Tablo: I. Temel Ekonomik Büyüklükler
D. SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTIRILMASI
Yüklə 4,67 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Sayı Kapasite Sayı Kapasite Sayı
- 2. Temel Amaç ve Hedefler
- 3. Politika Öncelikleri Ve Tedbirler
- E. KÜLTÜRÜN KORUNMASI, GELİŞTİRİLMESİ VE TOPLUMSAL DİYALOĞUN GÜÇLENDİRİLMESİ
- F. SOSYAL HARCAMALARDA ETKİNLİK VE KALİTENİN ARTIRILMASI
D. SOSYAL GÜVENLİK SİSTEMİNİN ETKİNLİĞİNİN ARTIRILMASI1. Mevcut Durum2007 yılı itibarıyla sosyal sigorta programları tarafından kapsanan nüfusun oranı yüzde 81,9’dur. Sosyal sigorta sisteminin en önemli sorunu, sistemin gelirlerinin giderlerini karşılayamamasıdır. Geçmişte uygulanan erken emekliliğin olumsuz etkilerinin hala devam etmesi, sağlık harcamalarının giderek artması ve sistemin bilgi teknolojisi altyapısındaki eksiklikler, finansman sorununun en önemli nedenleri arasındadır. Sosyal sigorta kuruluşlarına bütçeden yapılan transfer tutarının GSYH’ye oranı 2006 yılında yüzde 3,02 iken, bu oran 2007 yılında yüzde 3,87 olmuştur. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda Anayasa Mahkemesinin kararları doğrultusunda değişiklik yapan ve 8 Mayıs 2008 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanan 5754 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 5510 sayılı Kanunun 1 Ocak 2008- 1 Ekim 2008 tarihleri arasında kademeli olarak yürürlüğe girmesi öngörülmüştür. Ayrıca, 5510 sayılı Kanunun ikincil mevzuat çalışmaları da devam etmekte olup, bu kapsamda Genel Sağlık Sigortası İşlemleri Yönetmeliği ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği 28 Ağustos 2008 tarih ve 26981 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Bir işte çalışmayan, düşük ücretlerle kayıt dışı çalışan kesimler veya prim ödeme gücüne sahip olmayanlar sosyal sigorta sistemi içinde yer alamamakta ve bu kesimlerin sosyal hizmet ve yardım sistemi aracılığıyla desteklenme ihtiyaçları ortaya çıkmaktadır. Ancak, sosyal hizmet ve yardımlardan yararlanacak kişi ve grupların tespitinde nesnel ölçüt ve standartların oluşturulamaması, sosyal hizmet ve yardım faaliyeti yürüten kuruluşların veri tabanlarının tamamlanmamış ve aralarında iletişim sağlanmamış olması, bu alanda faaliyet gösteren kamu kurumlarının gerek kendi aralarında gerekse sosyal sigorta kuruluşları ve gönüllü kuruluşlarla işbirliğinin yeterince geliştirilememesi ve gerekli sayıda nitelikli personelin bulunmaması gibi nedenlerle sosyal hizmet ve yardım sistemi gerçek ihtiyaç sahiplerine yeterli hizmet sunamamaktadır. 2022 sayılı 65 Yaşını Doldurmuş, Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümleri uyarınca verilen aylıklar, 2007 yılı ikinci dönemi itibarıyla yaşlılar için kişi başına 80,46 TL, özürlüler için 160,92 TL ve maluller için 241,38 TL olmuştur. 2022 sayılı Kanun gereğince 2007 yılı sonu itibarıyla toplam 1.244.174 kişiye, 1.620 milyon TL ödeme yapılmıştır. 2022 sayılı Kanunda 19 Ağustos 2008 tarihli Resmi Gazetede yayımlanan 5797 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle, 2022 sayılı Kanunla ilgili başvuruların kabulü ve aylık bağlanması işlemlerinin kaymakamlıklar veya valilikler bünyesindeki ilgili birimler tarafından yürütülmesi hususundaki uygulama ortadan kaldırılarak, söz konusu işlemlerin, teşkilatlanmalarının tamamlanmasından sonra, Sosyal Güvenlik İl Müdürlükleri veya Sosyal Güvenlik Merkezleri tarafından yerine getirilmesi öngörülmüştür.
(Kişi)
Kaynak: SGK, DPT. 1 Kişi sayısıdır. 2 2007 yılı için ADNKS verileri, 2005 ve 2006 yılları için ise 2007 yılı ADNKS verileri esas alınarak DPT tarafından yapılan geçici tahmin rakamları kullanılmıştır. 3816 sayılı Ödeme Gücü Olmayan Vatandaşların Tedavi Giderlerinin Yeşil Kart Verilerek Devlet Tarafından Karşılanması Hakkında Kanun uyarınca, Sağlık Bakanlığı tarafından muhtaç vatandaşlara sağlık yardımları yapılmaya devam edilmektedir. 2007 yılı sonu itibarıyla toplam yeşil kartlı sayısı 9.132.942 kişi olup, toplam yeşil kart harcaması ise 3.914 milyon TL’dir. 5510 sayılı Kanuna göre, 1 Ekim 2008 tarihinden itibaren 3816 sayılı Kanun kapsamında Yeşil Kart verilen kişiler, Genel Sağlık Sigortalısı sayılmaktadır. 227 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ve Muhtaç Aylığı ve Vakıf İmaret Yönetmeliği hükümleri uyarınca, Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından 2007 yılında 4.287 muhtaç, özürlü ve yetime aylık kişi başına 251,21 TL ödenmiştir. Türkiye genelinde toplam 108 imarette 77.280 kişiye sıcak yemek, 71.850 kişiye de kuru gıda hizmeti verilmiş, ayrıca Vakıflar Genel Müdürlüğü’ne bağlı Vakıf Gureba Hastanesi’nde de 6.020 kişiye sağlık hizmeti verilmiş ve bu hizmet için toplam 606 Bin TL tutarında harcama yapılmıştır. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu (SHÇEK) tarafından kişi başına aylık olarak yapılan nakdi yardım miktarı 2007 yılının ilk yarısında 178,54 TL iken, ikinci yarısında 183,73 TL olmuştur. Ayni-Nakdi Yardım Yönetmeliği doğrultusunda SHÇEK tarafından 2007 yılında yaklaşık 28.681 kişiye toplam 47,8 milyon TL tutarında ayni-nakdi yardım ödemesi yapılmıştır. Bakıma Muhtaç Özürlülerin Tesbiti ve Bakım Hizmeti Esaslarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik hükümlerine göre; her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarı bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3'ünden daha az olan bakıma muhtaç özürlülere sunulan bakım hizmetleri kapsamında 2007 yılı itibarıyla 1.435 kişi özel bakım merkezlerinden, 84.759 kişi de evde bakım hizmetinden yararlanmıştır. Bu hizmetlerin karşılığı olarak SHÇEK tarafından, özürlülere bakım hizmeti sunan özel kuruluşlara iki aylık, özürlülere evde bakım hizmeti veren kişilere de bir aylık net asgari ücret tutarında ödeme yapılmaktadır. 2007 yılında SHÇEK tarafından özel bakım merkezleri ve özürlülere bakım hizmeti veren kişilere toplam 46.7 milyon TL tutarında ödeme yapılmıştır. TABLO:IV. - Sosyal Yardım Hizmeti Veren Kuruluşların 2005 - 2007 Dönemi Sosyal Yardım Harcamaları
Kaynak: DPT, SGK (Emekli Sandığı), Sağlık Bakanlığı, SHÇEK, SYDGM, Vakıflar Genel Müdürlüğü (1) Kişi sayısı söz konusu yıldaki toplam yeşil kart sahibi kişi sayısını belirtmektedir. (2) Yararlanan kişi sayısı yararlanma sayısıdır, kişi bazında mükerrerlik olabilir. (3) Belediyelerin yapmış olduğu sosyal yardım harcamaları veri yetersizliği nedeniyle toplamda yer alamamaktadır. (4) Sosyal yardım alan kişi sayısında mükerrerlik söz konusu olabilir. Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü (SYDGM) tarafından il ve ilçe vakıfları kanalıyla muhtaç kişilere; aile, sağlık, eğitim ve özürlü yardımları ile sıcak yemek ve doğal afet yardımları gibi çeşitli sosyal yardımlar yapılmakta ve proje destekleri verilmektedir. Bu kapsamda SYDGM tarafından, 2006 yılında 7.420.527 kişiye yaklaşık toplam 1.389 Milyon TL; 2007 yılında ise 7.516.842 kişiye yaklaşık toplam 1.413 milyon TL yardım yapılmıştır. Göç, kentleşme, aile yapısında meydana gelen değişim, nüfus artışı ve işsizlik gibi nedenlerle sosyal hizmet ve yardımlara olan ihtiyaç artarak devam etmektedir. 2006 yılında toplam kamu sosyal yardım harcamalarının GSYH’ya oranı yüzde 0,74 iken, bu oran 2007 yılında yüzde 0,84’e yükselmiştir. Sosyal hizmet ve yardımlara olan ihtiyacın artmasına paralel olarak SHÇEK’e bağlı sosyal hizmet sunan kuruluş sayılarında da artış görülmektedir. TABLO:IV. - Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü’ne Bağlı Kuruluş Sayıları ve Kapasiteleri
Kaynak: SHÇEK 1 Eylül ayı itibarıyla 2. Temel Amaç ve HedeflerSosyal güvenlik sistemi, nüfusun tümünü kapsayan, toplumun değişen ihtiyaçlarını karşılayabilen, mali sürdürülebilirliğe ve etkin denetim mekanizmasına sahip, kaliteli hizmet sunan bir yapıya kavuşturulacaktır. Sosyal hizmet ve yardımların eşitlik, sosyal adalet, etkinlik ve etkililik ilkeleri doğrultusunda sunulması amacıyla sosyal hizmet ve yardımlara ihtiyaç duyan kişilerin belirlenmesi için nesnel ölçütlerle işleyen bir tespit mekanizması kurulacak ve sistemdeki kuruluşlar arasında iletişim ve işbirliği sağlanacaktır. Sosyal hizmet ve yardımlar alanındaki nitelikli personel eksikliği giderilerek hizmetlerin kalitesi yükseltilecektir. 3. Politika Öncelikleri Ve Tedbirler
E. KÜLTÜRÜN KORUNMASI, GELİŞTİRİLMESİ VE TOPLUMSAL DİYALOĞUN GÜÇLENDİRİLMESİ1. Mevcut DurumKültürel altyapının güçlendirilmesi, kültürel etkinliklerin yaygınlaştırılması, dünya ülkeleri ve özellikle Türk Cumhuriyetleri ve Toplulukları ile kültürel ilişkilerimizin geliştirilmesi, yurt içi ve yurt dışında bulunan kültür varlıklarımızın tespiti, araştırılması, bakım-onarım ve restorasyonu sektörel önceliklerimiz olarak önemini korumaktadır. Türk kültür, sanat ve edebiyatının yurtdışında tanıtılması ve Türkçe’nin yazı dili birikiminin dünya dillerine kazandırılması amacıyla Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2005 yılından bu yana yürütülen Türk Edebiyatının Dışa Açılımı (TEDA) projesi kapsamında çeviri ve yayın destek çalışmaları devam etmektedir. Bu çerçevede çeşitli dillere çevrilerek yayımlanan eser sayısı 2007 yılı itibarıyla 181’e ulaşmış durumdadır. Kültürel hayatın canlandırılması ve kültürel faaliyetlerin ülkenin bütününe yaygınlaştırılması amacıyla, yerel nitelikteki kültür hizmetlerinin yerel yönetimlere devredilmesi ve kültür alanında kamu-özel sektör işbirliğinin geliştirilmesi gerekmektedir. 5225 sayılı Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kültür alanında kamu- özel sektör işbirliği adına önemli bir açılım sağlamış olmakla birlikte, bu alanda sponsorluk uygulaması, tanıtım eksikliğinden dolayı henüz istenen seviyeye ulaşmamıştır. Bu nedenle kültür ve sanata sponsor olmayı özendirici, tanıtıcı ve kolaylaştırıcı çalışmaların önümüzdeki dönemde devam etmesi önem arz etmektedir. Ayrıca kültür ve sanat faaliyetlerinden toplumun bütün kesimlerinin faydalanabilmesi öncelikli amaçlarımızdandır. Ancak bu faaliyetlerden toplumun hangi kesimlerinden insanların, ne kadar yararlandığı, vatandaşların kültürel etkinlikler için ne kadar zaman ayırdığı ya da boş zamanlarında neler yaptığına ilişkin ciddi bir veri bulunmamaktadır. Kültürel yabancılaşmanın önüne geçmek için alınan önlemler çerçevesinde, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından kullanıcılarla etkileşime imkan veren Türkiye Kültür Portalı oluşturulması çalışmalarına devam edilmektedir. Ayrıca toplumsal diyaloğu, dayanışmayı, uzlaşı ve hoşgörü kültürünü öne çıkartacak, toplumsal bağlarımızı güçlendirecek tedbirlerin tespit edilmesi amacıyla ilgili tüm kamu kurumlarının, STK’ların, akademisyen ve aydınların katılımlarının sağlanacağı bir Milli Kültür Eylem Planı hazırlanması için çalışmalar yapılması önem arz etmektedir. Yoğun göç ve çarpık kentleşmenin oluşturduğu sorunlar, toplumsal bütünlüğü ve uyumu zedeleyici ortamlar oluşturmaktadır. Bu kapsamda, yerel yönetimler ve STK’ların toplumsal dayanışma, yardımlaşma ve bir arada yaşama kültürünü geliştirecek faaliyetlere ağırlık vermeleri gerekmektedir. Diğer taraftan, kültürümüzde önemli yer teşkil eden vakıflar, geçmişte toplumsal kalkınmanın temininde aktif rol üstlenmişken, günümüzde bu anlamda oldukça geri planda kalmışlardır. Genel anlamıyla STK’ların, özelde ise vakıfların özellikle kültürel ve sosyal politikalar alanında katma değer oluşturma potansiyelleri oldukça yüksektir. Bu çerçevede, vakıfların bu alanda ne miktarda katma değer yaratabileceklerinin araştırılması gerekmektedir. Bu bağlamda, kültürümüzün güçlü yönlerinden biri olarak değerlendirilen toplumsal yardımlaşma ve dayanışma duygusunun kurumsal kökenleri hakkında bilimsel bir araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır. Hayatın her alanında yaşanan hızlı değişim, aile ve toplum içi kültürel ve sosyal ilişkileri olumsuz yönde de etkilemektedir. Eğitim, işsizlik, sosyal güvenlik, sosyal katılım, karar alma süreçlerine katılım, yabancılaşma, toplumsal duyarlılık, bireysel gelişim ve özgüven gibi gençleri yakından ilgilendiren konularda kurumlar arasında etkin bir eş güdüm gerekmektedir. Kültürel değişimin hızlanması aile kavramının önemini daha da artırmaktadır. Ekonomik gelişmenin sosyal kalkınma ile tamamlanabilmesi için aile kurumunun güçlendirilmesi, statüsünün geliştirilmesi ve aile üyelerinin yaşam standartlarının yükseltilmesini amaçlayan politikalar, temel gereklilikler haline gelmiştir.
2. Temel Amaç ve HedeflerToplumsal değişim sürecinde kültürel zenginliğimizin korunması, geliştirilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması kültür politikalarının temelini oluşturacaktır. Sosyal ve ekonomik politikalarda kültür boyutunun dikkate alınması ve kültür politikalarının hayata geçirilmesinde yerel yönetimlerin ve STK’ların etkin katılımı sağlanacaktır. İhtiyacını duyduğumuz değerlerle zenginleştirilerek geçmişten geleceğe taşınan kültürel birikimimizi ve kimliğimizi, özgüvenli bir şekilde çağımızın değerleriyle bütünleştirebilecek bireyleri yetiştirmek amacıyla gerekli tedbirler alınacaktır. Ayrıca, ortak kültürel değerlerimiz etrafında ve farklılıklara saygı çerçevesinde tüm bireylerin hoşgörü, uzlaşma kültürü ve toplumsal dayanışma içerisinde yaşaması amaçlanmaktadır. 3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler
F. SOSYAL HARCAMALARDA ETKİNLİK VE KALİTENİN ARTIRILMASI1. Mevcut DurumEğitim, sağlık ve sosyal koruma harcamalarını içeren sosyal harcamaların GSYH’ya oranında 2002 yılından sonra bir artış görülmektedir. 2003 yılında kamu eğitim harcamalarının GSYH’ya oranında bir düşme yaşansa da, özellikle aynı yılda başlatılan Eğitime Yüzde Yüz Destek Kampanyası çerçevesinde, eğitime sağlanan katkıların tamamının vergi indiriminden faydalanabilmesine imkan verilmiş ve özel sektörün eğitime katkısı artmıştır. 2009 yılına kadar olan dönemde kamu eğitim harcamaları yaklaşık olarak aynı düzeyini korumuştur. 2009 yılında ise yeni kurulan üniversitelerin harcamaları nedeniyle kamu eğitim harcamalarının GSYH’ya oranının yükselmesi beklenmektedir. Eğitim harcamalarının GSYH’ya oranında artışlar olsa da okullaşma oranının düşüklüğü ve bölgeler arası farklılıklar gibi erişim sorunları ile fiziki altyapı yetersizlikleri, müfredatın güncellenmesi, öğretmen niteliklerinin geliştirilmesi ve eğitim materyallerinin müfredatla uyumunu içeren kalite sorunları devam etmektedir. 2001-2008 döneminde sosyal korumaya ilişkin harcamalarda özellikle emekli aylığı ödemelerinin artması ile beraber önemli artışlar yaşanmıştır. 2008 yılında sosyal koruma harcamalarının GSYH’ya oranındaki azalmanın nedeni prim yapılandırma uygulamasından elde edilen gelirin sosyal güvenlik sisteminin finansman açığını düşürmesidir. Sosyal koruma harcamalarında artışlar kaydedilmesine rağmen sosyal dışlanma, yoksulluk ve gelir dağılımı dengesizliği gibi sorunlar bu alanda öne çıkmaktadır. 2001-2004 döneminde sağlık harcamalarında da önemli oranda artışlar yaşanmış, sağlık harcamalarını sınırlamaya yönelik olarak alınan bazı tedbirler ve döviz kurunun değerinin düşük kalması nedeniyle sağlık harcamalarının GSYH’ya oranı 2004 yılı sonrasında yaklaşık olarak aynı düzeyini korumuştur. Söz konusu dönemde, sağlık harcamalarındaki (kur etkisinden arındırılmış) genel artış trendine rağmen fiziki altyapı ve sağlık personelinin gerek nicelik gerekse nitelik olarak yetersiz kalması ve bölgeler arasında dengeli bir şekilde dağılmaması, koruyucu sağlık hizmetlerinin yetersizliği, erişime ilişkin sorunlar ile etkili bir sevk zincirinin oluşturulamaması gibi nedenlerle sağlık hizmetlerinde kalite sorunu önemini korumaktadır.
(GSYH’ya Oranlar, Yüzde)
(1) Gerçekleşme Tahmini (2) Program (3) Konsolide ve katma bütçeli kuruluşlar (2006 yılından itibaren merkezi yönetim kapsamındaki kuruluşlar), bütçe dışı fonlar, KİT’ler, sosyal güvenlik kuruluşları, döner sermayeler ve mahalli idarelerin harcamalarını içermektedir. Ayrıca, sosyal yardım mahiyetinde olan yeşil kart harcamaları sağlık harcamaları kapsamında değerlendirilmiştir. (4) Sosyal güvenlik kuruluşlarınca ödenen emekli aylıklarının yanı sıra bu kuruluşların diğer giderlerini ve İşsizlik Sigortası Fonunun giderlerini içermektedir. (5) Konsolide ve katma bütçeli kuruluşlar (2006 yılından itibaren merkezi yönetim kapsamındaki kuruluşlar), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonunun sağlık ve eğitim dışı harcamaları ile Emekli Sandığı tarafından primsiz ödemeler kapsamındaki harcamaları içermektedir.
2. Temel Amaç ve HedeflerÖnümüzdeki dönemde eğitim, sağlık ve sosyal koruma sisteminde maliyet etkin bir yaklaşımla erişim, etkinlik ve kalitenin artırılması amaçlanmaktadır. 3. Politika Öncelikleri ve Tedbirler
Yüklə 4,67 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||