Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
cto eorum, quæ vendunt, pretio compensare. geli, Conradi, & Syluestri, quos adducit Nauarra Lib. 3. Cap. 2. num. 30. eum qui ex leuitate mentis, seu imprudentia emptoris rem pluris vendit, cō- mittere iniustitiam, id quod etiam alij communi- ter tenent. Medina autem apud eumdem, con- trarium sentit, & probat: sibi enim imputet stul- tus emptor. Cùm autem Nauarra ipse commu- nem amplectatur sententiam, sic concludit: sed
sententiam esse probabilem, cùm suam, & com- munem tantùm dicat veriorem: & ita intellexit P. Bauny Lib. 1. de contractibus quæst. 12. vers. An au- tem. Quod & indicat Bonacina suprà num. 23. Vers. Tertiò, Quando. Vbi cùm sententiam commu- nem proponat, sic concludit: Quidquid aliqui sen- tiant in contrarium. Sunt ergo contrarium sentien- tes, in quorum sententia nihil notandũ deprehen- ditur, nisi quòd communi, & veriori refragetur. Quis autem non videat eamdem esse rationem, quando quis spontaneus emit penuriæ tempore? immò maior videtur esse ratio, quia in hoc veriùs comprobatur, quod inter regulas iuris habetur; videlicet scienti, & volenti non fieri iniuriam: qui enim ex imprudentia emit, non videtur esse sciens, & volens, cùm genus ignorantiæ sit im- prudentia. tur pretium justum, quod extorqueri potest, etiamsi aliàs res secundùm se considerata minùs multò valeat, de quo diximus aliàs, Titul. 4. num. 43. & Titul. 5. num. 16. & videri etiam potest Bonacina suprà num. 21. vers. Ex quo patet: vbi plu- res Auctores adducit. Ergo similiter dici potest tempore penuriæ. Consequentia ostenditur: nam quod ibi facit licitantium fauor, potest hîc facere generalis necessitas, quæ non habet legem; & ita omnes Doctores conueniunt, quando talis est, pretia rerum accrescere. Et licet communiter dicatur in subhastatione id esse licitum quia sic emens omnino voluntariè emit, & sciens, ac pru- dens talem tribuit excessum, vnde & donatio prę- sumitur, cùm neque ignorantia, nec vis, nec fraus, neque necessitas cogat: in casu etiam no- stro idem dici potest: & quod ad ignorantiam, vim, & fraudem spectat, manifestum est; quoad necessitatem verò est ratio facta: quia necessitas, de quâ loquimur, pretium auget. Et prætereà stare potest, vt is, qui in subhastatione emit, ex necessitate emat, illi necessitati simili, quę in mer- cibus tempore penuriæ occurrit; nec proptereà Doctores, qui licitum talem venditionis mo-<-P>@@ <-P>dum affirmant, illum in tali casu illicitum pro- nuntiarunt. Et certè, qui ita emunt contra lici- tantes, & sic desiderium rem comparandi ferui- dum declarantes, satis eo ostendunt rem sibi ne- cessariam esse, & ita frequentiùs accidit. dicitur, vt non liceat in penuria rerum, quod in subhastatione: ex eo manifestè sequitur res illas, quæ non necessitati, sed voluptati, aut vanitati seruiunt; posse à Mercatoribus vendi eo pretio, quod potuerint extorquere. Poterunt ergo deli- cata lintea; vt byssum, Ruanum, Cofresium, Ca- meracum, vulgo Cambray. Purpuram, pannum Anglicum, sericas telas, quibus delicatiores vtun- tur, Puntas Flandricas, ambarum, muscum, alga- liam, mappas Alemanicas, tibialia rarioris texturæ, theristra subtilissima, flammeola, & his similia dicto modo vendere. Si autem hoc admittatur, ex eo ad alia fieri argumentum potest, quia diffi- cile est gradum necessitatis attingere, & cùm pe- nuria circa prædicta eorum pretium auxerit, con- sequenter videtur dicendum, pretium aliorum propter eamdem rationem augendum. cùm sic statuat: Debet proinde debitor emptori dece-
ni probet, ita subdit: Quia tamen contraria senten- tia est probabilis propter Auctores, qui illam sibi defen- dendam existimant, etsi iuxta eam persuadendum non sit pœnitenti, ne restituat; dici tamen potest sufficere, si hic ex animo cum proximo acturum se in posterùm sin- cerè, ac sine fraude spondeat: quia operari ex sententia probabili in fauorem sui pœnitentis fas esse, tam ipsa ratio, quæ cuique naturæ est insita, quàm Theologorum Schola ingens Doctorum, ac numerosa non vltimarum partium turba docet: sed multorum est hominum doctri- nâ, & virtute præstantium opinio, fraudem, quæ intra iusti pretij limites vendendo admittitur, eò quòd hæc charitati dumtaxat aduersetur, justitiæ neutiquam, neceßitatem restituendi non parere: hæc ergo, etsi consuli debeat, non tamen imponi. Hæc ille: iuxta quæ satis apparet quantò id potiùs in nostro sit casu dicendum, vbi nulla fraus interuenit, sed ven- ditor id apertè petit, quod iustum putat, & em- ptor sciens & volens emit; sciens planè penuriam inducere caritatem. Quod ampliùs vrgebit, si addamus leges negantes actionem emptoribus intra medietatem justi pretij, securos in conscien- tia reddere venditores, quod latissimè probat D. Escobar à Corro Tractatu de vtroque foro. Art. 5. in casu percelebri post. num. 364. Vbi & multos pro co Auctores adducit, vt non debeamus P. Bauny doctrinam admirari. clusio non esse ad rem; quia Assertio tertia, suprà quam ea doctrina cadit non fuerat pro fraude in tra latitudinem justi pretij, sed generaliter de ex- cessu pretij, in quo læsio esse potest; non ergo aptè & ad rem pro illa concluditur, quando de altera est sermo. Ad quod responderi in primis potest, quidquid de eo sit, ad nos non spectare defensionem; sed an consequentia in dictis, aut modo dicendi sit, ipsi viderint, qui dum scripta euulgant, ea omnium censuræ committunt. Sed in præsenti dici potest, licèt Auctor dictus non sic manifestè deduxerit, ex quadam sententia pro<-P> @@0@ @@1@ cant quòd quando deceptio est intra latitudinem iusti pretij, non est contra justitiam, sed contra fidelitatem, vt videri potest apud P. Molinam Disput. 351. cuius oppositum tenet ipse, sicut & P. Filliucius Tractat. 35. num. 72. Bonacina suprà, vers. Respondeo non posse, nu. 6. & alij. Iuxta quam sententiam ait consulendum esse pœnitenti, sed onus illi reluctanti non imponendum, quia con- traria est probabilis. Sed ego adhuc hæreo non inueniens multos illos doctrinâ, & virture præ- stantes ita sentientes, quando vnum tantummo- do suppresso nomine refert P. Molina: quidquid de hoc sit; sententia, de quâ agimus, probabilis visa est viro docto, & erudito: ergo non erit damnandus qui iuxta illam in fauorem pœniten- tium judicauit. Hanc illis salutis aperiamus viam, ne latam illam, & spatiosam, per quam filij perdi- tionis ambulant, amplectuntur. Non tamen sine animaduersione prætereundum, quod citatus Auctor habet in principio dictæ quæstionis, vbi ita scribit: Proponi potest hæc quæstio tam de emptoris imprudentiâ, quàm de vendentis malitia, cùm scilicet dolo, fraudeque ementem venditor circumuenit; quod facere eum posse intra, vel vltra justi pretij dimidium Scriptores tradunt. Sic ille; qui statim apponit ex- emplum, vt si res valet tantùm decem aureis, de- ceptio erit vltra dimidium justi pretij, si quinde- cim & medius exigatur, intra dimidium si duode- cim tantùm. Hoc ergo fieri posse ex scriptorum sententiâ proponit, ac si id communi eorum sit assensu firmatum; cùm tamen contrarium sta- tim asserat: non ergo ita accipiendum vt verba præseferre videntur, sed ita vt sensus sit; quosdam esse scriptores sic asserentes; aliàs immeritò sic statim adderet: & de vtraque hac deceptione quæri-
affirmaret. Quod quidem animaduertisse opor- tet, quia ex vno aliquando boni Auctoris verbo inaduertenter posito, solet occasio absurdæ opi- nionis assumi. Sed iam ad alia.
tractibus Indicis illius sit habenda ratio.
Auctores mentio de contractibus agentes, ex quibus præ aliis fusè, grauiter & accuratè P. Molina Disput. 314. & duabus seqq. & Disputat. 355. & ex nouioribus Cardinalis Lugo Disput. 25. à num. 86. solidè & ingeniosè, vt sua sit laus etiam aliis, qui post eum scripserunt ex Societate nostrâ, aut quorum scri- pta jam anteà, in lucem tamen posteà prodie- runt. Iuxta quos, & alios pro certâ statuenda est sententia, affirmans licitum esse cariùs vendere & aliquid vltra sortem exigere ratione lucri cessan- tis. Pro certâ quidem: non tantum speculatiuè loquendo contraria probabilis non sit, quam tenuerunt multi, quos ex aliis congerit citatus<-P>@@
est vsu recepta, vt de illâ nequeat practicè dubi- tari, sed quasi aliæ, quæ omnino sunt certæ circa contractus, amplecti; & ita eam tenent quot- quot his temporibus scribunt, & multis retrò an- nis scripta pervulgarunt. Videantur plures apud eumdem, num. citat. Vers. Secunda sententia, & P. Becanus Quæst. 4. de vsurâ. P. Turrianus 2. 2. Tom. 2. Disput. 61. Dub. 2. P. Palaus Disput. 4. de Iustitiâ,
Dicastillus Lib. 2. Tractat. 10. Disputat. 2. Dub. 4. Malderus Pag. 446. fundamentum in iure Canonico propter duo- rum Pontificum decisiones, scilicet Alexandri Tertij in Cap. In ciuitate de vsuris. & Gregorij Noni, in Cap. Nauiganti, eodem titulo. Prior enim declarat non esse contractum vsurarium, si quis merces, quas vendit, & vltra quinque libras non valent, pro sex vendat, soluendis eo tempore, quo talem sunt valorem habituræ. Nisi dubium sit res illas plus, minusúe solutionis tempore valituras. Quæ sunt verba Pontificis. Iuxta quæ si sex acci- pi possunt pro valentibus quinque tempore cele- brati contractus, eò quòd plus valituras speratur, manifestum est titulo cessantis lucri id fieri posse; quia si quinque tantùm darentur tempore solu- tionis, venditor lucrum libræ vnius amitteret; & quidem Pontifex ad augmentum illud pretij satis esse ait, si dubium sit plus minusúe solutionis tem- pore valituras. Vnde si valde probabilis spes sit, id erit certius: videtur autem difficile, quod ob solum dubium sit tantumdem soluendum, quan- tùm si probabilis, ac certitudini æquiualens esset spes; quia ratio videtur esse diuersa, & ita Docto- res communiter tradunt minoris esse æstiman- dum dubium, quàm spem, in quo non videtur esse dubium posse, quando spes verosimile habet fundamentum. Immò etiam tunc, quia omni- moda certitudo non est, aliquid videtur de lucro detrahendum: quia spes non æquiualet possessio- ni, & ita in L. Minus 205. de regulis iuris, sic dici- tur: Minus est actionem libere, quàm rem. Pro quo P. Molina Disput. 316. Vers. Hinc iam patet. Ni- si spes, vt dixi, adeò certa sit, vt æquiualeat pœnitus possessioni; tunc enim communis, & receptissima sententia est tantumdem valere, juxta ea, quæ habet P. Lessius Lib. 2. cap. 21.
bilis.
tùm velle excessum illum pretij æstimandum secundùm rationem dubij, in quo plus, & minus valoris solet attendi, vnde dictio illa, Plus minusúe, est ita in vsu, vt applicari possit etiam cùm locus non est in ordine ad minus, si tamen sit in ordine ad plus, quia in ipso, quod plus est, potest esse minus, quod tamen non curatur, sed solus excessus, ratione cuius dictio talis vsurpa- tur. Itaque cùm Pontifex ait: Nisi dubium sit res illas plus, minusúe valituras; idem est acsi dice- ret: Plus valituras. In ipso autem excessu valo- ris esse plus, & minus potest, licèt esse nequeat in necessario excessu sex ad quinque: si ergo dubium esset an merces valituræ essent sex li- bras, aut minùs, non possent pro sex libris<-P> @@0@ @@1@ & ita minùs valerent iuxta dicta. Debet ergo du- bium esse circa valorem vltra sex: tunc enim merito sex peti possunt, cùm tamen non sit du- bium minus quàm quinque valituras; si enim esset, peti non possent, quia tunc lucrum esset incertum, & etiam damnum ex minori valore; vnde vnum alio compensatur. Sic ergo breuiùs & faciliùs dici potest, Plus minusúe valituras. Sic esse accipiendum vt sensus sit, plus, minusúe, quàm sex libras, non plus, minusúe, quam quin- que; sic enim decisio rationi consonat, & com- muni Doctorum sensui non contradicit: licet reuerà modus loquendi Pontificis aliud videatur indicare. circa eamdem decisionem; an scilicet ita illa cur- rat, vt augmentum pretij dictum habere Merca- tor possit; etiamsi paratus esset merces statim vendere, & reuerà vendidisset huic sex libras promittenti, si quinque traderet de præsenti, aut alteri cuicumque. An verò intelligenda sit pro eo tantùm casu, quo venditor merces erat vsque ad tempus solutioni assignatum seruaturus. In quo affirmat Caietanus 2. 2. quæst. 78. art. 2. ad 7. pro- bans, quia in hoc æqualitas pretij seruatur in con- tractu venditionis, qui tunc consummatur, cùm fit solutio: atqui solutio fit tempore, quo res plus valet, ergo pretium tunc currens est atten- dendum. Nec aduersari existimat decisionem. Cap. Nauiganti: in quo sic habetur: Ratione hu- ius dubij (scilicet circa pretium tempore solutio- nis) excusatur, qui pannos, granum, vinum, oleum, vel alias merces vendit, vt amplius, quàm nunc va- leant, in certo termino recipiat pro eisdem: si tamen ea tempore contractus non fuerat venditurus. Ait e- nim casum esse diuersum, & Glossas vtriusque capitis perperàm eumdem reputare. Sed contra illum præter Glossas est communis sensus Scri- ptorum, & videri præsertim potest P. Molina
vbi solidas, & vrgentes rationes adducit. Ego il- lud solùm expendo, quod videtur apertè con- uincere. Nam si proptereà ampliori pretio res vendi potest dilatâ solutione, quia quando solui- tur tunc consummatur contractus, ergo quoties non soluitur, non est consummatus contractus, & ita siue res seruanda sit, siue non, ad tempus est solutionis attendẽdum. Atqui hoc stare non posse est manifestum ex adducta decisione. Cap. Naui- ganti, si tamen ea tempore contractus non fuerat ven- diturus. Ergo si venditurus, tunc consummatur contractus, & ita non est ad solutionis tempus attendendum. Iuxta Caietani ergo sententiam non alium sensum habent Pontificis verba, si ta- men ea in tempore contractus non fuerat venditu- rus; ac si diceret, etiamsi tempore contractus ea fue- rat venditurus. Quæ est omnino opposita pro- positio, sed quam citatus auctor amplectitur, iuxta quem hæc est vera: Plus accipi potest tempore
cant tunc contractum perfici, quando res tra- ditur, vocat enim illud tempus contractus; si
nullo modo dici possit tempore solutionis con-<-P>@@ <-P>trahere, vt est indubitatum; quia tunc non con- trahitur obligatio, licet illi satisfiat: est autem contractus vltro citroque obligatio. Ex quo apparet sententiam dictam solido esse fundamento desti- tutam. idem, quod ex Cap. In ciuitate probatur quoad licitum pretij augmentum ex lucri cessatione: ideò enim plus accipi potest, quàm res de præ- senti valeat; quia si id tantùm acciperetur, quod valeat, tunc venditor lucrum illud amitteret, quod erat tempore solutionis habiturus. Vnde non vrget ratio, quæ pro oppositâ sententiâ ad- ducitur; scilicet id, quod non est, vendi non posse; & ita neque lucrum, quod cessare dicitur; quia illud nondum erat. Si enim hæc ratio vim haberet, sequeretur decisiones Pontificum addu- ctas esse contra iustitiam, quia lucrum illud pro- pter quod, plus accipi potest, non est cùm res venditur. Quod autem spes lucri vendi possit, ex- plorata res est apud scriptores, pro quo videri potest Ioannes de Medina Cod. de Restitutione Quæst. 12. vbi quòd non tantùm spes, sed etiam res non extantes possint vendi, & P. Amicus Disputat. 20. de Iustitia. num. 114. & 119. vi- dendus tot. Sect. 8. Quòd autem D. Thomas non aduersetur bene ostendit P. Molina Disput. 315. in fine, vbi congruam adhibet explicationem, sicut & alij. tingere potest, quòd scilicet vendens dilatâ solu- tione plus exigat, frequentiùs quàm alibi, quia Mercatores copiam mercium aliis aliunde ve- nientibus vendunt, eò quòd merces quamplures emant, & inter alios distrahant certas earum me- morias, quas vocant, aut collectiones: viden- dum quid circa illos debeat consuli, aut quid probabiliter procedendo tolerari. Sic ergo ven- dentes, aut creditò penitus, aut partim creditò, partim præsenti pecuniâ vendunt; cariùs tamen, lucri cessantis intuitu. Vbi tamen difficile est il- lud, quòd merces dictas non essent vendituri cer- tò, cùm eas vendunt, si talis venditor non ades- set. Quando ergo vendunt, non cessat certum lucrum, sæpiùs enim contingit, vt memoriæ ta- les diu in apothecis inclusè teneantur. Accedit non esse certum, neque probabilem haberi mul- toties coniecturam de maiori valore, quem sint tempore solutionis habituræ. Iuxta hæc ergo non currit decisio Cap. In ciuitate, etiam secundùm fauorabilem sententiam Caietani. Neque deci- sio Cap. Nauiganti. quia non constat merces istas asseruandas in tempus, quo plus erant valituræ. Quomodo ergo potest modus iste contractatio- nis adeò vsitatæ saluari? si tales memoriæ non erant certò seruandæ, non posse pretium ita augeri, vt tale sit, quale tempo- re solutionis, sed quia non erat certum etiam ven- dendas alteri esse, contingens tamen; si ex eo Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|