Qurani-KƏRİMİN «NÜmunə» TƏFSİRİ Əsasinda 170 sual-cavab tərtib edən: Məhəmməd Azəri

Sual 116:
İnsan həyatı hansı mərhələlərdən ibarətdir?
Cavab:
«Həcc» surəsinin 5-ci ayəsində buyurulur: 
«
Həqiqətən, biz sizi torpaqdan, sonra nütfədən, sonra 
laxtalanmış qandan, sonra tam şəklə düşmüş və ya 
düşməmiş «muzğə»dən (çeynənmiş ətə oxşar şey) 
yaratdıq ki, sizə göstərək. İstədiyimizi ana bətnində bir 
müddət saxlar, sonra uşaq şəklində doğurarıq. Sonra 
məqsəd yetkinlik həddinə çatmağınızdadır. Bu arada 
kimi ölər, kimi də ömrün elə rəzil həddinə çatar ki, 
bildiklərini unudar
».
Ayədən göründüyü kimi, insan həyatı yeddi 
mərhələdən ibarətdir:
107

---

1. Torpaq mərhələsi – yalnız Adəm yox, bütün 
insanların ilki topaqdır. Ata-ananın qidalandığı bütün 
nemətlər torpaqdan yaranır və ana bətnində nütfə şəklinə 
düşür.
2. Nütfə mərhələsi – nütfə torpağın qidalarla ata-ana 
orqanizminə ötürdüyü mikrocanlı qatqıdır.
3. Ələqə mərhələsi - ələqə, növbəti laxtalanmış qan 
mərhələsidir.
4. Muzğə mərhələsi – laxtalanmış qanın əvvəlcə 
çeynənmiş ətə oxşar formaya düşməsi və qəfildə əzaların 
formalaşması.
5. Uşaqlıq mərhələsi.
6. Yetkinlik mərhələsi.
7. Qocalıq mərhələsi.
Sual 117:
«Ərzəlil-umur» nədir?
Cavab:
«Ərzəlil-umur» deməklə, Qurani-kərimdə 
ömrün ən rəzil dövrü nəzərdə tutulur. Bu, qocalığın elə bir 
dövrüdür ki, insan bütün biliklərini yaddan çıxarır. Onun 
biliyi, qarşıya çıxan işlərdə tədbiri eynən uşağı xatırladır. 
Uşaq kimi xırda bir məsələyə görə narahat olur, bir anda 
həm sevinir, həm hövsələdən çıxır. Hətta hərəkətləri də 
uşaq hərəkətlərinə bənzəyir. Hansı ki, uşaqdan heç nə 
gözləməyənlər ondan çox şey gözləyir. Uşaq yaşa dolduqca 
dəyişiləcəyinə ümid olduğu halda, qocadan belə bir intizar 
yoxdur. Uşaqla qoca arasındakı fərqlərdən biri budur ki, 
uşağın itiriləsi bir şeyi olmadığı halda, qoca ömrünün bütün 
sərmayəsini əldən vermişdir. Bütün bu xüsusiyyətləri 
nəzərə alanda uşağa nisbətən qocanın halı daha acınacaqlı 
görünür.
108

---

Bəzi rəvayətlərdə «ərzəlil-umur» yüz yaşdan yuxarıya 
aid edilir
1
. 
Bu deyilənlər bütün qocalaramı aiddir? Ətrafımıza 
diqqətlə nəzər salsaq görərik ki, bu hala ömrünü elmi 
mübahisələrdə keçirmiş alimlər arasında çox az təsadüf 
olunur. Amma belə bir halın Quranda xatırladılması 
düşünən insanlar üçün ciddi bir xəbərdarlıqdır. 
Ömrümüzün belə bir dövrünün çətinliklərindən Allaha 
pənah aparaq.