guncha, -gancha, -gani qo‘shimchalari qo‘shiladi.
Jarangsiz undosh bilan tugagan fe’l asoslariga bu qo‘shimchalar qo‘shilganda, -
kach, -kuncha, -kancha, -kani shaklida talaffuz qilinsa ham, -gach, -guncha,
-gancha, -gani tarzida yoziladi.
Bu qo‘shimchalar faqat k undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga qo‘shilib, -kach, -
kuncha, -kancha, -kani holida; q undoshi bilan tugagan fe’l asoslariga
qo‘shilib, -qach, -quncha, -qancha, -qani shaklida talaffuz qilinadi va shunday
yoziladi.
Fe’lning VAZIFA shakli 4 ta:
1. Harakat nomi (nisbat va
bo’lishsizlik shakllari bor):
-(i)sh, -(u)v, moq/mak, -maslik(inkor)
2.
Sifatdosh
shakli
(nisbat,
bo’lishsizlik va zamon shakllari bor):
O’tgan zamon: -gan
Hozirgi zamon: -ayotgan
Kelasi zamon: -adigan/ - ydigan/
-ar(mas)
3. Ravishdosh shakli (nisbat,
bo’lishsizlik shakllari bor):
-b,-ib,-a,-y
– holat, payt, sabab
-gancha
– holat
-gach/-guncha – payt
-gani
– maqsad
-magach
– sabab
-may/-masdan – holat
NAMUNAVIY TESTLAR
1. Endigina ko‘tarilib kelayotgan oy sarg‘ish
nurlar sochib tun qo‘ynida mudrayotgan pastqam
uylarning tomlarini, daraxtlarning yalang‘och
novdalarini yoritdi.
Ushbu gapda sifatdoshning qaysi zamon shakli
qo‘llangan?
A) o‘tgan zamon B) kelasi zamon
C) hozirgi zamon D) hozirgi va kelasi zamon
2. Aslida, qosh qorayguncha yetib olish kerak.
Ushbu gapda ravishdoshning qaysi shakli
qo‘llangan?
A) holat ravishdoshi B) maqsad ravishdoshi
C) sabab ravishdoshi D) payt ravishdoshi
3. Shamol tinavermagach, tog‘ga chiqishni
qoldirdi. Ushbu gapda ravishdoshning qaysi
shakli qo‘llangan?
A) holat ravishdoshi
B) maqsad ravishdoshi
C) sabab ravishdoshi D) payt ravishdoshi
4. Orqa tomonda o‘tirgan Dilbar o‘zini tutolmay
qiqirlardi. Ushbu gapda fe’lning vazifaviy
shakllaridan qaysi biri qo‘llangan?
A) harakat nomi
B) harakat nomi, sifatdosh
C) ravishdosh, harakat nomi
D) sifatdosh, ravishdosh
|
