmayanı görüp ayırmalı
2540 Kabul sona erince kapıcıbaşı
Varsa eratın sözcüsüyle yine huzura girmeli
2541 Eratın dileklerini hakana arz etmeli
Bunalmış kişilere yol göstermeli
2542 Hakandan onlar için altın, gümüş almalı
Kimine unvan, kimine görev verilmesini sağlamalı
2543 Kim içtenlikle, severek hizmet veriyor
Kim hizmet etmeden boşta geziyor
217
Yusuf Has Hacib ■
2544 Yararlı hangisi, uygun olan kim
İleride işe yarayacak olan kim
2545 Söylemeli beyine bunların her birini
Açıp açıklayarak yükseltmeli eri
2546 Huzurdan çıkınca hakanın iyi kararlarını bildirmeli
Eratın gönlünü bunlarla ısıtmalı
2547 Kapıda oturulacak ve durulacak yerleri düzenlemeli
Öyle ki hiç kimse yersiz kalmamalı
2548 Görüp almalı gelen yad yabancı kişileri
İş arkadaşlarına da saygı göstermeli
2549 Aş tepsisi girdiğinde ona göz atmalı
Uygunsuz şeyler görürse onu engellemeli
2550 Şıra çıkarken onu gözetmeli
Ona yolda kimsenin elini değdirmemeli
2551 Kapıdan çıkarken yemek tepsisi
Beyin görkemine uygun olarak herkese pay etmeli
2552 Ne kadar yemek dağıtmak gerektiğini
İçte ve dışta kimseyi aç koymamak için bilmeli
2553 İki şey büyütür beylerin namını
İlinde tuğu, başköşesinde sofrası
2554 Şu iki şey de kapı süsüdür
Büyütür beyin adını ve açar kutun yolunu
2555 Ulu hacibin azatlı bir kişi olması
Diğeri işinin ehli olan bir kapıcıbaşı
2556 Bu iki kişiyle yücelir kapı
Hakanın ululukla birlikte yayılır adı
2557 Kapıcıbaşı şarapçı, döşekçi ve aşçıyı
Göz önünde tutmalı, bir de tuğcuyu
2558 Yine kuşcu, avcı, ok ve yaycıları
Her an kapıda hazır bulundurmalı
218 ■ Kutadgu Bilig
2559 Oradan kalkıp giderken evine
Koldaşlarını da götürüp yemek yedirmeli
2560 Yedirip, içirip, karınlarını doyurmalı
Boş göndermemeli, neyi varsa armağan etmeli
2561 Kendine bir at, giysi, silah olsa yeter
Kalanını dağıtmalı, biraz kalsa yeter
2562 Hizmet için gelirse yad yabancı kişi
Onu alıp göstermeli arkadaşlarını ve yatacağı yeri
2563 Huzura çıkıp görünmeden önce görmeli onu
Yemeğine, boğazına, atına ve giysisine dikkat etmeli
2564 Yine sormalı erata hâllerini
Aç mı, tok mu yiyecekleri var mı
2565 Bunalan var mı, eli daralıp
Bunu gidermeli hakkını ödeyip
2566 Bir kimse kapıya bir süre gelmezse
Sormalı çağırıp ne olmuş diye
2567 Eğer hastaysa sormak gerek
Tembellik ediyorsa uyarmak gerek
2568 Bunların tümü beye bağlılığı gösterir
Onu sevindirmek için yapılması gerekenlerdir
2569 Ne der işit hizmet etmiş er
Hizmetiyle beyinden değer bulmuş er
2570 Hizmetlinin beyine bağlı olması gerek
Bağlılıkla hizmet etmesi gerek
2571 Candan hizmet eden sadık kulu
Sağlamlaştırır yarı günde beyliğin temelini
2572 Kendi yararını düşünmez, bağlı olup
Beyinin yararını ister, her gün iyi olup
2573 Yararlıysa yaban çiçeği ben onun kuluyum
Çiçek zararlıysa eğer onu kökünden biçerim
219
Yusuf Has Hacib ■
2574 Bak acımasız, hayırsız oğuldan
Daha yüksektir değeri candan bağlı hizmetlinin
2575 Yararsız, hayırsız kardeşinse bile onu bırak
Yararlı arkadaş edin ve yararını gör
2576 Kapıcıbaşı yumuşak dilli ve tatlı sözlü olmalı
Alçak gönüllü ve güler yüzlü davranmalı
2577 Asık yüz, acı söz, insanı soğutur
Yaşadıkça gitmez, gönlünde yatar
2578 Şimdi buna benzeyen şu beyti oku
Sözü manasıyla birlikte anlaşılır
2579 Sözüyle söverse insan, acıtırsa dili
Kemiğe sızıdır bu, yakar gönlü
2580 Vurulan kamçı yarası çabuk geçer
Dilin acısı dinmez, yıllarca sürer
2581 Eğer atlanırsa beyler ava ya da
Kuşa, cirit oyununa ya da il görmeye
2582 Çok iyi gözetmeli bu yerlerde beyini
Başına bir felaket ya da densizlik gelmesini önlemeli
2583 Eğer gelirse beylere yanlışlık, hata
Gelir at üzerinde, kuşta ya da avda
2584 Güvenilmez insanları uzaklaştırmalı ondan
Kuşku yaratan varsa sakınmalı ondan
2585 Güvenilir, doğru, içten bağlı kişileri
Yakın tutmalı beye, onun başını korumalı
2586 Kumandan düzenlerken muhafiz alayını
İrilerini öne almalı, sona bırakmamalı
2587 Küçük rütbeliler büyüklerin arasına girmemeli
Uzak ve dışarıda olacakları yakın yürütmemeli
2588 Kapıda nasılsa sıra durumu
Seferde de aynı olmalı ey ulu
220 ■ Kutadgu Bilig
2589 Kapıcıbaşlarının bağlılığı
Böyle olmalı ey dünya beyi
2590 Böyle biri olmalı kapıcıbaşı
Beyin ekmeğini yiyip işini işleyen kişi
***
2591 Bunu ben söyledim, hakan dinledi
Seçkin birini isterse seçsin bilgiliyi
-Hakanın Ögdülmiş’e sorusu-
2592 Hakan dedi: Bunu anladım iyice
Bir sorum daha var, bunu da söyle
2593 Bilirsin kuşkusuz dünya beyleri
Gönderir ilden ile elçi
2594 Deyiver bana sözü bilgece
Elçi gönderirken ülkeden ülkeye
2595 Nasıl olması gerek ki elçinin
Beyler güvensin ve onu yollasın
Dostları ilə paylaş: |