Societatis iesv, segoviensis
Yüklə 14,73 Mb.
|
| riarum, Cap. 16. num. 9. Quia hîc & nunc reuerà
iste pauper est, quidquid de caussâ miseriæ fuerit, quod in considerationem non venit, neque lex id curat, pro iis, quæ communiter accidunt, con- stituta. Marius Antonius Lib. 2. Variarum Resolu-
betur, ex quibus illud Philippi III. memoriæ æ- ternæ die 24. Aprilis 1618. vbi post alia sic: Demanera que estos vassallos, que como queda dicho, son personas tan miserables y necesitadas de auxilio y fauor de la Iusticia y caridad conueniente, conque deben ser amparados, y tan sugetos à vexaciones, y en su estado los mas vtiles à mi Corona, sean restituidos à la libertad, buen tratamiento, y gobierno, que tengo mandado, &c. Pro quo & Ordinatio prima in Titulo Fiscalis Regij Indiarum Consilij, ver- bis illis: De cuya proteccion y amparo, como ve perso-
bet censeri contrarium id, quod habetur in Regio rescripto Regis eiusdem die 20. Iulij 1617. dum sic ibi: Pues no es justo que en causas de Indios, y personas miserables, que prosiguen el castigo y Iusticia de sus iniu- rias, ô de los suyos, &c. Et inferiùs. Que en las causas de los Indios, ô personas miserables, se ha de guardar la costumbre referida: quòd scilicet querelantes non teneantur fideiussionem adhibere. Non inquam debet censeri contrarium, licèt inter Indos & mi- serabiles personas videatur statui distinctio, & ita Indos miserabiles personas non esse; vnum enim membrum diuidens non debet in alios claudi, ju- xta Dialectica præcepta, & apud Iurisperitos coniunctio, &, aut diuersa nectit, aut est repetitiua similium. Proquo Cenedus Singul. 50. similitu- do autem inter distincta tantùm reperitur. Cùm enim Regum nostrorum mens adeò sit in præsenti articulo manifesta, non est credendum in iis, quæ ob fauorem Indorum disponebant, quidquam minùs fauorabile interseri voluisse. Et quia vitan- da legum correctio, etiam impropriatione verbo- rum, iuxta communem scribentium doctrinam, de quâ Marius Antoninus Lib. 1. Resol. 46. in fine. Vbi quòd potiùs ita accipienda verba vt nihil o- perentur. In nostro autem casu sine impropriatio- ne aut redundantiâ stat sensus congruus, si vnum tantummodò subintellectum verbum adiiciatur, scilicet, Otras, aliæ, sic: En causas de Indios, y otras per- sonas miserables. Vult enim Rex vt indulto illo non præstandæ fideiussionis, quando contra aliquem<-P>@@ <-P>pro iniuria accepta aut depellenda agitur non so- lùm Indi, sed miserabiles omnes personæ in Indijs perfruantur: quod est aliàs iuri communi confor- me, vt in eodem rescripto dicitur. sit miseros istos, & ideò miserabiles, diuexare. Si enim miserabiles personæ dicuntur illi, de quibus natura mouetur ad miserandum, vt ex multis pro- ponit D. Solorzanus cit. cap. 27. n. 1. naturam certè humanam exuisse videtur, qui imperium naturæ ipsius rationi adeò conforme, non agnoscit, sed ferino quodam impetu ad vexandas imbelles ani- mas, & teneram Christi ac Matris Ecclesiæ gre- gem, semel iterumq́ue raptatur. Proh dolor! Pietas in auibus inuenitur, quę ab humana conditione deseritur. Vultur ipse, cuius vita est cadauer alienum, tante magni- tudinis corpus, nec exiguis alitibus probatur infectus, sed magis accipitrem vitam plumigerum auium persequen- tem, alis cædit, ore dilaniat, totoq́ue suo pondere pericli- tantibus nititur subuenire, & homines parcere nequeunt cuius se genus esse cognoscunt. Sic Theodoricus verbis Cassiodori Lib. 2. variarum 19. Hinc jam meritò subit quæstio, pro quâ
clarissimi pietatis iustitię speculi, re- scriptum ad Limanam Audientiam
tribus infensus, qui exigius istis alitibus inhuma- nè probantur infesti: & videri poterit alicui ex- cessus in hac esse censurâ: plus enim consulen- dum gentilitio generi, quàm extraneo, quia pro- pinquius illud: magis ergo Hispanis ab Hispano Rege, quàm Indis & vt magis non sit, æqualiter saltem eâ, quam iustitia amplectitur, æquitate. Sic Deus Exodi 21. v. 12. legem contra homici- dam statuens, vult illam esse communem, dum ait: Qui percusserit hominem volens occidere, morte
occidente Gentilem, sed ludæum, intelligendum velit, communi Doctorum sensu talis intelli- gentia reiicitur, cùm stet contra illam id quod inferius habetur, dicente eodem v. 20. occiden- tem seruum, reum esse homicidij criminis: ex quo inferunt esse & capitalis pœnæ, vt videri po- test apud P. Cornelium, vt scilicet æqualitas iu- stitiæ seruetur, quia solus Deus vitæ & mortis est Dominus, vnde priuans illâ, quicumque ille sit, eâdem debet pœnâ mulctari, quia dominus vitæ non est. Quòd si in seruo ita actum, circa homi- nem liberum nulla esse dubitatio potest quo mi- nùs sit pariter faciendum. iurias violare is videtur, qui Indorum atque<-P> @@0@ @@1@ grauius debeant illorum præ istis iniusta damna puniri. Cùm stet aliàs communis scribentium doctrina, circa iniuriarum compensationem attẽ- dendum personarum statum, vt cùm inæqualis est ob vnius inæqualem conditionem, & vilio- rem alterius, compensatio eam debeat propor- tionem seruare. Quod quidem in citato Exodi Capite videre licet: cùm enim in illo talionis pœna statuatur, vt oculum pro oculo, dentem pro dente damnificator reddere teneretur, in ser- uis aliter est decretum; vt scilicet pro eruto ocu- lo aut excusso dente, solâ eiusdem libertate com- paratio facienda sufficiens habeatur Sic v. 26. & 27. & in occisione etiam illud additur vers. 21.
Hispanorum comparatione, licet serui non sint: neque enim seruorum iniuriæ, eò quòd serui sint, minoris æstimantur, quasi ij, qui eas irro- gant, membrorum læsorum dominium habeant, cùm reuera ita non sit, sed eadem membrorum sit ratio quæ & vitæ. Vnde Romani etiam anti- quis legibus iniurias atrociores, vt de osse fracto, non liberis modò, verùm etiam seruis factas, impensiore damno vindicarunt, vt scribit Aulus Gellius No- ctium Atticarum Lib. 20. Cap. 1. Caussa ergo à vi- liori est conditione petenda; vnde & attenditur illa cùm quis iniuriam seruo intulit alieno. Idem ergo in casu nostro dicendum, pro quo Dom. Solorzanus Cap. 27. citat. num. 34. adducit Go- mecium de Amescua in Tractatu de potestate in se ipsum Lib. 2. Cap. 23. n. 24. vers. Nihilominus affirmantem Hispanum vilem nobiliore esse In- do digniorem. stionem agitans, & pro humana Indorum tra- ctatione eruditè discurrens, præfatum Regium rescriptum parùm practicari testatur fortè ob ad- ductam rationem. Sic num. 35. citat. Cap. 27. & in Politica citat. Cap. 28. §. Y esto por vensura li- cet ipse pro illius iustificatione militet exemplis adductis ibidem & num. 21. ac §. De las quales. Qui & num. 31. & §. Y à lo que decimos ex Ferdi- nando Zurita Quæst. 14. Indica, etiam addit com- pensationem minorem deberi Indiis, ipsorum attentâ qualitate, cùm sæpè soleant esse ebrij & abiectæ sint conditionis, neque iniurias multùm curent, aut eisdem commoueantur. Quod qui- dem de iniuriis circa honorem specialiter di- ctum, sed circa omnes videtur etiam applican- dum, cùm militet similis ratio. est iustum & conueniens. Id probo, tum ex di- ctis, tum quia ad conuersionem Indorum, de quâ diligentissimè agi à nostris Regibus debet ex onere Pontificiæ donationis, hoc est valde ex- pediens: sic enim Hispani, & Europæi alij ab eorum arcentur iniuriis, quæ si frequentes sint, vt timeri potest magno cum fundamento ab ex- perientiâ roborato, odiosissima fides & professio redditur Christiana & Indi factis magis quàm verbis credunt, vnde fit vt nomen Christi inter eos blasphemetur, quod dictum aliàs ab Apo- stolo Rom. 2. vers. 24. vsurpat in hac caussa Con- cilium Limense secundum Parte 2. Cap. 112. Deinde, Indi maiore quàm Hispani indigent de-<-P>@@
mo ritu viuentes: maior ergo defensio conue- nienter adhibetur, ad quam spectat rigor ille pœ- nalis, dum aliæ non sufficiunt cautiones. Prętereà, Indi sub Regia sunt clientela: atqui clientum offensæ maiore possunt quàm proximorum pœ- nâ vindicari: sic ex auctoritate Sexti Cæcilij in disciplinâ Iuris, atque legibus Populi Romani noscendis interpretandisque, scientiâ, vsu, au- ctoritateque illustris habet Gellius suprà verbis illis: Sic clientem in fidem acceptum cariorem ha-
caussa, sed etiam Hispanorum agitur, quorum maximè interest Indorum conseruatio, magni enim illi auri argentique thesauri, quibus totus ditatur mundus, & res adeò magnæ in Dei ob- sequium, ac Hispaniæ gloriam aguntur, Indis sunt deficientibus pariter defecturi. Quando au- tem magnum aliquod Reipublicæ commodum cuipiam ex aliorum accrescit incommodo, illi potest operam adhibere. Pro quo & est illud Au- ctoris citati ex eodem Cæcilio sic loquentis: Omnibus quidem virtutum generibus exercendis co- lendisque Populus Romanus è parua origine ad tantæ amplitudinis instar emicuit, sed omnium maximè at- que præcipuè fidem coluit, sanctamque habuit, tam priuatim quàm publicè. Sic Consules clarißimos hosti- bus confirmandæ fidei publicæ caussa dedit. &c. Vbi M. Attilij Reguli, & aliorum, de quibus Vale- rius Maximus Lib. 1. Cap. 1. Cicero Lib. 3. Offi-
tate Indorum expendantur Regia illa verba ad- ducta. num. 155. Y en su estado los mas vtiles à mi
fatum rescriptum practicari: constat, quia cùm iustum & conueniens sit, neque ex praxi vllum sit deprehensum incommodum, non est vnde ab illa debeat abstineri. Vbi legibus viuitur, ibi & feliciter: neque vera possunt in eâ Republicâ esse solatia, vbi legum obseruatio friget, & ti- ment illæ, quæ timeri potiùs debuissent. Quid
Theodorici nomine Lib. 3. 17. Quod licet ita sit, sat credo erunt Indi contenti, si communi cum ipsis agatur iure, ac eorum iniuriæ non ma- neant impunitæ. Vnde stituta, vt prædictum rescriptum quoad exces- sum præfatum communiter non obliget: posset tamen quandoque in atrocioribus delictis obser- uari, aut in aliis, in quibus vindictæ exemplum valde proficuum putaretur. Vt plus terror corrigat,
ex persona Lib. 7. 1. nem in materia honoris spectat, non est omni- modâ æqualitate tractandum, quia abiecta In- dorum ex infima plebe conditio cùm valde dis- parem constituat statum, non exigit æqualem<-P> @@0@ @@1@ quia, vt dictum est, de hoc parum, aut nihil cu- rant, dum solis agitur verbis, & manus cessant. Quia verò inter eos plures sunt & nobiles, & vr- banè educati, si graues in eos contumeliæ iacten- tur, sua est judicio prudentis Confessarij satisfa- ctio dubio procul adhibenda. Nullum enim est in Morali Theologiâ principium pro hac mate- ria receptum, quod non ipsis faueat. Et sicut in generalibus regulis non est natio aliqua per Do- ctores excepta, ita neque Indorum, de quibus agimus, vt non sit opus hic nisi ad communes in hac materia doctrinas lectores remisisse, honore sine damno alio, nullam restitutionem deberi: vel si damnum aliquod fuerit in corpore, tale tamen quod sine sumptibus curari possit; vt si alapâ, fuste, vel calce. Quæ est sententia P. Molinæ Tract. 4. Disput. 46. quem secuti alij: est enim injuria transiens, quæ ad summum in eo, cui illata est, exacerbationem animi relinquit, vn- de si qua resultet obligatio, ad placandum erit, quod variis modis fieri potest, quando injuriato id gratum futurum speratur, aut de eo ipsi cu- rant. Quæ doctrina pro Indis accommodata vi- detur, qui verbis, alapis, calcibus & fustibus solent frequenter pulsari: si tamen de leniendo interno iniuriæ dolore sic pulsantes cogitarent: sed nihil plerumque minùs: facilè enim Indorum placatur animus, & quolibet sunt beneuolen- tiæ signo contenti, neque in eo gradu inju- rias æstimant, in quo Hispani, puerorum mo- re. Licet autem qui inter eos nobiles & vrbanè educati plus eas ponderent, placantur sanè faci- liùs, & sine petitione veniæ, sed beneuolâ tra- ctatione. Licet autem Doctores communiter sententiam contrariam teneant, & obligationem restitutionis pro læso honore propugnent; in ordine tamen ad praxim vix aliquod notabilis momenti videtur esse discrimen. Cùm enim ne- gantes affirment necessarium esse id circa iniuria- tum præstare, quo eius placetur animus, etiam vsque ad veniæ petitionem, id certè rationem satisfactionis habet, quocumque titulo obueniat, & ad quamcumque velit quis virtutem pertinere. Eo est quidem injuriatus ille contentus: atqui ad nihil aliud debet satisfactio tendere: habetur ergo quod sufficit, siue quia tantumdem poni- tur, siue quia deficiente parte aliquâ, ab injuria- to fit relaxatio. Pro quo hæc satis. Videat qui voluerit Cardinalem Lugo Disput. 15. de iustitia
contractationes circa radices & mobi- lia; & stante illâ, peculiares solemnitates ad cele- brationis firmitatem indicuntur, pro quibus va- riæ extant schedulæ, de quibus Dom. Solorza- nus Tomo 2. Lib. 1. Cap. 27. num. 65. & in Poli-<-P>@@ <-P>tica §. Otro priuilegio. & in quadam ex ibidem ad- ductis statutum extat de Auditoris Regij inter- uentione, quod tamen sublatum per alias, sicut & solemnitas præconiorum, nisi cùm de rebùs agitur, quæ triginta auri communis pondera ex- cedant. Aliter facta obligationem neque ciuilem neque naturalem inducere, & ita posse nullitatem contractûs obiici, affirmat citatus Doctor num. 65. & 69. qui & num. 70. pro eodem adducit Dom. Felicianum à Vega in Cap. Ex parte, de fo- ro compet. num. 19. pro quo & in Politica §. cita- to & etiam. § Y aunque el Principe. Sed Dom. Fe- licianus de obligatione naturali, & actorum va- lore aut nullitate nihil dicit: sicut neque Iuris- consulti alij in casus nostri specie non locuti, sed generaliùs apud illum: dum asserunt posse Prin- cipem ob bonum publicum ita potestatem ad contrahendum subditis limitare peculiaribus præscriptis, vt si contrarium fecerint, neque ci- uiliter obligentur. Quod quidem etiam commu- nis Theologorum sententia firmat de legibus & contractibus agentium, vt non sit opus quem- piam in speciali compellare. doctrina conuenienter applicetur, debuisset in- quiri, & assertio pro eo proposita comprobari. Cùm sit valde probabilis sententia affirmans contractus etiamsi per legem prohibeantur, & nulli pronuntientur, obligationem naturalem parere, dum patronæ non redduntur ad contra- hendum per illam prorsus inhabiles, vt in con- tractu matrimonij clandestini constat, vbi rece- ptum est Concilium Tridentinum quoad hoc, & in quibusdam aliis, licet ius sit ad distractus coràm iudice petitionem. Quod in contractibus pupillorum & minorum specialiùs tradunt multi & grauissimi Scriptores, quos adducunt & se- quuntur P. Thomas Sancius Lib. 6. de Matrimo-
231. & 261. Cardinalis Lugo Tomo 2. de Iustitiæ Disput. 22. num. 288. P. Fragosus Tomo 3. Lib. 1. Disput. 2. numer. 275. P. Fagundez de iustitia & iure Disput. 1. Cap. 13. num. 5. & 9. P. Palaus Parte 7. Disput. 1. de iustitia commutatiua, Puncto 4. §. 4. P. Oñate Tomo 1. de Contractibus Disput. 4. num. 42. & 60. vt obuios alios omittam. Indorum contractus sine Protectorum assisten- tia prohibentia obligationem naturalem exclude- re, inhabilitate ad contrahendum omnimodâ stabilitâ: & vbi id non accidit, recognoscenda videtur. Pro quo facit notanda obseruatio apud P. Oñate suprà Disputat. 7. num. 65. vbi tradit irritationem obligationis naturalis satis raram esse, neque asserendam vbi lex expressè non re- sistit contractui. Facit item L. 5. Tit. 12. Parti. 5. ibi: si algun sieruo prometieße dotro &c. tenudo es naturalmente de complir por si lo que promete, por quanto es hombre. Ex quo validum pro Indis vi- detur argumentum sumi posse, cùm homines sint, & insuper liberi. Indos sine Protectoris assistentia contrahentes, si ita capaces sint, vt fatis percipiant quod agunt, naturaliter non obligari. Id probo: nam si ali- quod firmum fundamentum pro excludendâ obligatione suppetit, maximè ex eo quòd leges<-P> @@0@ @@1@ stunt, vt communiter Auctores affirmant: atqui satis controuersum est, & ideò etiam satis dubium, quando leges ita resistant, vt nulla resultet obli- gatio, aut resistentiâ non obstante, nihilominùs oriatur. Et quidem P. Thomas Sancius Lib. 1. de Matrimonio, Disput. 7. num. 16. ex bonis Auctori- bus hanc regulam vt certam proponit. Si lex reprobet contractum, ipsumq́ue prohibeat ei re- sistens, neutra oritur obligatio. L. Non dubium. C. de legibus, ibi: Nullum pactum, nullam conuentio- nem, nullum contractum inter eos volumus subsecutum, qui contrahunt, lege contrahere prohibente. L. Cùm lex 47. D. de fideiussoribus, ibi: cùm lex venditioni- Yüklə 14,73 Mb. Dostları ilə paylaş:
|