Societatis iesv, segoviensis

&c. Quomodo ergo absurdum & indecorum

non sit vt Religiosos iudicent sæculares, pro

quo maior absque dubio ratio videtur vrgere?

  47 Præterea, quia per rescripta Regia, de

quibus Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 3. Cap. 26.

num 29. & in Politicâ pag. 727. in fine, & 728.

seriò cautum vt quædam Generalium, aut supre-

morum aliorum Prælatorum mandata non si-

nantur in Indiis executioni mādari, nisi apud su-

premum illarum Consilium fuerint registrata;

id quidem sine scrupulo sustineri potest: existi-

mandum enim est à Catholico Rege, cuius no-

mine Regium Consilium decernit, nihil immu-

nitati Ecclesiasticæ apertè contrarium proueni-

re. Vbi & regia illa vox apud Cassiodorum Lib.

6. Formula 9. congruè adsonat: Confabulationes

siquidem nostræ erunt tibi instrumenta iustitiæ, quan-

do illud gratum nobis esse perspexeris, quod & diuinis

potest conuenire mandatis. Sic ille patrimonij regij

Curatorem allocutus. Enimuerò cùm talia dis-

ponuntur, probabili saltem fundamento dispo-

sitiones nituntur, & auctoritas sapientium ex-

trinsecam conciliare auctoritatem potest, & suffi-

cit, vt non debeant statim quasi iuri & rationi ad-<-P>@@

<-P>uersantes condemnari; quas & delegatione A-

postolicâ niti affirmat Fr. Emmanuel Roderi-

cus Tomo 1. qq. regul. q. 35. art. 2. §. Aduertendum.

Illarum autem ratio in casu, de quo loquimur,

obscura non est: solent enim turbare Religiosas

familias quandoque illa, quæ nouum modum

gubernationis inducunt, vnde & scandala erum-

pentia forinsecus inspiciuntur: quæ ad Cancel-

larias Regias dum veniunt, magnum solent impe-

dimentum expeditioni negotiorum inferre, ac

negotio promouendæ fidei non parùm obesse,

cuius peculiaris cura Regibus nostris à Sede est

Apostolicâ sub graui conscientiæ onere deman-

data, vt ex Tituli 1. prioribus est Capitibus ma-

nifestum,

  48 Quo in genere illud obseruandum: ve-

nit, quòd si contingat Patentes aliquas litteras

Reuerendiss. Generalium, aut aliorum non re-

gistratas transmitti, illæque à Religiosis sine col-

litigationibus acceptentur, poterunt Regiæ Can-

cellariæ dissimulare, si extra iudicialem notitiam

fuerint assecutæ. Ratio est quia cessat motiuum

Regiæ prohibitionis, pacis scilicet turbandæ pe-

riculum; & quia in res huiusmodi non est conue-

niens laica Prætoria nisi exgraui necessitate se in-

gerere: vnde neque pro hoc videtur Regia ius-

sio, quæ semper rationi est & æquitati confor-

mis, vrgere. Pro quo stat id, quod Dom. So-

lorzanus circa materiam rescriptorum pro Reli-

giosis tradit suprà num. 107. & Politicæ pag. 736.

§. Todo lo qual. De cessante finali caussâ disposi-

tionis. Cui non obstat à Regio Consilio non

semel iussas colligi Patentes non registratas in

ipso, & remitti ad ipsum, vt ex eodem Scriptore

constat prioribus citatis locis: quia vt ita fieret,

aliquorum fortè instantia querelantium interces-

sit, vel turbellarum suspicio, & vt hoc pacto Re-

ligiosi in posterùm circa talia fierent cautiores,

Regijque Consilij mandata minimè contemni vi-

deantur. Facit & pro eodem id, quod apud eum-

dem extat num. 36. & pag. 729. §. Los Iesuitas,

vbi circa Religiosos Societatis Iesv registrum di-

ctum non habere locum ostendit, eò quòd nihil

eorum gubernatio turbidum habeat, à Reueren-

dissimo P. Generali plenè dependens: Atque a-

deò nullum disturbium timeri potest: verba illius sunt.

Vbi ergo disturbiorum constat abesse periculum,

tale aliquid potest sine Regij mandati violatione

permitti. Tunc autem in vtroque foro valida e-

runt acta virtute Litterarum.

  49 Illud difficilius, an collectis Patentibus

idem dicendum sit, valida scilicet acta futura. Ad

quod dico, acta ante collectionem omnino va-

lida fore, quia non est fundamentum quod pro

inualiditate vrgeat, iurisdictionem enim supre-

mus Prælatus confert, aut exercet in ordine ad

actum, pro quo illam habet, & omnino spiritua-

lis est: quæ dum manifestè impedita per Supe-

riorem potestatem non est, suum sortitur effe-

ctum: non est autem superior laica potestas, vt

constat.

  50 Ad quod dici potest Primò Superiorem

dari posse ratione delegationis: quia, vt ait Fr.

Emmanuel suprà, illam habent Reges nostri in

ordine ad Patentium detentionem, vnde & con-

sequenter videntur habere in ordine ad effectus

ex illis resultantes, & ratione quorum fit prohi-<-P>

@@0@

@@1@14 Additiones ad Thesaurum Indicum.

<-P>bitio, ex vulgari axiomate, Propter quod vnum-

quodque tale &c. Sed hoc non est admittendum:

quia cùm potestas dicta non inueniatur conces-

sa cum eâ amplitudine, & sit valde exorbitans

ab Ecclesiæ consuetudine, non est dicto modo

extendenda. Sin minùs dici poterit Reges no-

stros habere ita iurisdictionem pro foro animæ,

vt Censuras fulminare possint in ordine ad execu-

tionem vrgendam, quia delegata potestas in suâ

amplitudine ad id totum se extendit. Axioma au-

tem illud, licet suas exceptiones habeat, de quo

à me dictum in Scholasticis, in præsenti admitto,

& dico Reges nostros magis velle prohibere ef-

fectus Patentium quàm Patẽtes ipsas, sed eo mo-

do, quo possunt; non possunt autem inualidan-

do, sed agendo ne effectum habeant. Sicut cùm

prohibent ne Episcopi sine Executorialibus cō-

secrentur, & Bullas in Regio Cameræ Consilio

registrari iubent, consecrationem quidem om-

nino prohibere conantur, & proptereà prædicta

disponunt; quo non obstante consecratio aliter

facta, suum habebit effectum.

  51 Dico Secundò potest Prælatorum volun-

tatem talem esse, vt nolint Patentes suas inuitis

Regibus robur in foro conscientiæ habere, sic

enim Regiæ voluntati magis se conformes exhi-

bent, vt est æquum eosdem pręstare, scientes gra-

uissimas esse caussas, & ad Religionum ipsarum

bonum conducentes, propter quas sic est ab illis,

maturâ habitâ virorum sapientium deliberatio-

ne, dispositum. Ac deinde probè dignoscentes ex

vsu contra Regiam voluntatem grauia posse in-

commoda suboriri, & quoad forum animæ con-

scientias periclitari, dum quidam constrictos se

reputant, alij deobligatos se penitus arbitran-

tur. Sed neque hoc multùm momenti continet,

quia Prælatorum voluntas aliter interpretanda

est, dum ipsi aliud non inueniuntur declarare.

Numquam enim conditionaliter statuunt, sed

in eo imitantur Pontificias decisiones, quæ abso-

lutæ sunt, & licet registro obnoxiæ non sint,

suum robur obtinent, cùm tamen sciant Pontifi-

ces pro registro congruas rationes occurrere, &

nonnulla inconuenientia posse aliquando ex il-

lius subsequi defectu. Vnusquisque ergo vt po-

test, statuit, & rem bono successui committit,

auctoritati propriæ consulens, conditionibus

prætermissis. Et quidem graue est Prælatis onus

registri, & aliqui eorum pro viribus sunt conati

illud declinare: ac Reuerendiss. Commissarius

Indiarum PP. Minorum, qui in Regia Curia re-

sidet, id obtinuit, eò quòd à Rege ex tribus, qui

eidem à Regio Indiarum offeruntur Consilio, ad

libitum eligatur, vt videri potest apud Dom. So-

lorzanum suprà num. 41. & pag. 730. §. Y en esta.

Cùm autem Reuerendissimus Minister Generalis

ægrè ferret inferiorem sibi Prælatum in eo esse

genere superiorem, supplicatione interpositâ e-

git vt Commissarij Patentes registro subiiceren-

tur, quod est facilè assecutus. Quia vt Reueren-

dissimus Generalis Ordinis Prædicatorum regi-

stro Patentium suarum magis videbatur obsi-

stere, in Regiis nouioribus schedulis registrum

vrgentibus specialis eorum mentio addita, & pe-

culiaris circa illorum Patentes curra, ne sine regi-

stro transeant, intimatur. Cùm ergo graue onus

sit, non est verosimile velle ipsos Patentes suas<-P>@@

<-P>omni prorsus valore destitui, si non fuerint re-

gistratæ: existimantes maius esse inconueniens

in subiectione illa ad laica tribunalia, quàm in

eo quòd sine registro validæ apud subditos ha-

beantur.

  52 Et hinc videtur iam constare quid sitde

actis post Patentium collectionem dicendum, in

quo Dom. Solorzanus in Politica pag. 728. §. Y

que esta, affirmat cessare earum effectum in vtro-

que foro. In quo quidem significare non obscu-

rè videtur ante collectionem vim suam habere, &

ita quæ circa hoc diximus, inde veniunt robo-

randa, cùm non sit viri tanti auctoritas contem-

nenda. In alia autem apertiore assertione con-

trarium habet Fr. Emmanuelem de vtroque fo-

ro loquentem citato loco, vbi specialiter de visi-

tatione id tradit regimini Ordinis vel gubernationi

conueniente: rationem reddens his verbis, ex qui-

bus præfatam deducit positionem: Quia in hoc

non impeditur gubernatio pro conuertendis Indis, sed

iuuatur. Sic ille. Iuuatur inquam, quia Religiosa

obseruantia visitatione promota ad Indorum cō-

uersionem valde conducere potest. Dico autem

Auctorem hunc Dom. Solorzano esse contra-

rium, quia licet non loquatur in casu, de quo est

quæstio, quando scilicet Litteræ sunt collectæ,

illius tamen resolutio absoluta est, sicut & ratio,

quam ex eodem adduximus. Et ita quidem vi-

detur dicendum quando Patentes receptæ in

Prouinciâ sunt & intimatæ, ac posteà colligun-

tur; secus si ante receptionem: nullo enim mo-

do videtur verosimile, vt supremi Prælati velint

Patentes suas non receptas, neque intimatas,

in Prouinciis effectum habere, cùm id sit

contra ordinarium stylum, licet aliàs notitia

earum, & contentorum in ipsis possit haberi,

si præsertim delegationem aliquam contineant;

cùm sciant Delegato non ostensis suæ delega-

tionis Litteris non credi, vt est iure compertum.

Cap. Cùm in iure, de officio Delegati. Et in Ex-

trauagante Iniunctæ, de electione alibique.

  53 Neque hoc videtur à Dom. Solorzano

conuenienter improbatum, dum sic ait: Quod

non facilè admitti debet: nam etiamsi dictæ Litteræ

mittantur Religiosis in eisdem Prouincijs commoranti-

bus, debent & solent priùs coràm Regio Senatu præsen-

tari, & aliter missæper Religiosos dictarum Prouincia-

rum non recipiuntur, & ad Proreges, & Audientias

recurritur, qui eas colligunt, & ad Regium Senatum

mittunt, iuxta schedulas suprà relatas. Sic ille. Qui,

dum ait id non facilè admittendum, non videtur

penitus improbandum iudicare. Et prætereà re-

cursus ille ad Proreges & Audientias non probat

intentum: quia est nudum factum repugnantium

mandatis Prælatorum: cùm tamen de valore a-

ctuum agamus, & vbi talis recursus non habe-

tur; vel si habitus est, & Patentes collectæ post

intimationem, de hoc est quæstio, an vim nihilo-

minùs habeant, si videlicet, eo non obstante,

saltem in foro interiori iuxta earum tenorem

prosequantur: aut etiam in exteriori, si non sint

qui reclament metu incurrendæ Generalium

offensionis.

  54 Pergit autem citatus Doctor in Politica,

& §. post adductum sic scribit: Y paraque casen

estos inconuenientes, es major que las pasen, supuesto

que el Consejo siempre las pasa &c. Iuxta quæ regi-<-P>

@@0@

@@1@Circa Titulum II. Cap. VII. 15

<-P>stratio tantùm est melior & conuenientior: non

ergo omnino necessaria, ita vt sine illa nullius

valoris sint acta, cùm benè tunc Religiosi agant,

qui registrando meliùs eodem teste fecissent.

Quod quidem tunc certius, cùm Prælatorum

Litteræ dispensationem aliquam continent, aut

declarationem Constitutionis, aut Decreti alte-

rius. In quo quidem ita scrupulosè à Regio Co-

silio actum nuper, vt Litteras circa declaratio-

nem huiusmodi à Patribus Minoribus Prouinciæ

Limanæ petitam & impetratam, iusserit registra-

ri. Quod credo in odium fuisse affectatæ circa

hoc quorumdam libertatis; cùm constet aliàs hoc

ad gubernationem ordinariam pertinere, in quâ

lex registri non vrget, de quo statim.

  55 Quartò igitur circa id, quod in schedulis

præfatis dicitur, vbi specificantur nonnulla, pro

quibus necessarium est registrum, vt extinctio &

erectio Prouinciarum, fundationes Conuentuũ,

Visitatorum generalium, aut Prouincialium as-

signatio & transmissio, sicut & Religiosorum,

nominationes Præsidentium pro Capitulis: &

statim additur: O cosas que innouaren en las Religio-

nes, y no fueren en lo tocante al gobierno ordinario

de ellas. In quibus illud priùs obseruandum, non

videri inclusas assignationes Visitatorum, nisi

quando illi ex Europa, aut Prouinciis aliis desti-

nantur: dicitur enim en viar Visitadores generales,

ô Prouinciales. Qui autem ex eisdem Prouinciis

eliguntur, non dicuntur omnino propriè mitti.

Et eodem modo accipiendum quod dicitur de

Præsidentibus Capitulorum, quia est parifor-

mis determinatio, & ita accipienda vt præcedens,

per adducta à Dom Solorzano num. 82. & seqq.

  56 Deinde generalis illa conclusio, Ocosas

que innouaren en las Religiones, alteri videri contra-

riam: Y no fueren en lo tocante al gobierno ordina-

rio de ellas. Nam gubernatio ordinaria multas

nouitates admittit, sunt enim illæ pro varietate

temporum necessariæ, & ita in Capitulis gene-

ralibus & Prouincialibus passim disponũtur. Sunt

insuper illæ ad bonum Religionum regimen, &

obseruantiæ redintegrationem aut conseruatio-

nem requisitæ, & ita obstare nequeunt conuer-

sioni Indorum, aut tranquillo regionum Indica-

rum statui: vnde ad ordinariā gubernationẽ spe-

ctare credendæ sunt, & ex eo capite inter illa re-

cẽsendæ, quæ non prohibentur, cùm cesset peni-

tus ratio prohibitionis iuxta superiùs dicta. Hac

enim ratione dispensationes Pontificiæ, & De-

clarationes Cardinalium pro tota Ecclesia, non

debent registrari, vt aduertit Fr. Emmanuel su-

prà, additâ ratione à nobis ex eodem propositâ,

quia in hoc non impeditur gubernatio pro conuerten-

dis Indis, sed iuuatur. Neque enim Ordinarium

in eâ acceptione sumendum, iuxta quam à dele-

gato distinguitur, vt aliqui ineptè censuerunt;

sed prout idem est ac consuetum & vsitatum, ac

receptum. Sic namque communis modus lo-

quendi habet, cui se Regiæ schedulæ confor-

mant, & constat ex schedula, de qua Dom. So-

lorzanus num. 42. & in Politica pag. 731. Vnde

plura eorum, quæ sine registro Litterarum fieri

prohibentur, ad delegatam non pertinent po-

testatam, vt nominationes Commissariorum, &

Vicariorum generalium: non enim esse tantùm

Delegatos, sed Ordinarios, probat Dom. So-<-P>@@

<-P>lorzanus num. 51. & in Politica pag. 732. §. Y

aunque. Extinctio & erectio Prouinciarum, fun-

dationes Conuentuum. Adduntur & in nouio-

ribus alia, vt collationes Magisteriorum, declara-

tiones Constitutionum, & aliorum, de quibus

suprà, quatenus ratione illorum innouari guber-

natio potest. Et hoc pacto etiam illa, quæ dele-

gationem continent, dici debent ad ordinariam

gubernationem pertinere, quatenus pro illius

sunt rectâ dispositione necessaria, vt nominatio-

nes Præuidentium in Capitulis, quando ex Eu-

ropa non veniunt, aut ex alio regno, vt diximus.

Opponitur enim Ordinarium Extraordinario;

cùm tamen delegationes in gubernatione extra-

ordinariæ non sint.

  57 Hinc deduci resolutio multarum diffi-

cultatum potest circa praxim occurrentium, vt

scilicet fauorabiliter quæ ad Religionum guber-

nationem spectant, & prætextu deficientis regi-

stri impediri possent, disponantur. Cùm enim

dicendum non sit Regias schedulas contraria in-

ter se disponere, affirmari dum potiùs id, quod

de inuocatione dicitur, ad extraordinaria nota-

biliter esse referendum, non ad ea, quæ licet a-

liquando noua sint, absolutè tamen ad ordina-

rium gubernandi modum spectant, quatenus si-

ne illis consistere recta nequit gubernatio. Quia

verò in casuum contingentia, si Regia Prætoria

suo indulgere arbitrio velint, periclitari possunt

ob ea, quæ à nobis dicta numer. 60. rectè qui-

dem facient sapientes aliàs iudices, cùm res

sub quæstionem veniunt, & ita arbitrio locus est,

si in fauorem supremorum Prælatorum arbitren-

tur, & ad ordinariam gubernationem ea, de qui-

bus agitur, iudicent pertinere. Vbi præsertim

nihil ex ambitionis turbulento spiritu actum de-

prehenditur, sed Prælati pro bono Religionis,

vel ex certa scientiâ, vel ad obseruantiorum Re-

ligiosorum instantiam, statuere dignoscuntur.

Quos & oportebit consulere, vt factum in con-

trouersia, de quâ Dom Solorzanus num. 61. &

in Politica pag. 732. §. La Segunda. Quòd si ibi

Regia Cancellaria se non interposuit, quia de

hoc mentio expressa non habetur ex eo id for-

matur, quod à nobis dictum de valore assigna-

tionum pro vtroque foro, etiamsi registrum in

Regio Consilio desideretur: quibus præiactis,

subiiciendæ iam peculiares.


Peculiares Resolutiones circa prædicta.

Vbi specialiter disquiritur quid dicatur

ad ordinariam gubernationem spe-

ctare.

PRIMA.

De prorogatione Capituli.


58 POtest accidere, vt vel postulante Pro-

uinciâ, vel ex caussis non leuibus Re-

uerendissimus Generalis iubeat cele-

brationem differri Capituli, & vt finito Pro-

uincialatus tempore, aut Prouincialis ipse, aut

alius Vicarius sit vsque ad celebrationis tempus

à Reuerendissimo designatum. Vbi dubitari

potest an hoc ad ordinariam gubernationem<-P>

@@0@

@@1@16 Additiones ad Thesaurum Indicum.

<-P>spectet, & si Patentes registratæ non sint, ab Au-

dientiis colligendæ veniant, aut earum cursus

permittendus. Circa quod pro casus contingen-

tiâ, varia fuêre iudicia Aduocatorum, & quo-

rumdam aliorum, nec non iudicium ipsorum,

resolutumque tandem ex sententia plurium pro

valore Patentium. Et quidem non sine solidissi-

mo fundamento. Vbi de circumstantiis non a-

go, sed simpliciter statuo Positionem; quæ fir-

matur ex dictis: ad conuenientem siquidem gu-

bernationem necessariæ esse possunt huiusmodi

prorogationes, in quibus Religionum statui me-

liori consulitur, & sic etiam negotium conuersio-

nis Indorum, eorumque in fide promotio me-

liùs peragitur, & vrgetur, quatenus ad illam Re-

ligiosi possunt Ordines adiuuare, vt reuerà ad-

iuuant, cùm Doctrinas seu Parochias Indorum

plures habeant.

  59 Ex eo autem quòd Vicarius designetur,

non est infirmanda resolutio, quia & hoc neces-

farium est ad conuenientem gubernationem, est-

que additamentum consequens dilationem; ne-

que enim sine Prælato est futura Prouincia. Vn-

de stante validitate prorogationis, in ea est desi-

gnatio talis inclusa quasi accessoria: etiamsi aliàs

prohibita contendatur: per ea, quæ adducit

Dom. Solorzanus Tomo 2. Lib. 1. Cap. 3. num. 77.

& in Politica pag. 82. §. Y tambien. Vbi probat

quòd licet Ianaconæ per se, & ab agris separati,

vendi, permutari, aut alienari nequeant; benè

tamen transire cum fundis venditis possunt quasi

in accessionem. Pro quo & faciunt quæ de In-

dis similiter loquens habet Libro eodem Cap. 17.

numer. 26. & 27. & in Politica pag. 167. §. Y

mas en terminos.

  60 Firmari prætereà Positio ista potest ex

eo quòd si Capituli futuri breuius spatium desi-

gnaretur, volente Prouinciali cedere iuri suo, vt

reipsâ accidit, non esset talis nouitas, quæ regi-

strum in Regio Consilio necessariũ haberet iux-

ta Regias schedulas, vt nemo negat; quia pro eo

rationes adductę militant. ergo idem in proroga-

tione dicendum, cùm pariter illæ videantur pro

eo militare. Vbi dici nequit in prorogatione

interuenire Vicarij Generalis designationem;

quia id nouitatem gubernationis non tollit, cùm

possit illa tam in breuiando termino, quàm in

extendendo reperiri. Sicut ergo in priori non

obstat, ita neque in posteriori: & sic ex verbis

illis O cosas que innouaren en las Religiones, argui ne-

quit. Item. Quod ad Vicarium attinet, nullius

momenti est, quia ratione nouitatis non habet

repugnantiam specialem, vt vidimus; ne que ex

eo quòd ad ordinariam gubernationem non

spectet: quia si ex eo quòd extraordinarium id

sit, repugnantia esset, in breuiato etiam Prouin-

cialatu tale quid accidit, & nihilominùs illud

admittitur. Et Regiæ quidem schedulæ tam de

positiuis seu ampliatiuis actibus, quàm de priua-

tiuis disponunt, vnde pariter vetant extinctio-

nem Prouinciarum, ac earum erectionem, de

quo Resolut. 3.

@@

RESOLVTIO II.

De breuiore gubernationis spatio stabili-

ter constituto.