Mühazirə müəllimi: Dos. H. H. Həsənov

KitabYurdu.az 
87

---

təsiri altında formalaşmışdır. SSRI dağıldıqdan sonra respublikamızda yeni ikipilləli 
müstəqil bank sistemi yaranmışdır.
1.
 
Mərkəzi Bank: 
2.Kommersiya bankları: 
2.1. Dövlət sərmayəli kommersiya bankları;
2.2. Özəl sərmayəli kommersiya bankları; 
2.3. Xarici sərmayəli kommersiya bankları; 
3.Ixtisaslaşdırılmış banklar: 
3.1. Investisiya bankları; 
3.2. Kredit-əmanət evləri; 
3.3. Ipoteka bankları; 
3.4. Kredit-kooperativ cəmiyyətləri. 
4. Ixtisaslaşdırılmış maliyyə-kredit qurumları: 
4.1.Lizinq şirkətləri; 
4.2 Faktorinq şirkətləri; 
4.3. Lombardlar; 
4.4. Sığorta şirkətləri; 
4.5. Investisiya fondları; 
4.6. Pensiya fondları; 
4.7. Maliyyə şirkətləri; 
4.8. Poçt-əmanət müəssisələri. 
Kredit sistemində Mərkəzi Bank aparıcı yer tutur. Mərkəzi Bank ölkədə pul-
kredit sistemini təşkil və idarə edir. Bazar iqtisadiyyatı şəraitində mərkəzi bankların rolu 
olduqca böyükdür. Mərkəzi bankların siyasəti nəticəsində bir neçə gün ərzində 
qiymətləri həm dəfələrlə qaldırmaq, həm sabit saxlamaq, həm də milli valyutanın 
kurslarını əhəmiyyətli dərcədə dəyişmək olar. Ona görə də mərkəzi banklar hər il 
ölkədə diqqət mərkəzindədir. Onlar hər yerdə dövlətin göstərişi ilə idarə olunur. 
KitabYurdu.az 
88

---

Azərbaycan Respublikasının kredit sistemi Mərkəzi Bankdan və ölkənin kredit 
təşkilatlarından ibarətdir. Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı Azərbaycan 
Respublikası Prezidentinin 2 fevral 1992-ci il tarixli fərmanı ilə keçmiş SSRI Dövlət 
Bankı, Sənaye-Tikinti Bankı və Aqrar-Sənaye Bankı Azərbaycan Respublika
banklarının bazası əsasında yaradılmışdır. 7 avqust 1992-ci il tarixdə Azərbaycan 
Respublikasının Milli Məclisi «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı haqqında» 
və «Azərbaycan Respublikasında banklar və bank fəaliyyəti haqqında» qəbul edilmiş 
qanunların qüvvəyə minməsi ilə əlaqədar Aqrar-Sənaye Bankı və Sənaye Investisiya 
Bankı Milli Bankın tərkibindən çıxarılaraq Respublika Səhmdar-Kommersiya 
banklarına çevrilmişdir. 2004-cü ildə «Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı 
haqqında» və «Banklar haqqında» yeni qanunu qəbul edilmişdir. 
Azərbaycan Respublikasının Mərkəzi Bankı Azərbaycan Respublikasının mərkəzi 
bankıdır, onun vəzifə, funksiya və səlahiyyətləri Azərbaycan Respublikasının 
Konstitusiyası ilə «Azərbaycan Respublikasının Milli Bankı haqqında» Qanunda (10 
iyun 1996-cı il tarixli) müəyyənləşdirilir. Mərkəzi Bank dövlət mülkiyyətindədir, onun 
nizamnamə kapitalı və digər əmlakı başqasına verilə bilməz. 
Mərkəzi Bankın əsas funksiyaları aşağıdakılardan ibarətdir: 
1.
Pul-kredit və valyuta münasibətləri sahəsində dövlət siyaəsti yeridir; 
2.
Hesablaşmaların aparılması və ödəmə sisteminin sabit işləməsi üçün şərait 
yaradır; 
3.
Qiymətli kağızlar bazasında, habelə xarici valyutanın alqı-satqısı sahəsində 
əməliyyatlar aparır; 
4.
Bank sistemini inkişaf etdirmək və möhkəmləndirmək üçün zəruri tədbirlər 
görür; 
5.
Valyuta tənzimlənməsini həyata keçirir, xarici dövlətlərlə hesablaşmaların 
aparılması qaydasını müəyyənləşdirir və xarici valyuta ehtiyatlarını idarə edir. 
6.
Bank fəaliyyəti sahəsində normativ aktları qəbul edir; 
7.
Qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş başqa funksiyaları həyata keçirir.