Temel mevzuat ögeleri

McClure (1999)’de bilgi politikasını bir toplumda bilginin üretimi, erişimi ve kullanımına yön veren her türlü karar, yasa düzenleme ve yorumların toplamı olarak tanımlamaktadır.

• McClure (1999)’de bilgi politikasını bir toplumda bilginin üretimi, erişimi ve kullanımına yön veren her türlü karar, yasa düzenleme ve yorumların toplamı olarak tanımlamaktadır.

• Bu tanımdan da anlaşılacağı üzere bilgi politikası pek çok bileşenleri olan bir kavramdır ve bir kamu politikası olarak ele alınmalıdır. Çünkü:

• Bilginin üretimi, yönetimi, dağıtımı ve erişiminde önemli bir etkiye sahiptir.
• Bireylerin ya da toplumun politik, ekonomik ve toplumsal tercihlerini etkiler.
• Bilgi merkezlerinde bilginin nasıl yönetileceği, organize edileceği ve kullanılacağını düzenler.
• Bilgi teknolojilerini kullanımını etkiler.
• Toplumdaki tüm diğer sistemleri etkileyen bir üst sistemdir.

Weingarten (1989) ve Rowlands (1996)’da bilgi politikası ile ilgili olarak benzeri görüşleri dile getirmektedirler.

• Weingarten (1989) ve Rowlands (1996)’da bilgi politikası ile ilgili olarak benzeri görüşleri dile getirmektedirler.

• Yalnızca bilgi politikasının saptanması kendi başına yeterli bir konu değildir.

• Bu politikanın uygulanabilmesi için bilgi politikası araçlarına gereksinim duyulur.

• Bu araçlar bilginin nasıl toplanacağı, yönetileceği, korunacağı, erişileceği, yayımlanacağı ve kullanılacağını belirler.

Başlıca bilgi politikası araçları şunlardır:

• Başlıca bilgi politikası araçları şunlardır:

• Yetkili resmi makamlarca çıkarılan her türlü yasa, yönetmelik ve diğer düzenlemeler, kısaca konuya ilişkin mevzuat bu kapsamda düşünülür.
• Demek ki bilgi politikası ve mevzuat arasında böyle bir ilişki vardır.
• Yani bilgi politikasının uygulanabilmesi için konuya ilişkin mevzuatın uygulamaya konulması zorunludur.

Tarihsel süreçte bakıldığında bilgi hizmetlerine yönelik mevzuatın bilgi kaynaklarını korumadan kullanmaya doğru bir evrim geçirdiği gözlenir.

• Tarihsel süreçte bakıldığında bilgi hizmetlerine yönelik mevzuatın bilgi kaynaklarını korumadan kullanmaya doğru bir evrim geçirdiği gözlenir.

• Koruma anlayışının egemen olduğu dönemlerde bilgi kaynaklarının sadece korunması ön panda olduğundan ilgili düzenlemelerde bu konuya önem verilmiştir.

• Günümüzde çağdaş yönetim ise bilgi hizmetlerini olabildiğince fazla kişi ve gruba ulaştırmak biçiminde geliştiği için mevzuatta da bu amaçlı yenilikler ve gelişmeler gözlemlenmektedir.

Örneğin bilgi hizmetleri konusunda güncel bir tartışma alanı olan “vatandaşların devlet kurumlarında üretilmiş olan bilgiye erişme hakkı” ABD’de Bilgi Özgürlüğü Yasası (Freedom of Information Act) da yer almıştır.

• Örneğin bilgi hizmetleri konusunda güncel bir tartışma alanı olan “vatandaşların devlet kurumlarında üretilmiş olan bilgiye erişme hakkı” ABD’de Bilgi Özgürlüğü Yasası (Freedom of Information Act) da yer almıştır.

• Danimarka, Norveç, Avusturya, Fransa ve Hollanda da benzeri yasalar yürürlüğe girmiştir.

• Ülkemizde de Bilgi Edinme Hakkı Kanunu 2003’de yürürlüğe girmiştir.

• AB sürecinin bilgi ve belge yönetimi çalışmalarının gelişimine dolayısıyla bilgi politikalarına etkisi açısında, önceleri ulusal düzeyde zamanla AB çerçevesinde geliştirilen yasal düzenlemelerin üzerinde durulmasında yarar vardır.

• Bu çerçevede “Veri Koruma Yasası” adı altında geliştirilen düzenlemeler dikkat çekmektedir.

Avrupa’da ilk Veri Koruma Yasası (Data Protection Act) 1973 yılında İsveç’te kabul edilmiştir.

• Avrupa’da ilk Veri Koruma Yasası (Data Protection Act) 1973 yılında İsveç’te kabul edilmiştir.

• Bu yasa bilgi/belge yönetimi ve bilgi/belge koruma çalışmalarını doğrudan etkilemiştir.

• Geliştirilen düzenleme, yurttaşların elektronik ya da basılı formatta belgelere serbest erişimine imkan sağlamış ve bilginin mahremiyeti hakkında ilkeleri ortaya koymuştur.

• Avrupa boyutunda 1981 yılında Avrupa Konseyi Veri Koruma Konvansiyonu’nun (European Comission’s Data Protection Convension) gerçekleştirdiği ilk toplantıda alınan kararların ardından, pek çok Avrupa ülkesinin kendi ulusal veri koruma yasasını çıkardığına değinilmektedir.

90’lı yıllarla birlikte içerlerinde Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Hollanda Lüksemburg ve Norveç’in de bulunduğu pek çok Avrupa ülkesi, benzer yasal düzenlemeler çıkarmışlardır.

• 90’lı yıllarla birlikte içerlerinde Almanya, Avusturya, Belçika, Danimarka, Hollanda Lüksemburg ve Norveç’in de bulunduğu pek çok Avrupa ülkesi, benzer yasal düzenlemeler çıkarmışlardır.

• Öte yandan İngiltere, İspanya ve Portekiz’in de yer aldığı bazı Avrupa ülkelerinde çıkartılan veri koruma yasalarının, anayasal güvenceye alındığı ve oldukça sağlam temellere oturtulduğu üzerinde durulmaktadır.

• Geliştirilen düzenlemeler içerisinde 1984 tarihinde İngiliz Parlamentosu tarafından kabul edilen Veri Koruma Yasası’nın, bilgi ve belge yönetimi çalışmalarına oldukça ayrıntılı biçimde yer verdiği ifade edilmektedir (European…, 1998; Stephens, 1998, s.73).