R. R. Denktaşa bağışlayıram

Kıbrısı Qarabağa bənzətdİm
Əslinə qalsa, adanın az qala hər guşəsində öldürülmüş dinc əhalinin toplu məzarlıqları, eləcə də bu yerlər uğrunda döyüşən insanların qəbirləri var. Rumlar yaşayan ərazidəki Türk qəbiristanlıqları və tək-tək şəhid qəbirləri haqqında yerli sakinlərin də dəqiq bilgisi yoxdur. Oraya gedib-gəlmək mümkün deyil. Abidə ucaltmaqdan isə danışmağa dəyməz. Buradakı məzarların sayı heç də ölkənin güney bölgəsindəkindən az deyil. 1963-74-cü illər arasında rumların 103 Türk kəndini dağıtdıqlarını, minlərlə dinc sakini öldürdüklərini, yüzlərlə qadını zorladıqlarını söyləyirlər.

Biz isə yalnız Türklər yaşayan bölgədəki bir neçə toplu məzarlığı - Muratağa, Sandallar, Atlılar kəndlərindəkiləri ziyarət edə bildik. Məzarlıqlar B.Britaniya adaya müstəqillik verdikdən sonra müstəmləkəçilərin səpdiyi fitnə-fəsad toxumundan xəbər verir. Milli ədavət qızışdırılaraq elə bir vəziyyətə gətirilib ki, Azadlıqla qırğın-qiyamət eyni vaxta düşüb. Osmanlıların 307 illik hakimiyyəti illərində adada soyqırımı, milli ədavət, dini ayrı-seçkilik olduğu faktına rast gəlinmir. 1958-ci il Temmuzun (iyulun) 13-də rumlar Sərdarlı kəndinə gedən avtobusu yandırıblar. Avtobusdakıların əksəriyyəti müxtəlif dərəcədə xəsarət alıb. Hasan Süleyman, Arif Hasan, Hüseyin Hasan isə ölüb. Onların da qəbirləri Atlılar kəndinin yaxınlığındakı 1974-cü ildə salınmış toplu məzarlıqdadır. Bu yerləri ürək ağrısız gəzmək olmur. Vəhşi heyvanlar belə bəzən öz cinslərindən olmayanların balalarına dəymədiyi, onları bəslədiyi, böyütdüyü halda, insan cinsindən sayılanlar “uf” demədən körpələri belə öldürüblər. Toplu məzarlıqda 16 günlük Seldin Ali Faik, 15 aylıq Betin Hüseyin, 18 aylıq Kağan Kamil Mericlə yanaşı, 65 yaşlı Rehime Camalın da qəbri var. Bir ailədən 15 nəfər öldürülüb. Fatma Kamil Mericin məzarı yanında Kamil Meric soyadlı 6 yaşlı Vedinin, 4 yaşlı Yoncanın, 3 yaşlı Ozanıın, 2 yaşlı Hakanın məzarları sıralanıb. Onların hamısı 1974-cü ilin avqustunda bir göndə öldürülüblər.

1974-cü ilin iyulunda Türklər yaşayan kəndlərin əli silah tuta bilən kişilərini tutub əsir düşərgələrinə salıblarmış. Avqustda Tür­kiyənin köməyə gəldiyini, adaya qoşun çıxardığını görən EOKA-çılar kəndlərdə müdafiəsiz qalan arvad-uşağı, qocanı əlsiz-


Atlılar köy məktəbində 1974-cü ildə yay tətilinə çıxan uşaqların

çəkdirdikləri son şəkil. Bir həftə sonra rumlar onların

hamısını öldürmüşlər.

ayaqsızı yaxınlıqdakı çuxurluqda güllələyib, üstlərini tor­paq­layıb, güneyə qaçıblar. Təsadüfən ölmüş zənn edilən bir nəfər özünə gəlib. Yaralı olsa da üstündəki meyitləri və torpAğı kənara edərək sürünə-sürünə özünü xeyli aralıdan keçən magis­tral yola çatdırıb. Orada BMT-nin adaya göndərdiyi əsgərlərə rast gəlib. Törədilən soyqırımını bildirib. BMT nümayəndələrinə və mətbuata meyitlərin gizlədildiyi alanı göstərib. Onun söylədik­lərinin Doğru olub-olmadığını yoxlamaq üçün torpağı təmizləyən­də dəhşətə gəliblər. Həmin şəxs ailə üzvlərinin meyitlərini göstərəndə qəzetçilər onun da şəklini çəkiblər. Yunan və Avropanın bir sıra qəzetçiləri isə bu şəkilləri çap edərək Türklərin rumları qəddarlıqla öldürüb zibilxanaya atdıqlarını yazıblar. Bu da hamımızın ədalətinə üz tutduğumuz Avropa! Yalnız Türkiyə dövləti işə qarışdıqdan, ölənlərin Türk şəxsiyyəti müəyyənləşdirildikdən sonra bu təbliğat kampaniyası dayandırılıb.

1998-ci ilin noyabrında (Ekim) Doğu Ağdəniz Universiteti və Kıbrıs Araşdırmalar Mərkəzinin Gazimağusada keçirilən II Uluslararası Konqresində iştirak edəndə də bizi bu toplu məzarlığı ziyarətə apardılar. Burada Mericlər ailəsinin sağ qalan üzvü Kamil Mericlə görüşdük. Kamil Meric olaylarla bağlı sənədlərə söykənərək yazdığı kitabı bizlərə payladı. Oradan öyrəndim ki, rumların öldürdükləri insanların cəsədləri toplu məzarlıqda dəfn ediləndə 18 aylıq Kağan Kamil Mericin bədənində 40-a yaxın göllənin içini aşkarlayıblar!!!

Atlılar kəndində 1974-cü ildə ibtidai sinif şagirdlərinin çəkdirdikləri bir şəkli göstərdilər. Şəkildə 15 uşaq bəxtəvərcə­sinə gülümsəyir. Şəkil çəkiləndən bir həftə sonra rumlar onların hamısını öldürüblər.

O dövrlər Sovet mətbuatı həqiqətlərə göz yumduğu, Azərbaycan mətbuatı isə tamam susdurulduğu halda, dünyanın ünlü informasiya agentlikləri, qəzetləri, radioları rumların törətdikləri vəhşiliklər haqqında geniş məlumatlar verirdilər.

Yuqoslaviya sosialist düşərgəsində olsa da, orada yaşayan və Üsküpdə (Skopye) Türkcə çıxan “Birlik” qəzetinə redaktorluq edən Prof. Dr. Arif Aqo ilk dəfə rumların qəddarlığını, günahsız körpələrin, qocaların, qarıların başına gətirilən faciəni əks etdirən fotoşəkilləri çap etdirmişdi. Üsküplü şair Nusret Dişo Ülkü də Kıbrıs Türklərini müdafiə edən məqalələr və şerlər yazıb. Onun “Koçaklama” adlandırdığı şerdə deyilir:

Ben on kurşunla vuruluyorum

On yara acısı duyuyorum

On kez ölüyorum

Sen bir kurşunla vuruldukça

Bir yara acısı duydukça

Bir kez öldükçe

O hiçbir kurşun yemez iken

Hiçbir yara acısı duymaz iken

Hiçbir ölü vermez iken .
Biz yüz kurşunla vuruluyoruz

Yüz yara acısı duyuyoruz

Yüz kez ölüyoruz

Siz on kurşunla vuruldukça

On yara acısı duydukça

On kez öldükçe

Onlar bir tek kurşun yer iken

Bir tek yara acısı duyar iken

Bir tek ölü verir iken.
Sandallar köyündə 1974-cü il avqustun 14-də 89 nəfər qəddarlıqla öldürülüb. Onların ən kiçiyi 4 aylıq olub. Ən böyüyünün isə yaşı yüzü haqlayıbmış. Adada çoxlu abad şəhər və kəndlər olsa da, sakinləri öldürülmüş və qovulmuş kəndlər bu gön də xarabalıqdır. Kıbrısda soyqırımını təsadüf, coşmuş kütlənin qəzəbi və s. kimi qələmə vermə cəhdi yanlışdır. Hadisələr göstərir ki, bu soyqırımlarının planı öncədən hazırlanıb. Bunu 1974-cü ildə BMT yetkililərinin raporları və xarici ölkə qəzetçilərinin məqalələri də sübut edir.
“Türk memurlar ölüm tehdidi ile görevlerinden uçaklaştırıl­mışlardır”.

BMT raporunda, 108. və 109. paraqraflar
“Kıbrıs Türk bölgelerine çimento, demir, tel, elektrik malçemesi vb. inşaat malçemelerinin girmesi yasaklanmıştır”.

Eyni rapor 191. paraqraf

“Binlerce Kıbrıslı Türk evlerinden kaçıp gittiler. Sadece kendileri ile birlikte taşıyabildikleri veya sörebildikleri şeyleri alarak ve daha salim addetikleri Türk köylerinde ve bölgelerinde sığınacak yer aradılar.”

126. paraqraf
“Yunanlılar, Limasol’da bir çok kadın ve çocuğu öldürdü. Yol üstünde 20 çocuk cesedi gördüm. Yunanlı askerler evlerine girip kadın öldörmek için akbabalar (quçüunlar) gibi beklemekte­dirler”.

ABD, UPİ Ajansı Kıbrıs Muhabiri,

Görgü tanıüı,

ABD, UPİ (United Press İnternational) Ajans, 23. 7.1974
“Son derece utandırıcı olayları kendi gözlerimle gördüm. Rumlar Türk camilerini yaktılar ve Magosa civarındaki köylerde bulunan Türk evlerini ateşe verdiler. Silahı ve savunması olmayan Türk köylüleri Rum çapulcular tarafından yaratılmış vahşet hava­sı içinde yaşamaktadırlar... Ellerinde bazukaları olan Rumlar, Türk köylerinde böyük kargaşalıklara sebep olmaktadırlar. Rumlar’ın bu hareketleri insanlık namına utanç vericidir.”

“France Soir” Gazetesi Muhabiri,

Görgü tanıüı,

“France Soir” Gazetesi, 24.7.1974

“Lefkoşe’de bir çöplükte 88 Kıbrıslı Türk’ün cesedi bulundu. Bu insanlar Rum ve Yunanlılarca kurşunla delik deşik edilerek öldürülmüş ve öldürülmeden önce tellerle bağlanmış. Cesetlerden kiminin başı gövdeden koparılmış.”

ABD, CBS Televizyonu Muhabiri,

Görgü tanıüı,

ABD, CBS Televizyonu, 2.9.1974
“İnsan aklı Rum katliamını anlayamaz. Mağosa bölgesinin etrafındakı köylerde Rum Milli Muhafız askerleri akılalmaz şekilde vahşilik örnekleri gösterisi yaptılar. Türk evlerine girerek, merhametsizce kadın ve çocukları kurşun yağmuruna tuttular. Bir Türk’ün boğazını kestiler.”

“Almanya’nın Sesi” Radyosu, 30.07.1974

Kıbrıs mənim üçün uzaq bir diyar idi, görüb gəzdikcə hər qarışı mənə tanış gəlirdi. Toplu məzarlıqları ziyarət etdikcə, faciələr haqqında danışılanları dinlədikcə gözlərim önünə Rusiyanın təhriki ilə erməni cəlladlarının 1905, 1918-20, 1988-92-ci illərdə indiki Ermənistanda, Naxçıvanda, Karsda, Qarabağda, Ərzurumda, Qubada, Lənkəranda, başqa bölgələrdə törətdikləri cinayətlər gəlir. Bir-birindən istər məsafəcə, istər tarixcə fərqli olsalar da, məqsəd eynidir. Orada rum, burada erməni cəlladları eyni işi görüblər. Törətdikləri cinayətlərin metodları o qədər oxşardır ki, adama elə gəlir eyni əllərin işidir. Bəlkə elə buna görə də Kıbrısa birinci səfərimdən sonra qəzetlərin birində çap etdirdiyim məqaləni “Kıbrıs Qarabağa oxşayır” (“Oğuz eli” qəzeti, 1993, 11 fevral) adlandırmışdım.


Lefkoşa (Nikosia)
Ölkənin başkəndinə gəlirik. Şəhər ikiyə bölünüb. Ancaq arada Berlin divarları kimi uca beton barılar yoxdur. Alçaq, yaşıl bir zolaq var. BMT Təhlükəsizlik Şurasının qoşunları bu zolaqda dayanır. Türklər yaşayan tərəf ucada yerləşdiyindən rum tərəfi aydın Görünür, hətta adamların gediş-gəlişini də izləmək mümkündür. Amma bu müşahidələri davam etdirməyə imkan yoxdur. Bizi görüşlər, söhbətlər gözləyir. Nazirlikdə, Milli Məclisdə, Prezident Aparatında görüşlərimiz var.


Лефкоша – мяркязи мейданлардан бири. Мейданын мяркязиндя Венедикт дюврцндян галма тарихи сцтун уъалыр.

Kıbrıslı şair Mehmet Leventin “Lefkoşa” şerinin misralarını zümzümə edə-edə küçələrdən keçib görüşə tələsirik.

Yağmurunda sırılsıklam ıslandım

Rüzgarında yaprak-yaprak savruldum

Onbeşinde sevdalara tutuldum

Aşkın beni sarhoş etti Lefkoşa
Sen yasemin gözlüm, akasya saçlım,

Sen hurma ağaçlım, Dikili Taşlım

Sen telli duvaklım, sen gelin başlım

Aşkın beni sarhoş etti Lefkoşa
Öç gönde hasretin başıma vurur

Andıkça adını içim burkulur

Saraylar göçömde bir çindan olur

Aşkın beni sarhoş etti Lefkoşa
Sen çAğlar içinde bir sonsuç zaman

Sen içimde yangın, başımda duman

Sen bitmeç çilelim, sen karasevdam

Aşkın beni sarhoş etti Lefkoşa!

Rauf Denktaşla görüş

və Prezidentin ömür yolu
Avqustun 27-də Lefkoşadakı Prezident sarayında Rauf Denktaşla görüşdük. Bu görüşə qəbul imtahanına hazırlaşan yeniyetməsayaq hazırlaşmışdıq. Yalnız söhbət mövzusu olacaq fakt və rəqəmləri deyil, Rauf Denktaşın ömür yolunu da öyrənmişdik. Əslində onun ömür yolu Kıbrısın son onilliklərinin tarixi deməkdir.

1924-cü il 27 Ocakda Bafda Doğulan Rauf ailənin altıncı çocuğu olub. Doğulandan 18 ay sonra anasını itirən Raufun iki qardaşı körpə ikən öldüyündən ailənin sonbeşiyinə çevrilib. Körpəliyini ana babasının və nənəsinin yanında, uşaqlığını isə ata nənəsinin yanında keçirib. 1930-cu ildə atası onu da böyük qardaşları kimi Türkiyədə oxumağa göndərib.

Гузей кыбрыс Тцрк Ъумщуриййятинин Президeнти

Рауф денкташ.

Kiçik Rauf İstanbulda bir il oxuya bilib. Özünün dediyi kimi “o olaylarda İngiliz parasında bir düşme oluyor”. Təhsil xərcini ödəyə bilməyən və tək qaldığından darıxan atası Raif sonbeşiyini geri gətirdir. Kıbrısda oxuduğu illəri xatırlayanda Rauf bəy deyir:

“Son sınıfta beni Turgut Sarıca okuttu. Muazzam milliyetperver bir zat. Son sınıfı onun getirdiyi ruh ve hava içinde, daha Doğrusu, Türklük heyecanı içinde, koloniye karşı, İngiliz’e karşı bir baş kaldırma havası içinde okudum..

O yıllarda çocuklara yaklaşım ve telkin meselesiydi bu..

Unutmayınız ki, o yıllarda Kıbrıs’ta bir kitap yasağı vardı. Türkiye’den kitap getirilemezdi ve bayrak yasağı vardı.. Bütün bunlara rağmen öğretmenlerin öz eldefteri var. Kitaplarda ve kitaplıkta bulunmayan, milli şairlerimizin şiirlerini bize yazdırırlar ve esas derslerden ziyade, imtihanlar bunlar üzerinde olurdu...”

Rauf bəyin dünyagörüşünün formalaşmasında, millətçi kimi yetişməsində atasının da rolu az olmamışdır. Rauf bəy həmin günləri xatırlayanda tez-tez təkrarlayır:

“Babam bir milliyetçiler çevresi içinde olduğu için, İngiliz’in dikkatini çekiyordu ve hakim olmasına rağmen takibat altına alınmıştı.. Hele 1931 isyanından sonra... Türkiye’den gelen mektuplar her kese gününde dağıtılır ama, İstanbul’dan kardeşlerimden gelen mektuplar babama 2-3 gün sonra verilirdi. Örneyin, “Türkiye’ye ne yapmaya gittin, orada kimleri gördün” gibi sorularla karşılaşıyordu... Seneler sonra ben savcılıkta iken, eski evraklar arasında, bir makamın diyer bir makama gönderdiyi bir yazıda babam için “bu şapka giyen Kemalist ve Anti British’dir” ifadelerini gördüm”.

Rauf Denktaşın uşaqlıq xatirələri bugünkü mübarizəsindən soraq verir: “O zaman her yerde Rum yoktu. Mahalleler yine ayrıydı.. Rum çocukları, oyun mahiyetinde sopayla, taşla vs. Türk mahellelerine saldırı düzenler, ertesi gün ise Türk çocukları onlara karşılık verir, saldırıya geçilirdi... 1930’larda 500 karma köy vardı.. Her on yılda bir tekrarlanan statistiklerden açıkça görülmektedir ki, 500 karma köy, yıldan yıla azalmış ve kendiliyinden, ya Türk azınlıkta ise gözetmiş ya da Rum azınlıkta ise köyü terketmişti. 1960’a geldiyimizde ise, kala kala 130 kadar karma köy kalmıştı...1963’deki Rum saldırısı ile 103 köy daha göç etmiştir...”

Həm Türkiyədə, həm Kıbrıs Türkləri arasında “yunan” sözü ilə yanaşı “rum” kəlməsi də işlədilir. Hər dəfə bunu eşidəndə uşaqlıq illərim gözz önümə gəlirdi. Doğulub boya-başa çatdığım Göyçə mahalının (indiki Ermənistan Respublikası) kəndlərinə günəmuzd işləməyə gələn bənnaların, dülgərlərin və başqa peşə sahiblərinin əksəriyyətinə bizimkilər rumlular deyərdilər. Onlar öz aralarında, bizimlə danışanda Türkcə danışardılar. Amma bizim Türkcədən bir az fərqli. Onların çoxu az müddətdə bizim Türkcəni də öyrənə bilirdi. Xristian dininə inanan bu insanlar arasında belə bir fikir formalaşmışdı. Guya Osmanlı sultanları onlara deyiblər: “Ya dininizdən keçin, ya da dilinizdən”. Onlar da dinlərini qoruyub, dillərini dəyişərək Türk dilini qəbul ediblər.

Tarixi qaynaqlarda kumanlar, polovestlər, qıpçaqlar, becenek­lər adlandırılan Türklərin Batıya yürüşlərini Bizans ordusunda qulluq etdiklərini oxuyanda daima düşünmüşəm: bəlkə rumlular, berzenlər adlandırılan, türkcə danışan, yunanlar kimi ortodoks xristian olan bu toplum elə yuxarıda adını çəkdiyimiz Türklərin nəvə-nəticələridir? Qaqauzlarla onların nə fərqi? Qaqauzlar xristian-Türk sayılırsa, rumluları niyə xristian-Türkü saymayıb yunan hesab edirik?

Rauf bəyin atası Solyalı kəndindən imiş. O, hakim, vəkil işləyəndə də kəndlə əlaqəsini kəsməyib. Tətil aylarının bir qismini öz kəndində keçirərmiş. Uşaqlarını da tez-tez kəndə aparar, onlara əkin-biçin işlərini öyrədərmiş. “Okuyacaksın, çalışacaksın ve memleketin dertlerini bileceksin” deyərmiş.

Peşə seçəndə də Rauf bəy atasının məsləhətinə əməl edib. Atası ona deyibmiş: “Sen güclü bir avukat ve korkusuz bir gazeteci olmalısın!”. 1941-ci ilin Ekiminde (oktyabr) atası zaturiye (pnevmoniya) xəstəliyindən öləndə Rauf bəy ingilis məktəbinin son sinfində olub. Ruh düşgünlüyündən okulu yarımçıq qoymaq istəyir. Okul müdiri isə ona deyib: “Baban hayatta olsaydı, buna müsaade edermiydi? Okulunu bitirmene, diplomanı almaya 3-4 ay kaldı. O sağ olsaydı buna izin vermezdi... O halde, baban öldü, sorumluluğun bana aittir. Baban okulu bırakmana izin vermezdi, ben de vermiyorum.”

Sİyasİ mübarİZənİn başlanması

və Dr. Küçüklə tanışlıq
1942-ci ildən Rauf bəy okulu bitirib əmək fəaliyyətinə başla­yır. Bir müddət tərcüməçilik, öğrətmənlik edir. Onun tərcümə­çiliyi macərasız keçmir. Mağusada ingilis əsgəri birliklərində tər­cüməçilik edərkən bir gün oturduğu otağın pəncərəsindən baxar­kən qonşu otaqda iki ingilisin döyə-döyə bir rumlu əsgərdən ifa­də aldıqlarını görür. Aradan bir neçə gün keçəndən sonra tərcü­mə­çi gəlmədiyindən R.Denktaş məhkəmədə rumlu əsgərə tərcü­mə­çilik edir. Məhkəmənin gedişində tərcüməçi şahidə çevrilir. Rum əsgərini ingilislərin döyə-döyə ifadə aldıqlarını deyir. Məh­kəmə rumlu əsgərə bəraət verir. Gənc Rauf isə çətinliklə tapdığı işi itir­məli olur. Rauf atasının vəsiyyətlərini heç vaxt unutmur. Nə­ha­­yət, çoxdankı diləyinə çatır. Londonda hüquq təhsili almağa im­kan tapır. Üçillik təhsili iki il yarımda başa vurub vətənə dönür.

İşə yeni başlayan gənclərin əksəriyyəti kimi, Rauf bəy də çətinliklərlə üzləşir. Atasının hörmət etdiyi, qayğı göstərdiyi, dost saydığı adamlar ona yer vermirlər. Çətinliklə də olsa, faizlə 500 lirə borc alıb özünə iş yeri kirayələyir.

1947-ci ilin bələdiyyə seçimlərində Dr.Fazıl Küçük onu öz par­tiyasından seçimə qatmaq istəyir. Rauf bəyin Dr.Fazıl Küçüklə tanışlığı 1942-ci ilə təsadüf edirdi. Doktor F.Küçüğün Girnede çap etdirdiyi “Halkın Sesi” qəzeti diqqətini özünə cəlb edir. Ora­ya məqalə göndərir. Məqaləsi redaktorun xoşuna gəlir. Həmin günləri xatırlayanda R.Denktaş deyir: “...Dr. Küçük bana “gel görüşelim” diye haber salladı.. Ve çıktım Lefkoşa’ya geldim. Dok­tor­la oturub konuştuk... Zannedersem ben Doktorun babacanlığını sevdim, o da benim duyduğum gençlik ve heyecanımı takdir etti.

Babamı tanıyordu ve babamın mücadelesinin ne olduğunu biliyordu. İlk görüşdüyümüz gün babamdan bahsettik. Onun mücadelesinden konuştuk ve böylelikle Doktorla çok uzun yıllar sürecek bir işbirliği ve mücadele arkadaşlığımız başlamış oldu”.

Dr. Küçüğün onu seçimə qatma istəyi ilə Rauf bəy razılaş­madı. Çünki adadakı Türklər arasında siyasi baxışlara görə ayrılıq çox idi. Onları birləşdirmək üçün heç bir partiyaya qatılmaq istə­mirdi. 1939-cu ildə Başsavcılıqda bir ştat boşalır. Buraya ingilis dilini bilən gənc Türk hüquqşünası alınmalı idi. Dr. Küçüğün və Zeka bəyin israrı ilə sənədlərini təqdim edir. Onu işə alırlar.

Köçlərİ əngəlləmə cəhdİ
1949-cu ildən Kıbrıs konusunda susan Türkiyə Kıbrıs Türklərinin ilk dirəniş hərəkatını 1958-ci il 27-28 Ocakda yenidən müdafiə edir. Həmin ilin Aralık (dekabr) ayında Nyu-Yorkda BMT Baş Məclisində Kıbrıs məsələsi müzakirə ediləndə Rauf Denktaş Dr.Küçüklə orada olur. Bu onun Uluslararası toplantıda ilk iştirakı idi.

Gəncliyindən ictimai-siyasi işlərdə fəallıq göstərən Rauf bəy 27 Kasımda keçirilən böyük bir mitinqdə xalq qarşısında çıxış edir. Bu onun topluma ilk açıq müraciəti olur. Kıbrıs Türk Kurumları Federasionunun yaranması da həmin günlərə düşür. Denktaş Federasionun öndərlərindən biri kimi yorulmadan çalışır.

Gəncliyindən o da atası kimi Kıbrısdan Türklərin köç etməsini əngəlləməyə çalışır. Əslində bu köçün arxasında böyük siyasi güclər, eləcə də gələcək onilliklərin planı durduğunu Rauf bəy yaxşı bilirdi. Bu plana qarşı duran insanlar çox olmuşdur. Ozanı Arifin üsyankar mahnıları da belə planlara qarşıdır:
Kıbrıs hilalımdır Türklük ölmezse,

Umrumda deyil kimse bilmezse,

Dünya şahid olsun, əyər olmazsa,

Kəndi nigahımı kəndim kıyarım,

Göz dikənin gözlərini oyarım.
Bu benimdir! Yad ayağı basamaz,

“Əsmə” dersəm, rüzgar bilə əsəməz,

Kıbrıs için kimsə ahkam kəsəməz,

Ora benim ata-baba diyarım,

Göz dikənin gözlərini oyarım.
1957-ci ilin 27 Temmuzunda Lefkoşada Burhan Nalbantoğlu, Rauf Denktaş və Kemal Tanrısevdi tərəfindən Türkiyə Müqavimət Təşkilatı qurulur. Bu təşkilatın əsas məqsədi adanın Türk əhalisini EOKA-çıların silahlı basqınlarından qorumaq idi.

“Halkın Sesi” qəzetində Denktaş, Akın Yılmaz imzaları ilə və eləcə də, imzasız çap etdirdiyi məqalələrlə mətbuat aləminə gə­lən Rauf bəy, sonralar da jurnalistlik fəaliyyətini davam etdirir. TMT-nin orqanı “Nacak” qəzeti nəşrə başla­yanda Rauf bəyi redaktor təyin edirlər. Bu qəzet xalqın maa­riflənməsində, təşkilatlanmasında nə qədər böyük rol oynasa da, öndərlər arasında ziddiyyətlər yaradan yazılar da çap etmişdir. Nalbantoğlu ilə Dr.Küçüğün arasındakı ziddiyyət qəzet səhifələrinə çıxmışdı. Denktaş adada olmayanda Dr.Küçüğün ailəsi haqqında “Nacak”da gedən yazı yalnız Nalbantoğlu ilə Dr. Küçüğün deyil, Dr.Küçüklə Denktaş arasında da soyuq rüzgarlar əsdirmişdi.

Türk Müqavimət Təşkilatı yaradılarkən öndərlər arasında fikir ayrılığından söz düşəndə Denktaş deyir:

TMT-nin asıl kuruluş günü 26-27 Kasım 1957-dir... Haziran-Temmuz (1958-ci ilnəzərdə tutulur - Ə.Ş.) olaylarını biz lidersiz və silahsız olarak kendi becerimizle atlatabildik. O aylarda halkın elinde av tüfeği bile yoktu. Dr. Küçük onların eline silah verip yola saldığımız takdirde, herkesin kendi şahsi hesaplarını ve çıkarlarını halletmek yoluna gidebileceyini biliyordu. Doktor bu endişesinde haklıydı ve bunu kendisiyle ben de paylaşıyordum... Yani bu işin başında yumruk gibi, işini bilen bir lider olmasaydı, bu silahlı gruplar halkı perişan edebilirdi ve iş Milli Mukavemet Teşkilatı olmaktan çıkar, çeteye dönüşürdü.





R.Denktaşa Ə.ŞamilAzərbaycandan göndərilən hədiyyələri

təqdim edərkən. SAğda: əyləşən qaqauz Yeri, Komrat Dövlət Universitetinin

rektoru S.varban.

Zaten TMT-nin Doğum gününde kat’i talimat, “biz işe yerleşinceye kadar Doktor’a haber verilmeyeceği” şeklindey­di. Doktor bu tür işlerden şüphe ederdi. “Duyarsa bizi mahv eder” şeklindeydi... Bu bir talimattan ziyade, diğer iki arka­daşın yaklaşımıydı. Ben Doktor’un şüphelerini giderebile­ce­ğime inanıyordum. Fakat kurucuların kimliklerini duyur­madım. Sonradan öğrenecekti. Fakat artık liderle tanışmış, kendisi de “Ağrı” kod adı altında teşkilatın en üst başı rolüne gelmişti”...

Türk yetkİlİlərİ İlə dartIşmalar
1957-ci ildə adadakı iki Türk öndəri Faiz Kaymak ilə Fazıl Küçük arasında qarşılaşma son həddə çatır. İngilislər isə həmin vaxt R.Denktaşı prokurorluqdan alıb yüksək maaşlı işə göndərmək istəyirdilər. O isə bunun arxasında duran siyasəti gördüyündən şirnikləndirici təklifi rədd edir. Prokurorluqdan istefa verdikdən sonra Türk Kurumları Federasionuna başçı seçilir. Yenidən vəkil kimi çalışmağa başlayır. Federasion başkanı kimi Rauf bəyin ilk işi kəndləri dönə-dönə gəzmək olur. Bu iş üç ayadək davam edir. Onun gəldiyi qənaət bu olur ki, EOKA hücum əmri verərsə, qarşısında nə edəcəyini bilməyən on minlərlə Türk dayanmış olacaqdır.

Rauf Denktaş həmin günləri xatırlayanda deyir:

“1959’da rahmet ve minnetle andığımız TC Dışişleri Bakanı değerli diplomat Fatih Rüştü Zorlu , Dr. Küçük ile bana Zürihte elde edilen çerçeveyi izah ederek, yapılacak anlaşmanın Türkiye, Yunanis­tan, İngiltere tarafından garantileneceğini, böylelikle Ma­ka­rios’un böyle bir anlaşmayı bozacağı endişemizin yersiz olduğunu söylediğin­de, söz alarak, fiili qaranti olmadıkça Maka­rios’un kağıt üzerindeki imzalara pek itibar edeceğine inanma­dığımı söylemiştim. “Garantör İngilterenin üslerde askeri bulun­duğuna göre, diğer iki garantörün de askeri bulunmalı idi. Çünkü Makarios istese de, istemese de Rumlar arasında ENOSİS için öldürmeyi meslek haline getirmiş olan yeminli bir kütle vardı. Bunlar devlete elkoymaya kalkışa bilir. Adada böyle bir haraket başlatıltığı takdirde, bunun nereye varacAğını kimse kestiremez, bütün sorun bu akılda olanlara karşı caydırıcı bir küvvetin fiilen Kıbrıs’ta bulunmasıdır. Böyle bir qaranti istiyoruz. Sadece imzalanmış bir belge bizi koruyamaz” mealinde konuştum.

Fatin Bey’in iyice kızdığı belli idi. Arada sorduğu sorulardan önerimi pek akla yakın bulmadığını anlamıştım. “Yunanistan da bir devlettir; onun da kendi halkına kabulettireceği şeyler vardır. Bunu kabuletmezler” diyordu. Dr. Küçük de benim haklı olduğumu söyleyince Fatin Bey’in sesi tam yükseldi. Huzurdan affedilmiştik. Doktor’la birlikte Dışişlerinde, değerli Çeki Kuneralpın odasına gittik. Olayı anlattık. Fiili bir destek olmadığı takdirde Kıbrısa gidip Bozkurt, güzel bir anlaşma yapıldığını söyleyemezdik. Sayın Kuneralp bizi sabırla dinledi ve haklı buldu. “Fatin Bey öyledir, birdenbire parlayıverir, fakat milliyetperver ve zeki bir insandır. Bana söyledikleriniçi kendisine bir kez daha anlatınıç. Göreceksiniç sizi anlayacaktır” dedi. Oradan Milliyet ve Hürriyet gazetesinin börolarına gittik. Durumu gizli kalması şartıyla anlattık. Onların da Dışişleri üzerinde baskı yapmaya hazırlanmaları gerekiyordu.

Aynı günün gecesiydi galiba, veya ertesi günün gecesiydi. Dışişlerinden arandık. Fatin Rüştü Zorlu Bey, bizi gec vakitte kabuletti. Elimizi sıkarken kendine has samimi, gülen bakışları ile “Ne oldunuz? Asık yüzlerle Karadeniz’de geminiz batmış gibi Ankarada dolaşıyorsunuz” diye Dr. Küçük’e takıldı. Böylelikle durumu bir kez daha anlattık. Bizi gülerek uğurladı. Kısa bir söre sonra tekrar Ankara’ya davet edildik. Bu kez Fatin Rüştü Zorlu Bey keyifliydi. Yunanlılar Kıbrıs Cumhuriyeti’ne verilecek isim üzerinde Zorluk çıkarmışlar. Türk-Rum Federasyonu veya bu anlamı veren bir isim öneren Türkiye’ye sert çıkmışlar. Türkiye Kıbrısda her iki garantörün normal sayda asker bulundurmasını bu isimde israr etmemek karşılığında kabulettirmiş. Kendisini içten gelen bir heyecanla kutlamıştık. Şimdi halkımıza güvenceli bir anlaşma yapıldığını söyleye bilirdik. Böyle de yaptık. Zürih anlaşmalarına karşı başlanılan bir mühalefet böylelikle tatmin edile bildi!”

R.Denktaş gənc olmasına baxmayaraq haqq naminə, xalqının gələcəyi naminə yüksək məqam sahibləri ilə mübahisəyə girməkdən onların fikirlərinə qarşı çıxmaqdan çəkinməyib. Onun cəsarəti vəziyyətdən çıxış yolu tapmaq bacarığı ümumi işin xeyrinə olub. Denktaşın Türkiyə Dışişləri Bakanı, təcrübəli diplomat Fatih Zorlu ilə mübahisəsəi də Rum və Yunan siyasətçilərinin ikiüçülülüyünə bələdliyindən irəli gəlirdi.