Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
|
pressè, & propriissimè negotiationem ait esse in permutatione ob lucrum, cùm res immutata di- strahitur. Idem intellige de commutatione, &c. & alij; qui quidem cambium inter proprias nego- tiationes enumerant, quod & res ipsa satis per- spectum reddit; nulli enim magis soliciti nego- tiatores campsoribus, & magis lucri instantes; & tamen in cambio venditio non est, sed mera permutatio pecuniæ pro pecuniâ cum loci di- stantiâ.
priè talis, ex eo nihil videtur pro excusatione le- gitimâ talis contractûs haberi: nam & circa mo- netam esse negotiatio potest, vt constat in cam- bio, vbi obiter notare iuuat Caramuelis lapsum sed venialiter fortè, dum iuxta audita proloqui- tur sub alio cœlo positus; quamuis id quod res est, potuisset facilè in tabulis Geographycis per- uidere, aut in narrationibus Indicis nemini non obuiis: sic ergo scribit num. illo. 814. Respondeo. In Portubello (insula est maris Oceani, ad quamstatutâ die omnium Indiarum mercatores appellunt) vix mone- tam cusam cognosci. Mercium traduntur sarcinæ, & massæ & aureæ & argenteæ (Barras eas nominant) recipiuntur: non enim tempus sufficeret tantæ argenti- ui numerandæ, si minutæ partes traderentur. Barræ illæ tribus aureis millibus nonnumquàm æquiualent: & facili negotio huiuscemodi calculis, vel maximum nume- rum æqualis Antuerpiæ, Amstelodami, loco pecuniæ etiam Barras tradi, & recipi vidi. Sed & Barræ sigilla- tæ sunt, & videntur ab alijs monetis solâ differre ma- gnitudine. Resoluo igitur ad venditionis, & emptionis rationem requiri metallum signatum. Sic ille: sciat ergo qui legerit, Portumbellum non esse insu- lam, sed terram firmam, Peruuij scalam; eò non omnes Indiarum Mercatores appellunt, sed ex Peruuio aliqui, & Panamensi tractu: neq; statu- ta appulsûs dies est, sed cùm classis Regia ex Hi- spaniâ aduenerit. Non vix ibi moneta cognosci- tur, sed immensa illius copia conspicitur. Barræ tribus millibus aureis æquiualentes nullibi ex- tant. Quod Amstelodami loco pecuniæ dentur, & recipiantur, id quidem verissimum; sed dolen- dum sanè est ad inimicos armandos, multorum ex Hispanis Mercatoribus auaritiam arma po- tentissima ministrare. Vtinam Regij ministri vi- deant, & pergant vel sero de remediis proui- dere. Barrarum sigillum non sufficere, vt pecunia dici possint iam vidimus num. 28. tui, scilicet eum, qui soluir, non negotiari, quia neque contractum init, sed debito satisfacit, vim certè nullam retinet: nam licet verum sit tunc non perfici contractum, perficitur tamen nego- tiatio, quia emptio eo fine facta est vt scilicet sol- uendo lucrum habeatur. Quòd si ea ratio quid- quam valeret, sequeretur ex eâ eum, qui multas merces emit, & reseruat, vt ex eis lucrum referat, sed sine venditione, dum soluit eisdem, non ne- gotiari; quod constat quàm sit absurdum. Merca-<-P> @@0@ @@1@ dicuntur; mercari enim emere est; inde enim ne- gotiatio dicitur mercatura, quia scilicet emitur ex fine lucrandi; vnde negotiatio à Syluestro suprà definitur; Commutatio ob lucrum, & quidem si a- ctio quæuis in negotiatione per se sumitur nego- tiatio non erit. Qui enim emit non dicitur, nego- tiari, quia sola emptio non est negotiatio, & qui vendit similiter; quia vendere ex se negotiari non est. Debent ergo actiones istæ coniungi, & v- na cũ respectu ad aliam cōsiderari, quatenus eme- re ad lucrandum, & lucrari ex eo quod emptum est, & immutatum traditur, integrant negotia- tionem. Hinc est vt in Cap. Eijciens 2. dist. 88. vbi ex D. Chrysostomo negotiationis explicatio proponitur, licèt de venditione facta fuerit men- tio, quia communiter per illam exercetur, nullâ tandem de ipsâ factâ mentione sic tandem defi- niatur: Qui comparat rem, vt illam ipsam integram, homiliam illam, scilicet 38. in Matthæum non esse D. Chrysostomi; quia opus imperfectum in Matthæum non est Doctoris tanti, sed alterius non sanę in omnibus doctrinæ, vt obseruauit P. Maldonatus, qui permitti ait sicut alia antiquio- rum, de quo aliàs. In hoc certè Doctores com- muniter sententiam illius capitis approbarunt, quod satis nobis ad præsentem positionem. Et in
tio definitur: Quid est aliud negotium, nisi quæ pos- sint viliùs comparari, cariùs velle distrahere? vbi nego- tiatio non est per venditionem explicata, sed per verbum amplioris significationis. de pœnali lege dicebatur, non extendenda ad ca- sum non expressum secundùm verborum pro- prietatem; id enim damus; negamus tamen non expressum casum, de quo est disputatio, quando- quidem iuxta receptissimam intelligentiam ven- ditio in definitione negotiationis apposita quam- cumque commutationem lucratiuam compre- hendit: nec in præsidium assertionis huius opus est ad doctrinam quamplurium & grauissimorum scriptorum recurrere, asserentium legem pœna- lem extendi ad casum non expressum, quando ratio est eadem, de quo dictum suprà: quia non est omnino certa, licèt valde probabilis. Id autem quòd à nobis dictum non videtur posse negari, quòd scilicet negotiatio non dicat necessariò venditionem, licèt per eam explicetur, sed exem- pli gratiâ posita sit vti frequentior, secundùm ne- cessariam intelligentiam ex auctoritate scripto- rum eam vt certam approbantium, vtpotè neces- sariò applicandum cambio, in quo propria nego- tiatio est. Quando enim legis alicuius intelligen- tia talis est, vt non possit ad speciem, quam expri- mit, arctari, quia constat alicui alteri, conuenire, non est opinio circa intelligentiam dictam, sed omnimoda certitudo. Quemadmodum ea non
tuit in eum, qui manus violentas in Clericum iniecerit. Vbi tamen dici nequit arctandum illum ad id, quod exprimit, manuum scilicet iniectio- nem; quia communis intelligentia illum cum li- mitatione dictâ non recepit, & constat eum, qui non manibus, sed pedibus Clericum percutit, ex-<-P>@@
iniectione tantùm loquitur Canon; id exempli gratiâ positum, quia frequentiùs est, debet ab omnibus affirmari: & tamen Canon dictus pœ- nalis est, & eximiè quidem pœnalis: quia tamen fauorabilis statui Ecclesiastico, dictam ampliatio- nem accipit; & quia aliàs ferè redderetur inutilis, cùm iniurijs janua aperta remaneret. Videatur Bonacina Tomo 2. Disput. 1. Quæst. 1. Puncto 8. num. 23. & 24. communem doctrinam proponens, & exemplum accommodatum in lege imponente censuram contra surripientes centum aureos, quę extenditur ad æquiualens: nam aurei, gratiâ ex- empli positi sunt, & certè si ad aureos tantùm di- rigeretur, ferè inutilis esset, cùm aureorum subre- ptio rara satis sit, & erga eos soleat contingere, qui non multùm eâ subreptione læduntur, vt lædi alij possunt, quibus aurei vix sunt de facie noti. tentia negans licere contractum, adeò sit robu- stis fundamentis stabilita, illi videtur penitus adhærendum, vt meritò dubitari possit, an opposita possit aliquatenus probabilis iudica- ri, & ita quidem censuêre nonnulli, sed ne- scio an re penitus inspectâ, & Auctoribus de hoc ex professo agentibus consultatis; nam & mihi probabilis visa est, vbi primùm est con- trouersia proposita, pro quâ & nonnihil addidi, quod est visum consideratione dignum: modò autem non audeo talem pronuntiare: nam pro intrinsecâ probabilitate nihil solidum occurrit. An autem ab extrinseco illi concedenda sit, vi- derint alij; ego enim nulli detrahere inconside- ratè pergam, quod auctoritatis doctrina & pie- tas conciliauit. Addam tamen casus aliquot, in quibus circa contractationem istam possint Ec- clesiastici securâ conscientiâ versari. lucrandi expresso, & directo, sed vt securiùs suas custodiat facultates; pecuniæ siquidem facilè surripi possunt, non ita Barræ; aut etiam ne ad mutuationes frequentes compellatur, cùm ex- cusationem habeat obuiam, scilicet se non habere regales. Sic autem emptis illis; si occasio aliqua occurrat vendendi, & lucrandi in illis, id licitè fa- cere poterit; exemplo eius, qui emit pro suo vsu aliqua, ex quibus si nonnulla supersint, po- test illa cum lucro vendere, etiamsi præuiderit id ita posse contingere, & spem sic faciendi ha- buerit. Quem casum vrget Cardinalis Lugo suprà n. 32. in Procuratore Conuentus; quia finis prin- cipalis non fuit lucrum, sed prouisio, defectibus, qui contingere possunt, occurrens. in illis fiat ipsi solutio debiti, quam nequeat ali- ter obtinere nisi cum magno incommodo; tunc enim emptio interuenit, quia de pretio est con- uentio, & pro illis datur id, quod erat debitum; & licet etiam sic contrahere, vt speret quis se illa aliquando cum lucro venditurum. Huius ratio est eadem, quæ casus præcedentis, scilicet tunc intentionem principalem ad lucrum non dirigi, sed ad recuperationem debiti. Quod intelligen- dum etiam si quis non emeret, nisi speraret lu- crum dictum; quia adhuc tunc intentio princi- palis de illo non est; applicando etiam doctrinam Cardinalis Lugo, de quâ nuper.
@@0@ @@1@ ob commodiorem exportandi modum Barras e- mat, quia moneta in magnâ quantitate cum in- commodo transportatur: & hoc quidem cum spe lucri alicuius; & tunc erit certius, quando eo- dem modo emerentur illæ, etiamsi lucrum nul- lum speraretur; per accidens enim se habet; non tamen obstat spes dicta lucri, ita vt si quis non speraret illud, non etiam emisset, quia tunc et- iam intentum præcipuum non est lucrum sed cō- moditas transuectionis, vt spes illa sit quasi remo- uens prohibens, non autem finis emptionis, vt citatus Auctor loquitur. Quod etiam suadetur ex eo quod ex D. Thomâ adduximus num. 34. scilicet eam commutationem esse lucro seruien- tem, & ad negotiationem pertinere, quâ non emi- tur aliquid ad necessitatem vitæ pertinens, sed ad fouendam cupiditatem, quæ terminum non ha- bet. In casu autem nostro emptio non habet ori- ginem à cupiditate, sed à necessitate, vt scilicet vi- tetur incommodum transuectionis, & ita in eo negotiatio propria non exercetur, sed commu- tatio talis ad prius genus pertinet, de quo S. Do- ctor.
Procurator domus eius nomine Barras emere, si intelligat in Portubillo, aut Hispaniâ plus valitu- ras, vt ex iis venditis necessaria comparet, quæ in Indiis cariori pretio comparantur. Nam in hoc casu turpis lucri cupiditas non exhibet cōtracti- bus originem, sed ab œconomicâ prouidentiâ, iuxta D. Thomæ doctrinam num. 34 adductam, proficiscitur; & aliàs venditio alibi fit, vbi scan- dalum est nullum, & occasio cessat diuersionis à diuinis officiis; necnon per alios exercetur; quod licere, vbi scandalum non est, & diuersio dicta cessat, Doctores adducti tenent. Potest autem specialiter accidere, quando ad emenda Æthio- pica mancipia ad prædiorum culturam necessa- ria, aliquis destinatur. Vbi etiamsi ille Religio- sus sit, & per se vendat, videtur sine graui culpâ stare posse, quia venditio talis respondet emptio- ni, quæ non directè ob lucrum; sed ob commo- ditatem comparandi necessaria celebrata est: vn- de ad primam classem commutationum reuocan- da est, de quâ D. Thomas, & non negotiator, sed prouidus dispensator talis est Prælatus appel- landus. Quod & potest cuilibet alteri Ecclesia- stico applicari. Barrarum contractatio licebit Ecclesiasticis, quando lucrum ex primariâ intentione non ve- nit, sed secundariò, aut quasi remouens prohi- bens, nisi adsit scandalum; vt inconueniens aliud oriatur. Quod quidem non solum in Barris, sed etiam in aliis rerum contractabilium generibus affirmamus, ob adductas rationes. Neque in Re- ligiosis hoc semper damnandum, quamuis vi- deantur illi ad maius in hac parte exemplum te- neri, quàm clerici sæculares: vt constat ex Cap. sed nec, Ne Clerici, vel Monachi. Nam eorum ne- cessitates sunt multò maiores, quibus dum non consulitur à Prælatis, grauissimis inconuenienti- bus ianua aperitur: vnde non est credibile velle Pontifices, Canonum sacrorum Auctores, præ- dictos œconomiæ solicitudinis modos illis pro- hibere, qui nihil studiosiùs curat, quàm vt Reli-<-P>@@
tur. Non quòd indecens aliquid admittendum sit, vt commodum inde Religiosæ obseruantiæ procuretur: neque enim facienda sunt mala vt eueniant bona; quando scilicet indecentia talis est, vt positiuam ex se repugnantiam habeat cum virtute; sed quòd id, quod ex se tale non est, licet ob status Ecclesiastici decorum per sacros Cano- nes est prohibitum, ob illius aliquando maius bonum possit exerceri. Quòd autem indecentia pugnans absolutè cum virtute non sit, ex eo præ- ter alia ostenditur, quia in concilio Elibertino facultas conceditur Clerico negotiandi intra Prouinciam vbi degit, non tamen extra. Sic Cano- ne 29. & hoc referens P. Bauny Tom. 3. Lib. 1. in Epitome Tract. 2. Cap. 6. vers. sed etiam ita subdit: eâ tamen (facultate) si Chrysostomo, & Augustino credere animum induxerit, numquam in Ordinis sui dedecus, statusque vtitur. Sic ille, indicans vbi de- decus Ordinis, & status non est, vt in casibus di- ctis, non esse damnandum vsum talis facultatis; sed de hoc aliàs. Videantur dicta Titulo 5. Cap. 7. §. 2.
multa adiecta Titulo 5. Cap. 10. in cuius fine de contractu egimus, qui inter Minerarios, & Mercatores est frequentissi- mus, & an iustus attentâ præsertim pretij impro- portione potest meritò dubitari, & quod ad o- bligationem spectat non distrahendi metalli, sed Regi pro statuto pretio tradendi, iam vidimus quid possit verosimiliter affirmari. Quod autem nimia improportio in pretio seruetur, non vide- tur iuxta iustitiæ posse leges tolerari. Et olim quidem maior erat improportio: cùm enim quin- tale metalli huius quingentis argenti ponderibus æstimaretur, iuxta quod pretium emebatur à Re- ge, anticipati emptores inde viginti detrahebant contra omnem rationem, & consuetudinem, Scri- ptorumque doctrinam. Erat enim pretium tale infra infimum, quod omnes condemnant Clas- sici Doctores eâ ratione: quia hoc esset lucrari aliquid supra sortem ex vi mutui impliciti: qui enim solutionem anticipat, implicitè mutuat, & posteà dum ei res empta pluris valens, tradetur, implicitè fit ei restitutio cum vsurâ: nam illud in- crementum, quo res pluris valet, quàm pretium, datur ex vi pacti præcedentis propter anticipa- tam solutionem, id est, propter vsum pecuniæ tanti temporis. Qui est optimus discursus Patris Lessij Lib. 2. Cap. 21. num. 59. quod vrgeo: nam iste si pecuniam illam mutuam daret, cum pacto tamen soluendi lucri cessantis pro triginta, aut quinquaginta, immò pro centum, viginti augmẽ- tum non acciperet, ergo quemadmodum si tri- ginta daret, non posset viginti amplius accipere, ita neque in contractu dicto, quandoquidem si non quinquaginta in pecuniâ accipit, id tamen ei redditur, quod valet quinquaginta, vnde accipit sortem triginta, & viginti. Insuper pro anticipa- tione, quæ est nimis exorbitans vsura, & ita tunc homines doctissimi censuerunt.
@@0@ @@1@ lis adauctum, & contractus aliquantulùm tem- peratus, vt tertiâ parte minus pretium anticipa- tum sit, quàm legitimum, iuxta quod Regi tradi- tur. Vt vidimus citato Cap. 10. num. 83. quod licet minus de iniustitiâ habeat, non videtur ta- men eidem adæquari; quia rationes factæ pos- sunt applicari similiter, eò quòd videatur infra in- fimum, & quia ratione lucri cessantis habitâ, nullo modo potest excessus ille saluari. Si enim centum non respondent iuxta stylum forensem vigin- ti pro cessante lucro, sed multò minùs: quomo- do stare queat, vt sexaginta respondeat lucrum viginti? Attentâ ergo præcisè ratione contractûs non videtur id posse saluari. Quibus addi potest communis Doctorum sententia circa lucrum cessans, neminem scilicet ad illius compensatio- nem obligari, nisi fuerit in pactum expressè de- ductum. Pro quo videri potest P. Rebellus Parte 2. Lib. 8. Quæst. 7. P. Lessius Lib. 2. Capit. 20. Du- bit. 11. & alij. Cùm ergo de lucri cessatione nihil in contractu isto dicatur, non debet pretium mi- nui ratione illius. Præterquam quòd de contra- ctu tali loquimur secundùm ea, quę illi iuxta pro- priam rationem conueniunt, non verò ex acci- denti: & vt demus imminutionem pretij dictam ratione accidentium iustificari: illa non adeò magna videri possunt, vt tantam possint inæqua- litatem excusare. contendant non deberi contractum istum con- demnari; iis omnibus attentis, quæ in illo inter- ueniunt, & sunt, Primò, sic esse communiter re- ceptum, & ab ipsis, qui eum exercent, aliisque vsurarium non censeri. Contractus autem tales præsertim si vtiles Reipublicæ sint, condemnandi non sunt, vt admonent Doctores, & in simili ha- bet P. Lessius Lib. 2. Cap. 23. num. 57. vbi de certo Cambiorum genere loquens, ait illa damnanda non esse, licet vsuraria videantur, eò quòd solùm ratione longioris temporis maius pretium postu- latur; cùm omnes passim illis vtantur: inter quos multi viri probi, & conscientiæ religiosæ qui si iuberentur abstinere, soli laxioris conscientiæ il- lis vterentur; quo fieret vt pretia Cambiorum istorum crescerent, & cum magno Reipublicæ in- commodo valde intenderentur: neque enim vm- quam obtineri poterit; vt Mercatores non pluris æstiment concessionem longi temporis, quàm breuis. Sic ille loquitur, casui præsenti accom- datissimè, cuius sentiendi modum alij probant. Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|