Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti huzuridagi ilmiy darajalar beruvchi ds
Yüklə 1,45 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- To‘rtinchisi
| Uchinchisi,
“Jamiyat va shaxs uyg‘unligi”. Ingliz faylasufi Uilyam Godvin aytganidek: jamiyatsiz inson o‘zida kamolotga yetishish istagining ojizligi bilan g‘arib bir holga tushgan bo‘lardi. Lekin hammadan ham muhimi − bizning kamolotimiz jamiyatsiz deyarli maqsadsiz bo‘lur edi[84]. Bu shuni anglatadiki, inson huquqlari mohiyati ijtimoiy hodisa bo‘lib, unda ijtimoiy haqiqat va jamiyat ongining turli xil shakllari birlashuvi natijasi hisoblanadi. Insonning shaxsiy huquq va erkinliklari himoyasi − bu davlatning barcha organlari majburiyatidir. Inson o‘z hayotini o‘zi belglashiga ishonishi va shunga yarasha qilgan harakatlari uchun o‘zi javob berishini anglashi kerak. Ammo jamiyatda turli tuman shaxsiy xususiyatlari bo‘lishi mumkin, lekin bu hech bir vaqt uning davlat organlari bilan munosabatlariga ta’sir qilmasligi kerak. Shaxsiy huquq va erkinliklarning rivojlanishi va mustahkamlanishidan butun jamiyat manfaatdordir[71; 46-b.]. Shu sababli, jamiyat va shaxs manfaatdorligi o‘rtasidagi integratsiyalashuvga erishish orqali jamoatchilik nazoratining ijtimoiy mexanizmini ta’minlash mumkin[104]. 103 Falsafa ilmida jamiyat va shaxsga alohida fenomen sifatida qaralsada, ammo ularning o‘zaro aloqadorligiga ko‘proq o‘rg‘u beriladi. Masalan, Baxti Ochilova: “Shaxssiz jamiyat bo‘lmaydi va usiz rivojlanmaydi. Bu ikkala tushunchaga yagona bir organizm sifatida qaralishi o‘rinlidir. Insonga shaxs sifatida qaraydigan bo‘lsak, uning bu holatini dastavval jamiyatda tutgan o‘rni va bajaradigan vazifalari ifodalaydi”[18; 103-b.] deb, shaxs va jamiyat uyg‘unligiga – tabiiy qonun sifatida baho beradi. To‘rtinchisi, “Fuqarolarning asosiy huquqlari, erkinliklari va burchlari” – bu tamoyil asosida davlat organlari faoliyati ustidan tizimli jamoatchilik nazoratini tashkillashtirish va boshqarish mexanizmi yotganligini ko‘rish mumkin[104]. Xususan, xalq – qonunlarning tom ma’noda yagona manbai va muallifi hisoblanadi. Barcha muhim qarorlar bevosita xalq bilan muloqot asosida, jamoatchilikning fikrini hisobga olgan holda qabul qilinishiga erishmoq kerak[5; 69-b.]. Bu birinchidan, parlament tomonidan ishlab chiqilayotgan qonunlarning qay darajada xalqchilligini ko‘rsatsa, ikkinchidan, ushbu qonunlarning jamoatchilik iste’moliga qanchalik mosligini anglatadi. Nima bo‘lganda ham xalq manfaatdorligi oshib, qonun ijrochilari bo‘lmish davlat organlari faoliyati ustidan kuchli jamoatchilik nazorati o‘rnatilishiga olib keladi. Shu sababli, tizimli va samarali jamoatchilik nazoratiga erishishning yagona sharti bu – xalqning qabul qilinayotgan qonunlardan qay darajada xabardorligi bilan belgilanadi. Xulosa o‘rnida keltirib o‘tadigan bo‘lsak, jamoatchilik nazoratini olib boruvchi institutsional tizim samaradorligiga erishish, ular faoliyatidagi funksional integratsiyalashuvni ta’minlashning ijtimoiy-huquqiy mexanizmlarini muvofiqlashtirishda quyidagi omillarga e’tiborni yanada oshirish talab etiladi: Yüklə 1,45 Mb. Dostları ilə paylaş:
|