Raqamli mobil aloqa

Radio-
interfeys 
xarakte-
ristikasi
Radiointerfeyslar
IMT-DS
IMT-MC
IMT-TC
IMT-
SC
IMT-FT
IMT Ad-
vanced
Spetsi-
fikatsi-
yalarni 
ishlab 
chiquvchi 
tashkilot
3GPP, 
ARIB, 
ETSI
3GPP2, 
TIA,
TR-45.3
3GPP, 
ETSI, 
CWTS 
3GPP2, 
UWCC,
TR-
45.3, 
TIA
ETSI
IEEE
HTI to-
monidan 
radio-
interfeys 
qabul 
qilingan 
yili
1999-y.
1999-y.
1999-y.
1999-y.
1999-y.
2007-y.
Asosidagi 
texnologi-
ya
W-CDMA, 
UTRA 
FDD
CDMA-
2000
UTRA 
TDD, 
TD-SCD-
MA
UWC-
136
DECT 
EP
Wireless 
MAN, 
WiMAX
Ulanish 
usuli
DS-CD-
MA
MC-CD-
MA
TDMA/ 
CDMA
TDMA
MC-TD-
MA
OFDMA
Dupleks 
ajratish 
usuli
FDD
FDD
FDD
FDD
FDD/
TDD
TDD
Kanaldagi 
mani-
pulyasiya 
tezligi 
(Mchip/
sek)
3,84
3,8411) 
1,2822)
—
—
(0,5x 
3,84)… 
(8x3,84)
1) UTRA TDD texnologiyasi uchun.
2) TD-SCDMA texnologiyasi uchun.

---

179
11.2-jadval
2G
2,5G
2,75G
3G
3,5G
3,75G
Pre 
4G
4G
• GSM
• cdma 
One
• D­AMPS
• PDC
• 
GPRS
• EDGE
• W­CDMA 
• UMTS 
• FOMA 
• TD­SCD
-
MA
• CDMA­
2000
• HSPA 
• HSDPA
• HSUPA
• EV­DO 
Rel.0
• HSPA+
• EV­DO 
Rev.A,B
• 
LTE
• LTE Ad
-
vanced
11.2. 2G avlodidan boshlab sotali aloqa tizimlarining
standartlari
UMTS
tarmoqlarining joriy etilishi mobil aloqaning rivojla-
nishida prinsipial yangi bosqich bo‘ldi va mobil tarmoqlarda 
ma’lumotlarni uzatishda maksimal 2,048Mbit/sek gacha tezlik-
ka erishishga imkon berdi. UMTS tizimlarining GSM/GPRS/
EDGE tizimlaridan asosiy farqi 5MGs o‘tkazish polosasiga ega 
bo‘lgan keng polosali signallardan (KPS) foydalanilishi bo‘ldi. 
UMTS texnologiyasining yana bir afzalligi signalning yuqori 
to‘siqqa bardoshliligi va uning ko‘p nurlilik ta’siriga barqarorli-
gi hisoblanadi. Bundan tashqari, KPSdan foydalanish kanallarini 
ajratishning kodli usulini (CDMA) ishlatish imkonini beradi. 
CDMA ONE (IS-95) standartining rivojlanishidagi oraliq bosqich 
IS-95b spetsifikatsiyasi bo‘ldi. U 8 tagacha mantiqiy kanallarni bir-
lashtirishga va 14,4*8=115,2kbit/sek nazariy tezlikka erishishga 
(real tezlik 64kbit/sek ni tashkil etdi) imkon berdi. Keyingi qa-
dam 
CDMA-2000
loyihasi bo‘ldi, u pirovard natijada IMT-2000 
tomonidan 3G tarmoqlariga qo‘yilgan talablarga javob berishi ke-
rak edi. CDMA-2000 standartlari rivojlanishining uchta bosqichi 
ko‘zda tutilgan edi: 1X (2,75G darajasida), 3X va SDMA-2000DS 
(ingl. Direct Sequence – “to‘g‘ri ketma-ketlik”). 
So‘nggi bosqich 
texnik jihatdan W-CDMAga o‘xshash bo‘lgani uchun bu yuzasidan 
ish olib borish to‘xtatildi. CDMA-2000 standartlari oilasi 3G dara-
jasidagi tarmoqlardan to Pre4G darajasidagi tarmoqlargacha oraliq 

---

180
bosqichlardan o‘tib kelmoqda. Lekin hozirgi kunda 3,5G; 3,75G; 
3,9G avlodlari haqida gap ketganida, bizning hududimizda ko‘proq 
3GRR (ya’ni UMTS-HSPA-HSPA+ va LTE) texnologiyalari-
ning rivojlanish bosqichlari nazarda tutilmoqda. Shu bois bu yerda 
aynan shu texnologiyalar yoritiladi (11.1-rasm) va CDMA-2000 
standartlarining evolyutsion bosqichlari haqida uchinchi avlod tar-
moqlariga bag‘ishlangan 2.4-bobida tahlil qilinadi. 
Rel-99
WCDMA
Rel-5
Rel-6
Rel-8
LTE
Rel-10
LTE-A
Rel-7
Rel-8
HSPA
HSPA+