O‘zbekiston republikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi ulug‘bek hamdamov, abdug‘opir qosimov jahon adabiyoti
Yüklə 1,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Fransuz realizm adabiyoti
Fransuz realizmining shakllanishi mamlakatdagi muhim siyosiy voqealar bilan chambarchas bog‘liq. Ayniqsa, 1830-yilning iyul oy - ida sodir bo‘lgan inqilob, 1831–34-yillardagi qo‘zg‘alonning ta’siri 187 katta bo‘ldi. Chunki bu tarixiy voqealar Fransiyaning siyosiy hayo - tidagi ulkan burilishlarga turtki bo‘lib, qirol Lui Filipp monarxiya - sini inqiroz holatga olib keldi. 1830–31-yillarda matbuotning nufuzi beqiyos darajada oshdiki, gazetalarda professional jurnalistlardan tortib talaba, etikdo‘zgacha o‘z maqolalari bilan ishtirok etdilar. Fransuz adabiyotida tanqidiy realizm F.Stendalning “Qizil va qora” va “Parma ibodatxonasi” romanlari, Balzakning “Gorio ota”, “Gobsek”, “Yevgeniya Grande” asarlari, P.Merime novellalaridagi real voqelikka tanqidiy munosabatida ifodalanadi. Fransuz adabiy - otida realizmning hukmronlik davrini ikki bosqichga bo‘lish mum- kin: 1) Realizmning paydo bo‘lishi va tan olinishi (20-yillarning oxiri va 40-yillar) Beranje, Merime, Stendal, Balzak. 2) XIX asrn - ing 50–70-yillar realizmi (1848-yildan keyingi adabiyot), Stendal va Balzak realizmining merosxo‘ri va E.Zolya “naturalistik realizm” maktabining o‘tmishdoshi G.Flober nomi bilan bog‘liq. Fransuz realizmining gullab-yashnagan davri 30–40-yillarga to‘g‘ri keladi, ayni shu yillarda yuqorida ko‘rsatib o‘tilgan yozuvchilar o‘zlarining salmoqli asarlarini yaratdilar. Yozuvchining jamiyatdagi o‘rni haq- ida O.Balzak “Insoniyat komediyasi”da “Fransuz jamiyati o‘ziga- o‘zi tarixchidir. Men esa uning tarixini tasvirlovchi oddiy kotib- man”, – deb yozgan edi. Ta’kidlash joizki, XIX asrning ikkinchi yarmigacha “romantizm” va “realizm” terminlari o‘rtasida ajralish bo‘lmagan, realistlar – romantiklar deb atalgan. Faqat Stendal va Balzakning o‘limidan keyin 1857-yili Shanfleri hamda Dyurantilar maxsus deklaratsiyalarida “realizm” terminini taklif qildilar. Fransuz realizmining tarixi Beranjening qo‘shiqqa oid ijodi bi - lan boshlanadi va bu tamoman tabiiy hamda ob’ektiv qonuniyatlar- ga asoslangan. Chunki, adabiyotning kichik janri bo‘lgan qo‘shiq, o‘z zamonining barcha diqqatga sazovor hodisalariga o‘z vaqtida va shiddatli javob qaytaradi. Realizmning shakllanish davrida u bi- rinchilikni ijtimoiy romanga bo‘shatadi. O‘ziga xos xususiyatlarga ega bo‘lgan aynan shu janr, yozuvchiga voqelikni keng tasvirlash 188 va chuqur tahlil qilish uchun katta imkoniyatlarni yaratgani uchun, Stendal va Balzak o‘zlarining asosiy ijodiy vazifasi – o‘z ijodlarida Fransiyaning tirik siymosini to‘laqonli aks ettira oldilar. Bu davrda novella janrining tengsiz namoyandasi P.Merimening hikoyalari ro - mandan keyingi o‘rinni egalladi. Adabiy taxallusi Yüklə 1,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|