T. C. Adnan menderes üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ İŞletme anabiLİm dali
Yüklə 3,81 Mb.
|
Milli Gelirden Alınan PayAydın’da ticaret ile tarım ve hayvancılık sektörlerinin ağırlıklı olduğu sosyo-ekonomik bir yapı mevcuttur. Gelişmişliğine karşın ilin sosyo-ekonomisinde sanayi sektörü, ulaştırma ve haberleşme sektörü ile birlikte, inşaat sektöründen de sonra yer almaktadır. Gayri safi yurtiçi hasılalar (GSYİH) dikkate alındığında; 1997 yılı fiyatlarıyla Türkiye GSYİH’sının 28.835.883.135 milyon TL, Ege Bölgesi GSYİH’sının 4.408.194.578 milyon TL ve Aydın GSYİH’sının 227.969.657 milyon TL olarak gerçekleştiği görülmektedir. 1997 yılı itibarıyla Aydın’ın oluşturduğu GSYİH; Ege Bölgesi GSYİH’sı içerisinde yüzde 9,4 gibi bir paya sahip iken Türkiye GSYİH’sı içerisindeki payı ise ancak yüzde 1,5’tir. 1998 yılı fiyatlarıyla Türkiye GSYİH’sının 52.224.945.129 milyon TL, Ege Bölgesi GSYİH’sının 8.022.598.022 milyon TL ve Aydın GSYİH’sının ise 784.779.496 milyon TL’ye ulaştığı görülmektedir. 1998 yılında Aydın GSYİH’sının Ege Bölgesi GSYİH’sı içerisindeki payının yüzde 9,8’e yükseldiği, Türkiye GSYİH’sı içerisindeki yüzde 1,5’lik payının ise değişmediği görülmektedir. GSYİH’nın sektörel dağılımına göz atıldığında, ticaret sektörü ile yüksek katma değer oluşturan tarım sektörünün, Aydın ekonomisinde ağırlığa sahip olduğu görülmektedir. Canlı ticaret sektörü ve yüksek oranlarda hasıla elde edilen tarım sektörü, Aydın’da GSYİH’nın yüksek olarak gerçekleşmesinin başlıca sebeplerinden biri olarak ifade edilebilir. Ticaret sektörü yüzde 27,6, tarım sektörü yüzde 27,3 ile en yüksek GSYİH oluşturan sektörler konumundadır. Ticaret sektörünün il GSYİH’sı içerisinde sahip olduğu oran, Ege Bölgesi ve Türkiye ortalamasından yaklaşık 8 puan fazladır. Tarım sektörü hasılasının ise Ege Bölgesi hasılasından yaklaşık olarak 10 puan fazla, Türkiye ortalamasının ise yaklaşık iki katına yakın olduğu görülmektedir. İlde ticaret sektörünün gelişmiş olmasının iki önemli nedeni vardır. Bunlardan birincisi, sahip olduğu eski çağlardan kalma kültür değerleri ve doğal güzellikleri sebebiyle iç ve dış turizm ve turizme dayalı ticarettir. İkincisi ise, tarım ürünleri ticaretidir. Tarımın il GSYİH’sı içerisinde en ön sırada yer almasında, Büyük Menderes Nehri ve havzası ile ılıman iklimin sağladığı dört mevsim tarımsal ürün elde edebilme imkânları yanında zeytin, pamuk ve narenciye gibi, Anadolu’nun klasik tahıl ürünleri gibi diğer tarımsal ürünlere nazaran daha fazla katma değer oluşturan tarımsal ürünlerin tarım sektörü içerisinde belirli bir ağırlığının olmasının rol aldığı söylenebilir. GSYİH oluşturmada ticaret ve tarım sektörünü, yüzde 11,8 ile inşaat sektörü, yüzde 8,8 ile ulaştırma ve haberleşme sektörü, yüzde 8,1 ile sanayi sektörü izlemektedir. Çizelge 50. Sektörlere Göre Gayri Safi Yurtiçi Hasılanın Dağılımı
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, DPT, 2000. İnşaat sektörünün il GSYİH’sı içerisindeki payının, Ege ve Türkiye ortalamaların biraz üstünde, ulaştırma ve haberleşme sektörlerinin payı Ege ve Türkiye ortalamaların biraz altında iken, sanayi sektörün payı ise Ege ve Türkiye ortalamaların üçte biri kadardır. İnşaat sektörünün il ekonomisinde sanayi sektöründen önce yer almasında, turizm tesisleri ile ikinci konut yapımının getirdiği canlılık önemli bir rol oynamaktadır. GSYİH'nın sektörlere göre dağılımı Çizelge 50’de verilmiştir. Yıllar itibarıyla Aydın’ın milli gelirden aldığı payı ortaya koymak açısından, GSYİH ve kişi başına GSYİH’lar, geriye doğru beş yıl için Çizelge 51’de verilmiştir. Çizelge 51 göz önüne alındığında, ilin milli gelirden aldığı payın altı yıllık bir süre içerisinde çok az değiştiği görülmektedir. Söz konusu altı yıllık bir süre bir ilin ekonomik olarak gelişmesi içim yeterli olmamakla birlikte, milli gelir artışının çok az olması, Aydının bu süre içerisinde sınırlı bir gelişme kaydettiğinin bir göstergesi olarak alınabilir. Çizelge 51. Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın Yıllara Göre Değişimi
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, Aydın, DİE, 2000. Kişi başına gelirler dikkate alındığında, 1993 ile 1998 yılları arasında Aydın’da kişi başına milli gelirde artma olduğu ve 1993’de 2.839 dolar olan kişi başına GSYİH’nın 501 dolarlık bir artışla 1998 yılında 3.340 dolara yükseldiği görülmektedir. Çizelge 51’deki veriler, Aydın’da kişi başına milli gelir artışında Türkiye ve Ege Bölgesi ortalamalarının da üzerinde bir artma olduğunu ortaya koymaktadır. Kişi başına milli gelirde görülen artışta, tarım ve ticaret sektörü ile özellikle turizm sektöründeki gelişmelerin önemli rol oynadığı söylenebilir. GSYİH’nın il içerisindeki dağılımına göz atıldığında (Çizelge 52), il GSYİH’sından Merkez ilçe, Nazilli, Kuşadası ve Söke’nin önemli oranlarda pay aldıkları görülmektedir. Çizelge 52. İlçeler İtibariyle Gayrı Safi Yurtiçi Hasılanın Dağılımı
Kaynak: Temel Ekonomik ve Sosyal Göstergeler, 2000, Aydın, DİE. 1995 yılı fiyatlarıyla il GSYİH’sının yüzde 231,74’ünün Nazilli ilçesi, yüzde 19,21’inin Merkez ilçe ve yüzde 13,48’inin Kuşadası ve yüzde 12,08’nin ise Söke ilçesi tarafından gerçekleştirilmektedir. Diğer ilçelerin payları ise yüzde 10’un altındadır. İl GSYİH’ından en fazla pay alan Nazilli, tarım sektörünün yanında, ülkemizin ilk dokuma fabrikası ile ildeki diğer sanayi tesislerinin bir bölümünün yer aldığı bir ilçe olarak ön plana çıkmaktadır. Kuşadası ise turizm potansiyeli sebebiyle il GSYİH’sından önemli bir pay alabilmektedir. Söke ilçesinin il GSYİH’sından önemli oranda pay almasında tarım ve hayvancılık sektörünün rolü büyüktür. Yüklə 3,81 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||