Sprawozdanie z działalności

Prace badawcze

Europeistyka literacka. Literatura europejska

jako element tożsamości Europy
W tym kręgu tematycznym powstała książka prof. dra hab. Jana Tomkowskiego „Ciemne skrzydła Ikara. O rozpaczy”. Tematem tej książki jest rozpacz – doświadczana, przeżywana, opisywana i analizowana zwłaszcza w dziełach literackich i malarskich. Czym różni się rozpacz od bólu, cierpienia, depresji, melancholii, smutku? Teologiczna definicja odrzuca pojmowanie rozpaczy jako stanu beznadziejności. Filozofowie tacy jak św. Tomasz z Akwinu, Pascal, Kierkegaard, Nietzsche próbują rozpacz racjonalizować, ustalając jej przyczyny i wskazując sposoby przezwyciężenia. Tylko artyści są w stanie dostrzec w rozpaczy zjawisko niepowtarzalne, dotykające wprawdzie pojedynczego człowieka, ale wpływające również na los kultury i społeczeństwa.

Rozpacz stawała się wielkim tematem dzieł Stendhala, Flauberta, Paula Valéry, Faulknera, Rilkego i wielu innych. O rozpaczy rozmyślali francuscy moraliści, próbowali ją malować wielcy europejscy mistrzowie podejmujący tematy związane z misterium pasyjnym. Czy w epoce triumfu kultury przyjemności, zmierzającej do usunięcia zarówno bólu, jak i wszelkiego rodzaju dyskomfortu psychicznego, jest jeszcze miejsce na rozpacz? I jakie konsekwencje grożą kulturze zachodniej rezygnującej z tradycyjnych wartości, zastępującej ustaloną hierarchię ocen relatywizującą parodią? Czy humanizm w dotychczasowej postaci, związany z kulturą książki, szacunkiem dla autonomii jednostki, refleksją egzystencjalną zakorzeniona w metafizyce i tęsknota do wieczności, ma jeszcze rację bytu w czasach panowania „tyranii chwili”? To podstawowe pytania, jakie stawia ta książka.

Doc. dr hab. Jerzy Snopek kontynuował pracę nad dziełem „Europa środkowa. Fantom, mit, rzeczywistość” (trwają prace redakcyjne). Ponadto współredagował dzieło „Herbert na językach”. Współczesna recepcja twórczości Zbigniewa Herberta w Polsce i zagranicą”. Doc. Snopek przygotował i złożył do druku także książkę „Oświecenie między Wschodem a Zachodem” (ok. 17 ark.).

Dr Bartłomiej Szleszyński opublikował artykuł „Alterglobalista Bolesław Prus” na podstawie „Kronik”.

Polacy i Żydzi. Wzajemne postrzeganie.
Szczególnie ważnym osiągnięciem badawczym stała się książka dra Jacka Leociaka: „Doświadczenia graniczne. Studia o dwudziestowiecznych formach reprezentacji”. Praca ta podejmuje podstawowy dla współczesnej kultury problem sposobu mówienia o najstraszliwszych doświadczeniach XX wieku, stawiających człowieka wobec sytuacji ekstremalnych. Książka przywołuje fakty i świadectwa od pierwszej wojny światowej, walk w międzywojennej Hiszpanii, poprzez obronę Warszawy w 1939 aż po podobnie graniczne sytuacje w toku całej drugiej wielkiej wojny. Przedstawia losy zniszczeń dokonanych w krajach, które walczyły ze sobą. Analizuje świadectwa losów gett, w Warszawie i Łodzi. Bada historie spotkań z martwym ciałem ludzkim. Te – nawet po ostatnie lata minionego wieku. I nadal.

Wszystkie te zdarzenia i ich świadectwa, ujęte w różne tryby: literatury, dokumentów osobistych, fotografii i plastyki, zdumiewają wiedzą teoretyczną Autora o każdej z wymienionych dziedzin, rozległością i celnością przykładów, wrażliwością ich interpretowania. Każda część dzieła skonstruowana jest w ten sposób, by po dalekich antecedencjach rozważanego szczegółowo zagadnienia, uruchomić, w nieodmiennej kolejności analizę pisemnych oraz ikonicznych tekstów kultury, pierwszoplanowych dla Autora.

W recenzji wydawniczej pisała prof. Alina Brodzka-Wald: „Po zapowiedzianym wstępie, w dokładnie przemyślanej narracji, Autor charakteryzuje fazy wtajemniczeń swych bohaterów, tekstualnych i ikonicznych. Są to, powtórzę, mieszkańcy kraju i świata. Ich wtajemniczenie dotyczy nieubłagalnej logiki istnienia wśród podziałów i zagrożeń, które kulminują w sytuacjach granicznych. W części pierwszej, rozdziały pracy „Topografia i egzystencja”, „Bombardowanie” a w części drugiej: „Spojrzenia”, „Spotkania z trupem” ujawniają w swych szczegółowych rozważaniach stadia kolejnych doświadczeń ludzi poddanych w różnych krajach i miastach podziałom, męczarniom, unicestwieniu. Oto skutki totalności rzezi w toku (więcej niż) ostatniego stulecia.” Książka zwróciła już uwagę krytyków literackich i czytelników.

Ponadto ukazała się angielska wersja książki Barbary Engelking i Jacka Leociaka: „The Warsaw Ghetto. A Guide to the Perished City”, New Haven – London 2009.

W książce zbiorowej „Zagłada. Współczesne problemy rozumienia i przedstawiania”, Poznań 2009 Jacek Leociak zamieścił tekst „Okaleczone obrazy. Uszkodzone fotografie (z) zagłady jako wyzwanie interpretacyjne”, a dr Dorota Krawczyńska – „Literaturoznawstwo wobec piśmiennictwa o Zagładzie”. Trzeba też wspomnieć m.in. tekst Jacka Leociaka „Polska inteligencja o ratowaniu Żydów”, Akademia. Magazyn Polskiej Akademii Nauk, nr 2, 2009.
Źródła współczesnej kultury polskiej – okres staropolski i oświecenia
W tym kręgu problemowym powstawały prace dr Agaty Roćko, dr Magdaleny Górskiej, dr. hab. Jacka Wójcickiego, dr Estery Lasocińskiej, dr Magdaleny Piskały i dr Małgorzaty Trębskiej. Książka dr Ewy Rot „Bukoliczna księga znaczeń. Problemy interpretacji i edycji Sielanek Jana Gawińskiego” łączy ujęcie monograficzne ze szczegółową analizą filologiczną i doświadczeniami edytorskimi. Jak zauważa recenzent pracy, doc. dr hab. Krzysztof Mrowcewicz: „Zwykłe metody interpretacyjne są w tym wypadku zawodne. Sielanki nie da się czytać ani „wprost”, ani w kontekście kultury duchowej i literackiej epoki. Każdy tekst tego rodzaju – należąc do swojego porządku historycznego – istnieje bowiem przede wszystkim w wielowiekowej tradycji gatunku. Autorka ma pełną świadomość tej sytuacji.”

Książka Magdaleny Piskały „Boże miłości i wstydliwe dowcipy. Studia nad epigramatyczną twórczością Macieja Kazimierza Sarbiewskiego i Alberta Inesa” stanowi istotny wkład do wiedzy o łacińsko-polskiej epigramatyce wieku XVII i znajduje solidne oparcie w edytorskiej działalności autorki, potwierdzonej w ramach serii wydawniczej „Biblioteka Pisarzy Staropolskich”.

Wymienić trzeba także rozprawę dr Magdaleny Górskiej: „Emblematyka jako źródło staropolskiej erudycji. Geneza i funkcja materiału symbolicznego w polskich kompendiach” i pracę dr Estery Lasocińskiej „Inspiracje europejskie. Renesans, barok, oświecenie”, a także książkę dra Mariusza Kazańczuka, poświęconą rękopisowi Michała Jurkowskiego (w edycji BPS), Historyje świeże i niezwyczajne.

Rozdział I przedstawia historię badań omawiając dokonania wielkich pionierów (Julian Krzyżanowski, Teresa Michałowska), i odnotowuje zainteresowanie Jurkowskim u przedstawicieli innych dyscyplin (romanistyka, Barbara Marczuk).

Rozdział II zestawia polską kolekcję z francuskim gatunkiem histoires tragiques objaśniając różnice stylistyczne i tłumacząc odrębność polskich tekstów ich użytkowym przeznaczeniem jako materiału do budowy kazań, nie jako beletrystyki do niezależnego czytania. Michał Jurkowski stworzył naśladując obce wzory własną odmianę historii tragicznej, dostosowaną do swojego środowiska odbioru – konfratrów Towarzystwa Jezusowego, którzy mogli z kolekcji korzystać tak, jak średniowieczny kaznodzieja korzystał z egzemplów legendarnych.

Rozdział III rozstrzyga kluczowe zagadnienie tożsamości gatunkowej Historyj, dochodząc do tego drogą analizy różnych relacji między historycznością i fikcjonalnością opracowanych tam materiałów. Francuskie źródła gatunku nie powinny przesłaniać materiałowego bogactwa zbioru, w którym spotykamy motywy narracyjne z całej historii europejskiej, co Autor rozprawy czyni przedmiotem dalszych refleksji.

W rozdziale IV dokonano przeglądu funkcji ideowych jezuickich egzemplów, które Autor umieszcza głównie w sferze potrydenckich kontrowersji wyznaniowych z ich naczelnymi tematami (grzech, czyściec, Eucharystia, kult świętych).

Pracę zamykają dwa aneksy:

1. 
   Źródła i paralele Historyj świeżych i niezwyczajnych.
   
2. 
   Zestawienie w postaci poszerzonego indeksu, obejmujące autorów i narratorów wymienionych w dopiskach źródłowych Michała Jurkowskiego.
   

W ocenie doc. dra hab. Andrzeja Dąbrówki rozprawa wykazuje, że twórczość Michała Jurkowskiego nie jest zapominanym, choć może ważnym zabytkiem, ale że dopiero teraz, po dokonaniu przez Kazańczuka nowej klasyfikacji genologicznej, może nastąpić określenie historycznoliterackiej roli nowel Jurkowskiego drogą badania zasobów podobnej prozy rękopiśmiennej. Autor dopracował się nowego ujęcia gatunkowej istoty tego zabytku, co zresztą będzie stanowić odtąd jego kolejny wkład do historiografii literatury staropolskiej. Należy tu bowiem nadmienić, że prace Kazańczuka o legendach herbowych weszły do obiegu naukowego i są powszechnie cytowane.
Źródła współczesnej kultury polskiej – romantyzm
Ten krąg tematyczny odznacza się szczególnie silną żywotnością i siłą inspiracji, co sprawia, że co roku powstają prace i organizowane są spotkania naukowe nawiązujące do dziedzictwa romantycznego w kulturze i literaturze polskiej. Wymienić można m.in.: „Nikt. Mickiewiczowska interpretacja klasycznego motywu”, doc. dra hab. Mikołaja Sokołowskiego, „Dziennika nigdy nie pisałem. O pismach autobiograficznych Słowackiego”, dra Marka Troszyńskiego, czy też „Postać Szamana w Anhellim J. Słowackiego jako realizacja i przekształcenie tradycyjnego wzorca osobowości szamana” dr Ewy Cybulskiej-Bohuszewicz.

Doc. dr hab. Marek Bieńczyk złożył do druku książkę (tom rozpraw i esejów) dotyczących literatury romantycznej – „Vita brevis”; ukończona także została (w wersji roboczej) książka doc. dr hab. Marty Zielińskiej – „Pogoda romantyczna”.

Studia nad Współczesną kulturą literacką wzbogaciły się o będącą na ukończeniu książkę doc. dra hab. Zygmunta Ziątka „Tradycje i współczesność polskiej prozy reportażowej”. Także relacja Literatura i filozofia stała się przedmiotem uwagi badawczej doc. dr hab. Bernadetty Kuczery-Chachulskiej, co zaowocowało książką „Estetyka nieskończoności w literaturze XX wieku”, poddającą analizie nurt romantyczny w dwudziestowiecznej twórczości (Leśmiana, Czechowicza, Baczyńskiego, Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej, Miłosza, Gombrowicza). Wreszcie w krąg Zagadnień współczesnej komparatystyki wpisała się książka (na ukończeniu) dr Tamary Brzostowskiej-Tereszkiewicz – „Ewolucje teorii. Biologizm w modernistycznym literaturoznawstwie rosyjskim 1900-1930”.
Europejskość i swoistość literatury polskiej XIX i XX wieku
Ważnym osiągnięciem badawczym stała się książka dr Magdaleny Rudkowskiej (stanowiąca w wersji pierwotnej podstawę doktoratu i obrony pracy doktorskiej w 2007 roku):   „Kraszewski wobec Rosji. Próby komparatystyczne”.

       Przedmiotem pracy jest wielorako poświadczone poprzez twórczość pisarza przeżycie obecności rosyjskiej w kulturze i życiu publicznym Polski oraz związane z nim rozpoznanie tradycji polskiej i europejskiej.

       Pisząc o Rosji pisarz nigdy prawie nie dotykał kwestii rosyjskich w oderwaniu od ich przyczyn, kontekstów, następstw pozarosyjskich. Temat wywoławczy „Polska a Rosja” dotyczył w istocie aspektów zagadnienia „Polska w Europie”, które uruchamiał wątek rosyjski. Myśląc o Rosji, docierał do specyfiki kultury Polski, znajdującej się w szczególnym miejscu między Zachodem a Wschodem, nie na bezdrożu, lecz – używając sformułowanie Siergieja Awierincewa – „na skrzyżowaniu tradycji”. Pisarz widział swoje powołanie w podtrzymywaniu, wzmacnianiu, kreowaniu wreszcie, tkanki łącznej zapomnianej wspólnoty kultur środkowoeuropejskich.

       Dla koncepcji tej pracy zasadnicze jest przekonanie o wielokulturowej dyfuzyjności dzieła Kraszewskiego. Jego stanowisko opierało się bowiem na założeniu zasadniczej heterogeniczności poszczególnych kultur etnicznych. Nie było dla niego jednej czy jednolitej kultury polskiej. Konsekwentnie zaznaczał udział w niej wątków ukraińskich, litewskich, żydowskich. Podobnie nie było dlań „jednej” kultury rosyjskiej, toteż nie mogło istnieć ciągłe przejście między tymi dwiema słowiańskimi kulturami – proste opozycje i analogie. Dyfuzja bywa pojmowana jako zjawisko w polskiej kulturze oczywiste, będące rezultatem uczenia się nowej kultury, którą przyniosły na bagnetach państwa zaborcze, kultury powstałej z kontaminacji starych i nowych, własnych i obcych elementów. Inspiracja antropologiczna, zachęcająca do badania, czy też rekonstruowania własnej kultury (w tym kultury literackiej) jako obcej, prowadzi do wizji kultury i literatury Polski zniewolonej jako przestrzeni otwartej, w której silnie zaznacza się wieloetniczne pole krzyżowania się wpływów narzuconej i zastanej już wielokulturowości, z której pisarze polscy umieli twórczo korzystać.

       W proponowanej koncepcji komparatystyki wieloogniskowej Kraszewski okazuje się autorytetem żywym także i dziś. W obrębie wizji świata polskiego wpisanej w jego twórczość – nie tylko ściśle literacką – polskość traktuje się jako wybór otwarty. Przy czym opcję samego Kraszewskiego określić dziś można jako punkt środkowy między dwoma wariantami. Pierwszy z nich to romantyczna skłonność do naturalizowania tożsamości narodowej. Punkt drugi, również nie do przyjęcia przez pisarza, bo nieodległy od rusofilskich deklaracji lojalistów z drugiej połowy i schyłku XIX wieku, stanowią relatywistyczne i konstruktywistyczne koncepcje współczesnej socjologii, zakładające że naród nie jest wspólnotą realną, lecz – wyobrażoną.

       Praca składa się z dwóch części. W pierwszej Paralaksa. Kultura polska między Rosją i Europą nakreślone zostało rozumienie kultury polskiej jako pola dyfuzji oraz odniesienie do tradycji literackich diagnoz i obrazów relacji Polska – Rosja w badaniach historyczno literackich. Następnie przedstawiono jawne i pośrednie przejawy obecności Rosji w dyskursach Kraszewskiego oraz wynikające z jego twórczości odniesienia pozwalające patrzeć na kulturowe stosunki polsko-rosyjskie jako poetykę projekcji.

       W części drugiej Rosyjski pryzmat. Wielokulturowa dyfuzja w twórczości Kraszewskiego autorka proponuje analizy wybranych utworów pisarza, ogniskujące się wokół takich kategorii literackich, jak bohater, narracja, świat przedstawiony. „Rosyjski pryzmat” umożliwia dostrzeżenie w dziełach Kraszewskiego wewnątrzpolskich wymiarów heterogeniczności, to znaczy udziału wątku ukraińskiego, litewskiego, żydowskiego w dyfuzyjnym polu naszej kultury.

Książka pod tym tytułem ukazała się nakładem NCK (Warszawa 2009) w ramach konkursu na najlepszą pracę doktorską.

Z prac Zespołu Badań Obszarów Trzecich Literatury
W okresie sprawozdawczym główne prace zespołu koncentrowały się na przygotowaniu (wspólnie z Pracownią Literatury Drugiej Połowy XIX wieku) interdyscyplinarnej konferencji naukowej Umysły zniewolone. Literatura pod presją, która odbyła się w dniach 27-29 maja 2009 w Domu Pracy Twórczej im. Bolesława Prusa w Konstancinie-Oborach.

Poza tym Zespół zajmował się prezentacją ukończonych prac: 3 grudnia 2009 w Muzeum Literatury im. Adama Mickiewicza w Warszawie miał miejsce wieczór promocyjno-autorski czterotomowej edycji krytycznej Literatury konfederacji barskiej oraz XV serii rocznika „Napis”. W roku 2009 w witrynach Głównej Księgarni Naukowej im. B. Prusa przygotowano 2 wystawy (czerwiec – Literatura konfederacji barskiej, grudzień – historia rocznika „Napis” z okazji ukazania się XV serii pisma).

Feminizm w literaturze
Pomyślnie rozwijały się badania w nurcie feministycznym. Oddana została do druku książka dr Katarzyny Stańczak-Wiślicz: „Wstrząsające wyznania, powikłane losy, miłość i cierpienie. Narracje zwierzeniowe w popularnej prasie kobiecej jako forma tłumaczenia codzienności”; mgr Agnieszka Mrozik opublikowała rozprawę „Małżeństwo z rozsądku? Polska krytyka feministyczna a/i studia postkolonialne”. Odnotować też należy tekst prof. dr hab. Grażyny Borkowskiej: „Żmichowska versus Orzeszkowa. A Feminist Parallel”.
Literatura współczesna w kontekście kultury masowej
W obrębie tego tematu prof. dr hab. Anna Sobolewska prowadziła studia nad mistyką dnia powszedniego. Ważnym rezultatem tej pracy stała się książka „Mapy duchowe współczesności. Co nam zostało z Nowej Ery?”. Jest to zbiór esejów o pisarzach, poetach i mistykach tradycji Zachodu i Wschodu. Książka, podobnie jak dwie poprzednie „Mistyka dnia powszedniego. Poetyka doświadczeń wewnętrznych” oraz „Maski Pana Boga. Szkice o pisarzach i mistykach” przedstawia wielostronne związki literatury i mistyki, mistyki i poetyki. Przedmiotem badań są doświadczenia wewnętrzne, zarówno religijne jak i świeckie, wyrażone w różnych językach, formach i stylach, dyskursywnych i niedyskursywnych, literackich i paraliterackich. Przedmiotem analizy są nie tylko świadectwa mistyków senso stricto, ile – podobnie jak w poprzednich książkach – świecka i niekanoniczna mistyka codzienności poetów i prozaików, rozmaite manifestacje samopoznania i świadectwa doświadczeń kontemplacyjnych (m.in. w twórczości poetyckiej Aleksandra Wata, Ludmiły Marjańskiej, Anny Kamieńskiej i Anny Świrszczyńskiej).

W książce „Mapy duchowe współczesności” pojawia się pytanie, jakie formy przybierają kwestie wtajemniczenia w życie duchowe w literaturze przełomu XX i XXI w. polskiej i obcej? Jak są wypowiadane i czytane świadectwa doświadczeń wewnętrznych i – w najszerszym rozumieniu – czemu dzisiaj służy tradycja mistyki ortodoksyjnej, heterodoksyjnej i całkiem świeckiej? Jak można by określić duchowość człowieka ponowoczesnego?

Książka zwraca uwagę na pozytywne dziedzictwo Nowej Ery w dawnej i obecnej fazie, na trwałe wartości, które zadomowiły się w kulturze Zachodu. Jest to stała obecność w kulturze europejskiej i amerykańskiej twórczych pierwiastków kultur Wschodu, duchowości związanej z jogą i buddyzmem wraz z ich tradycją medytacyjną.

W prawie wszystkich esejach pojawia się łącznie problematyka literacka i kulturowa dwóch obszarów – Europy i Azji, chrześcijaństwa i tradycji biblijnej oraz tradycji żydowskich, hinduistycznych i buddyjskich. W dwóch rozdziałach „Rytuały i tradycje inicjacyjne w Indiach współczesnych” oraz „Indie świeckie i mistyczne” podjęłam próbę opracowania własnych doświadczeń nieturystycznej podróży do Indii, obejmującej indyjską prowincję, aśramy i różne miejsca święte.

Przedmiotem kilku rozdziałów jest polska poezja współczesna czytana w perspektywie poetyki doświadczeń wewnętrznych. Kwestie związane z poezją XX w. oraz z kulturą indyjską i dalekowschodnią często się łączą, np. w twórczości Miłosza, który był wybitnym tłumaczem poezji mistycznej hinduistycznej i buddyjskiej.

Dwa rozdziały, wstępny i ostatni, są próbą odpowiedzi na pytanie o perspektywy dialogu międzyreligijnego na początku XXI w., w świecie zdominowanym nie przez mistykę, ale ekspansję fundamentalizmów religijnych.

Komunikacja literacka i społeczna w okresie PRL

Książka doc. dra hab. Rafała Habielskiego „Polityczna historia mediów w Polsce XX w.” (Warszawa 2009, s. 419), jest syntetyczną pracą analizującą związki polityki i mediów. Autor objął refleksją takie zjawiska, jak prasa stronnictw politycznych i ich specyfika, spory publicystyczne, rola kampanii prasowych (medialnych), polityka wobec mediów, formy i znaczenie cenzury, stosunki w środowisku dziennikarskim oraz formy, nie tylko publicystyczne, regulowania animozji.

Książka obejmuje okres od początku XX w. po rok 1989. Oparta została o szereg niewykorzystanych dotychczas materiałów (akta cenzury) i literaturę przedmiotu) wprowadza szerzej do obiegu okazjonalnie stosowane pojęcie „polityczna historia mediów”.

Jej autor został uhonorowany nagrodą II stopnia Rektora Uniwersytetu Warszawskiego (2009 r.).

Teoria literatury

Prof. dr hab. Teresa Dobrzyńska pracowała nad trzema tematami ciągłymi: Problemy dyskursu – uwarunkowania kulturowe i językowa organizacja wypowiedzi (powstały teksty: „Zabawy językowe jako forma perswazji w dyskursie publicznym”, „Metafora jako narzędzie perswazji w dyskursie politycznym”); Językowe i poetyckie sposoby konceptualizacji (tekst „Dwudziestowieczne teorie języka wobec problemu metafory”); Ogląd i znaczenie (tekst „Metafora i spojrzenie”).

Dr Grzegorz Grochowski opracowywał temat Semantyka form gatunkowych. Powstały rozprawy: „Kategoria narracji w warsztacie literaturoznawcy”, „Język, gatunek, literatura. Lingwistyczne inspiracje w poststrukturalnej teorii literatury”. Zajmował się również problemami interpretacji tekstu artystycznego.

Doc. dr hab. Jerzy Kandziora zajmował się tematem Pamflet jako element przełomu historyczno-literackiego, doc. dr hab. Zbigniew Kloch prowadził badania nad współczesnym dyskursem publicznym (artykuł: „Mowa i ołtarz. O znaczeniach wystąpień publicznych w dzisiejszej kulturze”), doc. dr hab. Jan Kordys przygotował artykuł „Spojrzenie Gorgony” do polsko-bułgarskiego tomu „Glance and Meaning”. Dr Maciej Mrozik pracował nad tematem Formy gatunkowe krótkiej prozy narracyjnej (seria artykułów).

Prof. dr hab. Ryszard Nycz kontynuował prace nad książką „Poetyka doświadczenia. Literatura – teoria – nowoczesność”, a dr Magdalena Rembowska-Płuciennik w ramach tematu Narratologia kognitywna i tematu Najnowsze tendencje w teorii narracji opublikowała cykl rozpraw i artykułów: „Współczesna narratologia a wybrane zagadnienia badań nad świadomością”, „Intersubiektywność i literatura”, „Powieść strumienia świadomości”, „Intersubiektywność a zagadnienia perspektywy narracyjnej” i in. Prof. dr hab. Włodzimierz Bolecki opublikował m.in. rozprawę „Jedynie prawda jest ciekawa. Literatura jako relacja prawdomówna” (pod Jego redakcją ukazał się ponadto t. 1 „Dzieł Zebranych” Gustawa Herlinga Grudzińskiego. Temat sygnalizujący głębokie zmiany w wiedzy o literaturze, podjął mgr Maciej Maryl – Literatura wobec multimedialności w XXI wieku. Nowe zagadnienia poetyki (artykuły: „Reprint i hipermedialność – dwa kierunki rozwoju literatury ucyfrowionej”, „Skąd się wzięła literatura? Zagadnienia technologiczne” i in.
Znaczące rezultaty przyniosły działania edytorskie. Doc. dr hab. Ewa Głębicka złożyła do druku w serii BN „Noce i dni” Marii Dąbrowskiej. Mgr Agata Grabowska-Kuniczuk była współautorką i współredaktorką edycji krytycznej literatury okolicznościowej okresu konfederacji barskiej (1768-1772) t. 4. Dr hab. Jacek Wójcicki opracował dzieło „Trzej poetyccy świadkowie pierwszej Dymitriady”, Wyd. Collegium Columbinum, a doc. dr hab. Mieczysław Mejor przygotował edycję krytyczną utworu Sebastiana Fabiana Klonowica, „Hebdomas to jest siedem tygodniowych piosnek”.

Encyklopedie i leksykony

Trwały prace nad nową serią słownika biobibliograficznego: Polscy pisarze i badacze literatury przełomu XX i XXI wieku (t. 1).

Kontynuowano realizację Słownika Polszczyzny XVI wieku. Stanowi on element wielkiego założenia leksykograficznego, mającego na celu całkowity opis polszczyzny od czasów najdawniejszych (Słownik Staropolski) przez okres Złotego Wieku (Słownik Polszczyzny XVI wieku) po połowę wieku XVIII (Słownik Języka Polskiego XVII i pierwszej połowy XVIII wieku).

Kartoteka Słownika Polszczyzny XVI wieku obejmuje ponad 8 milionów użyć i jest najliczniejsza we współczesnej polskiej leksykografii. Więkoszość źródeł została w niej rozpisana w całości (np. dzieła Biernata z Lublina, Mikołaja Reja, Jana Kochanowskiego). Źródła reprezentują różne odmiany ówczesnej polszczyzny (np. gwary regionalne i środowiskowe, język dokumentów prawnych i polemik religijnych, polszczynę literacką), a także wszystkie gatunki literackie. W stosunku do Słownika S.B. Lindego zasób słownictwa szesnastowiecznego został wzbogacony o około 75%.

Dotąd ukazały się 33 tomy Słownika Polszczyzny XVI wieku, obejmujące hasła a – przypytywać się (łącznie ponad 34 000 haseł). Do jego zalet można zaliczyć: wnikliwe analizy semantyczne, szeroko rozbudowaną informację fonetyczną, składniową i frazeologiczną. Informacje te służą badaczom literatury i języka polskiego, historykom, socjologom i kulturoznawcom, dostarczają też materiału porównawczego filologom zajmującym się językami obcymi. Dzięki Słownikowi powstały i wciąż powstają liczne prace naukowe. Wyróżniającą go cechą jest tempo prac, mimo bardzo szczegółowego opisu i starannej redakcji, co roku powstaje kolejny tom, co w leksykografii specjalistycznej jest znaczącym osiągnięciem.

Zespół Słownika przystąpił w 2008 roku do konkursu wydawniczego ogłoszonego przez Fundację na Rzecz Nauki Polskiej. W efekcie w roku 2009 dzięki wznowionemu wsparciu finansowemu Fundacji ukazał się 33 tom Słownika, a w roku 2010 ukaże się tom 34.