Parti değerlendirmeleri-2

Geçici sıkıntılar ve kalıcı ilişkiler

Bu sağlam tarihsel ve sınıfsal temele rağmen Türkiye-ABD ilişkilerinde zaman zaman belli sıkıntılar yaşanabilmiştir. Komünistler bu anlaşmazlığın iki klasik unsuruna bugüne kadar birçok kez işaret edegeldiler. Bunlar Kıbrıs ile Kürt sorunlarıdır. İlki eski, ikincisi ise nispeten yeni, daha çok da son 10-15 yılın anlaşmazlık konusudur. Fakat bu krizler her seferinde ABD’nin Türkiye üzerindeki etki ve denetiminin ne denli güçlü olduğuna birer kanıt oluşturup çok geçmeden geride kalmışlardır. Sonuncusu üzerinden bugün de bütün açıklığı ile görmekte olduğumuz gibi. Bugün Kıbrıs konusu Türkiye ile ABD arasında önemli bir sorun olmaktan çıkmıştır.(345)Bu, sonuçta Türkiye’nin bu konudaki ABD dayatmalarına boyun eğmesiyle olmuş, Annan Planı’nın kabulü bu anlama gelmiştir.

Kürt sorununun sorun olmaktan çıkması ise o denli kolay değildir. Bunun nedeni de görünürdeki anlaşmazlık konusu olan Güney Kürdistan değil fakat Kuzey Kürdistan, yani tam da Türkiye’nin bünyesindeki koca Kürt sorunudur. Son bunalımın bugün vardığı noktada Türk burjuvazisi ABD’nin Güney Kürdistan politikasına boyun eğmiş, tüm sözde “kırmızı çizgileri”ni bir yana bırakmıştır. Fakat Güney Kürdistan’da fiili devlet demek, Türkiye’deki Kürt sorununda karmaşık bir çözüm baskısı demektir. Hazmedilen Güney Kürdistan gerçeğine rağmen Kürt sorununun ilişkilerde potansiyel bir sorun kaynağı olarak kalmaya devam etmesi de bundan dolayıdır.

ABD ile ilişkilerde geçmişte yaşanan iki önemli krizin ikisi de Kıbrıs konulu olmuştu. Bunlardan ilki 1964 tarihlidir ve ünlü “Johnson Mektubu” üzerinden anılmaktadır. Bu kısa süreli kriz esnasında zamanın başbakanı İnönü, “Gerekirse yeni bir dünya kurulur, Türkiye de orada yerini alır” mealinde sözler söylemişti. “Yeni bir dünya”sözleri güya ABD’ye bağımlılık ilişkilerinin dışına çıkmayı ima ediyordu. Oysa işbirlikçi Türk burjuvazisi, onun temsil ettiği sosyo-ekonomik düzen ve buna göre biçimlenmiş bulunan siyasal-askeri iktidar yapısı ayakta kaldıkça, “yeni bir dünya” üzerine bu türden sözlerin zerre kadar bir kıymeti harbiyesi olamayacağını görmek için çok beklemek gerekmedi. İnönü gibi tarihi bir kişiliğin ağzında bile iriliği ölçüsünde iğreti duran bu sözlerin bir yıl sonrası, iliklerine kadar Amerikancı Demirel hükümetleri döneminin başlangıcı oldu. Çok geçmeden bunu tümüyle bir CIA yönlendirmesi olan 12 Mart askeri faşist darbesi izledi ve Türkiye üzerindeki Amerikan hükümranlığı yeni bir düzeyde pekişti.(346)

Benzer bir başka kriz 1974’deki Ecevit hükümeti sırasında ve bir kez daha Kıbrıs sorunu üzerinden yaşandı. Türkiye’yi yönetenler bir Amerikan cezalandırması olan ve yıllarca süren silah ambargosunu sineye çektiler ve her alanda ABD yörüngesinde hareket etmeye devam ettiler. Bu yılları izleyen faşist 12 Eylül darbesi ise bir kez daha tümüyle Amerikan yapımıydı ve başta ordu olmak üzere ABD’nin Türkiye’deki iktidar kurumları üzerindeki tam denetiminin tarihsel değerde yeni bir kanıtını sunuyordu. 12 Eylül her alanda Amerikancı bir program uyguladı; Türkiye’nin 20 yıllık güçlü anti-amerikancı ilerici-devrimci muhalefetini acımasızca ezdi, Türkiye topraklarını komşu halklara karşı yeni Amerikan üs ve tesisleriyle donattı ve sonra da yerini Türkiye’nin belki de gelmiş geçmiş en Amerikancı hükümetler dönemi olan Özal hükümetleri dönemine bıraktı.

İlişkilerde birbirini onar yıl arayla izleyen bu geçici krizler, her seferinde Türkiye üzerindeki Amerikan etki ve denetiminin daha da pekişmesi sonucunu verdi. İki yıl önce patlak veren ve gelinen yerde esası yönünden geride kalmış bulunan üçüncü önemli kriz sonrasında da sonucun aynı olacağından herhangi bir kuşku duyulmamalıdır. Bu olaydan hareketle Türkiye-ABD ilişkileri üzerinde durmanın önemi de zaten özellikle buradan gelmektedir.