Sakarya Üniversitesi Bireysel Danışma Uygulamaları

Sakarya Üniversitesi

Bireysel Danışma Uygulamaları

Psikoterapi Teknikleri

TERAPÖTİK TEKNİKLER 7

Yorumlama 7

Cesaretlendirme 8

Doğal ve Mantıklı Sonuçlar 9

İmiş Gibi Yapma 10

Düğmeye Basma 11

Kendini Yakalama 12

İmge Yaratma 13

Birisini Hoşnut Etme 13

Paradoksal Niyet 14

DİĞER ADLERYAN TEKNİKLER 15

Pekiştirme 18

Söndürme 18

Ceza 19

Maruz Bırakma 19

Taşırma 21

Biçimlendirme 21

Uyaran Kontrolü 22

Ayırt Edici Pekiştireç 23

Gevşeme Eğitimi 23

Sistematik Duyarsızlaştırma 25

Tiksindirici Koşullandırma (İtici Uyarıcılara Koşullama Yöntemi) 25

Paradoksal Niyet 26

Model Olma 27

Atılganlık Eğitimi 28

Kendi Davranışlarını Kontrol Etme 29

TEKNİK: TARTIŞMA 32

TEKNİK: BİBLİYOTERAPİ 32

TEKNİK: TERAPİ SEANSLARINI KAYDETME 33

TEKNİK: YENİ BİR ÇERÇEVEYE YERLEŞTİRME 34

TEKNİK:DURUP GÖZLEM YAPMA 34

TEKNİK: MİZAH 35

TEKNİK: AKILCI DUYUSAL HAYAL ETME 35

TEKNİK: ROL OYNAMA 36

TEKNİK: TERAPİSTİN ABARTILI EYLEMLERİ 37

TEKNİK: AKILCI BAŞETME İFADELERİ 37

TEKNİK: AKILCI VE AKILCI OLMAYAN ARASINDA DİYALOG 38

TEKNİK: PEKİŞTİREÇLER VE PENALTILAR 38

TEKNİK: BECERİ EĞİTİMİ 39

TEKNİK:YERİNDE DUYARSIZLAŞTIRMA 39

TEKNİK: AKILCI İNANÇLARLA EYLEME GEÇME 40

TEKNİK: EV ÖDEVİ 41

TEKNİK: UTANCIN ÜZERİNE GİTMEK 41

1. SORGULAMA 43

2. DIŞTAN İÇE DOĞRU İLERLEME 43

3. DÜŞÜNCELERİ KAYDETME 44

4. DAVRANIŞSAL DENEYLER 44

5. AKTİVİTE ÇİZELGESİ YAPMA 45

6. AŞAMALI GÖREVLER OLUŞTURMA 45

7. ATILGANLIK EĞİTİMİ 46

8. PROBLEM ÇÖZME 47

9. ZİHİNDE CANLANDIRMA 47

10. ROL OYNAMA 48

Terapistin kendini açması 49

Diyaloglar 50

Abartma 52

Rüya çalışması 53

Kutuplarda çalışma 55

Farkındalık / beden çalışması 57

Sırayla herkese söyleme 59

Sorumluluk alma 59

Sorular: 69

Çok özel sonuçlar elde etme çabası (Biricik sonuçlar-parlayan olaylar): 71

Göreceli etki soruları: 72

Alternatif öyküler ve yeniden yazma: 72

Kanıtın kayıt altına alınması (mektup): 73

Yıkıcı kültürel varsayımlardan sıyrılmak: 74

SORUŞTURMA TEKNİĞİ 99

BİBLİYOTERAPİ TEKNİĞİ 100

BEKLENMEYENİ YAPMA TEKNİĞİ 100

YENİ BİR ÇERÇEVEYE YERLEŞTİRME TEKNİĞİ 101

KENDİNİ AÇMA TEKNİĞİ 102

METAFORLAR TEKNİĞİ 102

FİZİKSEL ETKİNLİKLER VE MEDİTASYON TEKNİĞİ 103

SONUÇLARIN YAŞANMASINA İZİN VERME VEYA SONUÇLARI GÖSTERME TEKNİĞİ 104

PSİKANALİTİK TERAPİ TEKNİKLERİ (Yunus ALTUNDAĞ)

TEKNİK: SERBEST ÇAĞRIŞIM

AMAÇ: Bilinç altında adeta kilitli olarak gizli kalmış, baskılanmış malzemenin ortaya çıkartılarak yorumlanması ve danışanın içgörü kazanmasıdır

NE ZAMAN KULLANILIR: Serbest çağrışım psikanalitik terapinin her aşamasında kullanılan bir tekniktir. Ancak ilerleyen seanslarda daha uygun olur.

NASIL KULLANILIR: Serbest çağrışım danışanın aklına gelen her türlü duygu ve düşünceyi sansürsüzce paylaşmasıdır. Serbest çağrışım psikanalitik terapinin her aşamasında kullanılan bir tekniktir. Serbest çağrışımlar esnasında danışman pasiftir ve dinleyici konumundadır. Danışman asgari düzeyde teşvik edici tepkiler verir. Ayrıca zaman zaman içerik yansıtma gibi tekniklerle danışanın paylaşımını destekler.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: Serbest çağrışımda dikkat edilecek noktalar ise; danışanın direnç gösterdiği konu ve durumlar, anlattıklarının sırası bile önemli olduğu için, danışman yüzeysel olmamalı ve söylenilenleri derinlemesine dinleyerek analiz etmelidir.

KURGUSAL BİR ÖRNEK:

Psk. Dan.: Şu an aklına gelen her türlü düşünceyi hiçbir sansür koymaksızın anlatabilir misin?

Esra-(Danışan): Eşimi aslında çok seviyorum. Ama onun bu ilgisizliğine katlanamıyorum. Ya hakkını yemeyeyim, çok iyi bir insan aslında bakmayın siz benim öyle dediğime.

Pd: Hıhı..

E: Onun böyle davranmasındaki asil nedenin ne olduğunu çok iyi biliyorum aslında.

Pd: Nedir?

E: Annesi tabiî ki. Özellikle onun yanındayken bana karşı çok soğuk davranıyor.

Pd.: Annesinin yanında…

E: Evet evet annesinin yanında. Aslına bakılırsa başka zamanlarda da benimle çok ilgili değil.Şey..Ya işte…O kadını sevmiyorum anlıyormusunuz…sevmiyorum işte(kaşlarını çatarak)

Pd.: Şuan kayınvaliden karşında olsaydı ona derdin?


TEKNİK:YORUMLAMA

AMAÇ: Danışman, danışanın gösterdiği direncin ya da gördüğü rüyanın ne anlama geldiğini danışana göstermek, adeta ona öğreterek onda farkındalık meydana getirmektir.

NE ZAMAN KULLANILIR : Yorumlamada zamanlama çok önemlidir. Danışanın kendisiyle ilgili ya da çağrışımda bulunduğu konunun ne anlama gelebileceğine ilişkin durumun ortaya çıkmasına yakın bir zamanda yapılmalıdır.

NASIL KULLANILIR: Danışanın getirdiği malzemenin, onun geçmişteki çatışmalarına bağlanarak yorumlanmasıdır. Danışman, danışanın gösterdiği direncin ya da gördüğü rüyanın ne anlama geldiğini danışana gösterir, adeta ona öğretir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: Yorumlamada zamanlama son derece önemlidir. Özellikle dikkat edilecek bir diğer hususta terapinin ilk başlarında pek başvurulmamalıdır. Direnç gösterilmesine neden olabilir.

KURGUSAL ÖRNEK:

Danışmanla danışan arasında terapötik bir ilişki kurulduktan sonra ısrarla eşiyle yaşadığı problemlerin ya da eşinin kendisine olan ilgisizliğinin nedeninin kayınvalidesi olduğunu öne süren Esra, eşiyle olan ilişkisinin önceleri çok iyi olduğunu ancak son bir yıldır kötüleştiğini belirtmiştir. Gördüğü bir rüyasında kayınvalidesinin bavulunu toplayarak çok uzak bir yere gittiğini gördüğünü ve bu duruma çok sevindiğini, bir daha oradan dönmemesini istediğini belirtmiştir.

Danışman aslında gördüğü bu yolculuğun onun ölmesini istemek anlamına geleceğini danışana söylemesi bir tür yorumlamadır.

TEKNİK: DİRENCİN ANALİZİ

AMAÇ: Danışman, danışanın gösterdiği direncin ne anlama geldiğini danışana göstermek, adeta ona öğreterek onda farkındalık meydana getirmektir.

NE ZAMAN KULLANILIR : Seansı unutmak, geç kalmak, söyleyecek bir şey bulamamak gibi direnç durumlarında bu teknik kullanılır.

NASIL KULLANILIR: Seansı unutmak, geç kalmak, söyleyecek bir şey bulamamak gibi direnç yaşandığında yorumlama tekniği aracılığıyla bu direnç analiz edilir. Bu direncin ne anlama geldiği, neden kaynaklandığı gibi sorulara cevap bulunarak danışma süreci devam ettirilir

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: Danışman, her zaman danışanın direnç gösterdiği konu ve alanlara dikkat etmelidir. Yaşanan hafif dirençler eğer analiz edilip danışanın farkına vardırılmazsa tüm danışma sürecini işgal edebilir. Ancak direnç analiz edilirken dikkatli olmak gerekir. Çünkü gösterilen direnç gerçek nedenlerden kaynaklanabilir ve danışman-danışan ilişkisi zarar görmüş olabilir.

KURGUSAL ÖRNEK:

Seansların bir noktasında Esra oldukça ciddi direnç belirtileri göstermeye başlar. Psikolojik danışmanın yorumlarını reddeder, yalanlar ya da sessiz kalabilir. bunların dışında seansları kaçırmaya başlayabilir ya da iyileştiğini ileri sürerek seanslara gelmek istemediğini belirtebilir. Ancak danışman eşiyle olan asıl ilişkisindeki sorunlarla ilgili gösterdiği direnci kırmak için onu ikna etmeye çalışır. Yaşadığı problemin aslında kayınvalide kisvesiyle gizlendiğini, asıl sorun yaşanılan konunun karı-koca ilişkilerindeki yoksunluk olduğunun farkına vardırır. Aslında bu sorunun temelinde ilk çocukluk dönemindeki ödipal karmaşanın olduğunu danışanın hazır olduğu anda danışman açıklar.

TEKNİK: RÜYALARIN ANALİZİ

AMAÇ: Rüyalar bilinçaltına giden önemli bir araç olduğu için son derece önemlidir. Rüyalar aracılığıyla danışanın bilinçaltı malzemeye ulaşmak hedeflenir.

NE ZAMAN KULLANILIR: İlk başlarda kullanılması çok doğru olmayabilir. Dolayısıyla danışan gördüğü bir rüyadan bahsettiğinde, terapötik ilişki kurulduktan sonra bu teknik kullanılır.

NASIL KULLANILIR: Danışanın anlattığı rüyalardaki semboller üzerinden analiz yapılır. Danışan anlattığı simge ve olayların gerçekte anlamları farklıdır. Örneğin, bir bavul hazırlayıp yolculuğa çıkmak istediğini söyleyen danışanda, oradaki bavul ve yolculuk sadece simge olup, asıl bilinçaltındaki düşünce kişinin ölüm düşüncesidir. Rüyaların analizinde, danışanın gördüğü rüyanın gerçekte ne anlama geldiği analitik bakış açısıyla yorumlanır ve danışana öğretilir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: Rüyaların analizinde dikkat edilmesi gereken husus gizli içeriktir. Danışanın anlattığı içerik açık içerik olup daha çok semboliktir. Danışman gizli içeriğe ulaşmak ve danışanda farkındalık oluşturmak amacıyla açık içerikle ilgili serbest çağrışım yaptırabilir.

KURGUSAL ÖRNEK:

Esra gördüğü bir rüyasında kayınvalidesinin bavulunu toplayarak çok uzak bir yere gittiğini gördüğünü ve bu duruma çok sevindiğini belirtmiştir. Ancak yola çıkmadan önce onun saçlarını taramak istediğini kayınvalidesine söylediğini belirtmiştir. Bu rüyanın analizinde çıkılan yol ölüm olarak, tarak ise onu öldürme aracı bir bıçak olarak yorumlanabilir. Aslında Esra'nın bilinçaltındaki kayınvalidesine ilişkin öfkesi onu öldürme şeklinde baskılanmaktadır.

TEKNİK: AKTARIM ANALİZİ

AMAÇ: Danışanın hissettiği duyguları(olumlu-olumsuz) danışmana yansıtarak, bilinçaltındaki asıl malzemeye ulaşmak ve bu duruma ilişkin danışanda farkındalık oluşturmaktır.

NE ZAMAN KULLANILIR: İlk başlarda kullanılması riskli olup, danışanın danışmana yönelik aktarımda(transferans) bulunduğunda kullanılır.

NASIL KULLANILIR: Danışanın geçmişindeki önemli kişilerin, özellikle de ebeveynlerin özelliklerini danışmana aktarmasıdır. Aktarımda ilişkiler tek taraflıdır. Çünkü danışman her zaman için notr durumdadır. Danışman dikkatlice en az tehdit edici olandan başlayarak yorumlar. Başlangıç aktarımında danışan, danışmanını şefkatli, iyi bir insan olarak görebilir. Ancak aktarım derinleştikçe bilinçaltına ilişkin baskılanmış duygular açığa çıkar. Zaman zaman direnç durumu da yaşanabilir.

DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR: Danışmanın dikkat etmesi gereken en önemli husus ise; danışanın duygularının gerçek olabileceğidir. Gerçekten zamanında yorum ve analizlere yer vermeyen danışman, danışanı kızdırabilir. Ayrıca yaşanabilecek direnç durumu da analiz edilir.

KURGUSAL ÖRNEK:

Eşinin kendisiyle ilgilenmediğini söyleyen Esra, ilk başlarda danışmanının çok iyi bir insan olduğunu belirtmektedir. Ancak ilerleyen zamanlarda onun da kendisiyle ilgilenmediğini, onunla birlikte olmaktan hoşlanmadığını, adeta seansların bitmesini dört gözle beklediğini düşünmektedir. Bu yüzden danışmanına karşı kızgın olduğunu bunun nedeninin de kendisiyle ilgilenmemsi olduğunu düşünmektedir. Esra'nın kızgınlık ve öfke duyguları ödipal karmaşadaki babasını elinden alan annesine yöneliktir. Bir taraftan da danışmanın sevgisini kazanmaya çalışması onun babasına karşı duyduğu özlemle ilişkilidir.

Danışman Esra'nın bu duygularını, ona gösterdiği tepkilerin gerçeklikten ziyade psikolojik çatışmalarından kaynaklandığını ona göstermek için sabırla yorumlar. Sonunda Esra danışmanına ilişkin duygularının gerçek olmadığını fark eder ve bu duygularının gerçek anlamının farkına varır. Ancak bu aktarımlar ilerleyen seanslarda tekrarlayabilir.