O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta'lim vazirligi f. I. Xaydarov n. I. Xalilova


G.Fexner tomonidan  fanga joriy etilganligi ana shu jumladan bo’lib, bu I. M. Sechenovning  "Bosh



Yüklə 3,09 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə46/379
tarix11.11.2023
ölçüsü3,09 Mb.
#132195
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   379
хайдаров, халилова 2009 умумий психол(1)

G.Fexner
tomonidan 
fanga joriy etilganligi ana shu jumladan bo’lib, bu I. M. Sechenovning 
"Bosh 
miya reflekslari 
kitobi bosmadan chiqqanidan keyin ayniqsa keng tus olgan edi. 
Bu kitobda psixik hodisalar ham xuddi odam organizmining boshqa barcha 
funksiyalari kabi tabiiy hodisalar ekanligi, ular sababsiz yuz bermasdan, balki nerv 
sistemasining reflektor aks etishi faoliyati natijasi ekanligi ko’rsatib berilgan edi. 
I.M. Sechenovning reflektor nazariyasi psixologik bilimlarning tabiiy-ilmiy 
negizini tashkil etadi. Bu nazariya keyinchalik I.P.Pavlovning shartli reflekslar 
haqidagi ta'limotida uning shogirdlari L.A.Orbeli P.K.Anoxin K.M.Bikov, 
N.I.Krasnogorskiylarning asarlarida, shuningdek, A.A.Uxtomskiy N.A.Bernshteyn
I.S.Beritashvili va boshqalarning asarlarida yanada rivojlantiriladi. hozirgi paytda 
psixologiya fanining tabiiy-ilmiy jihatdan bu xilda asoslanganligi olimlar
tomonidan miya faoliyatining neyrofiziologik mexanizmlari o’rganilayotganligi 
hisobiga tobora kuchaytirilmoqda. Shu tariqa psixik faoliyatning murakkab 
fiziologik mexanizmlari tizimini tadqiq qilish borasidagi yutuqlar psixologiya bilan 
tabiatshunoslik o’rtasidagi aloqalarning aniq natijasi qsifatida yuz beradi. 
Hozirgi zamon psixologiyasining asosiy muammolarini tadqiq qilishda 
buyuk tabiatshunos 
Ch.Darvin
tomonidan 1859 yilda yozilgan "Tabiiy tanlanish 
yo’li bilan turlarning kelib chiqishi to’g’risida yoki yashash uchun kurashda 
qulaylikka ega bo’lgan turlarning saqlanishi" kitobida bayon etilgan evolyusion 
g’oyalari juda katta ta'sir ko’rsatadi. Bu g’oyalar jonli mavjudotlar muhitning 
o’zgaruvchan sharoitlariga moslashish jarayonida psixikaning rolini aniqlash, 
psixik faoliyatning oliy shakllari quyi ancha sodda shakllaridan kelib chiqqanligini 
anglash imkonini beradi. Ch.Darvin butun jonzotning evolyusion g’oyasini 
hayvonlarda sezgining paydo bo’lishiga nisbatan qo’llashga muvaffaq bo’ladi. U 
biologik rivojlanish jarayonida tananing tuzilishidagi va uning ayrim a'zolaridagi
o’zgarishlarga olib keladigan o’sha asosiy omillarni ko’rsatib beradiki, bu 
filogenezdagi psixik taraqqiyotning kuchlari bo’lib hisoblanadi. Psixologiyada 
Ch.Darvinning hayvonlar psixikasining evolyusiyasi haqidagi g’oyalari ko’pgina 
olimlarning va eng avvalo 

Yüklə 3,09 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   42   43   44   45   46   47   48   49   ...   379




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin