Tillar va adabiyot kafedrasi

So‘z va uning asosiy mohiyati 
So‘z murakkab xususiyatga ega bo‘lgan til birligidir. So‘zning asosiy 
mohiyatini, ya’ni uning ma’nosini va boshqa so‘zlardan farqlanib turadigan belgilarini 
aniqlash muhim hisoblanadi. So‘zning ikki tomoni bor: 1. Moddiy tomoni. 2. Ma’nosi. 
So‘zning tovushlardan tarkib topishi uning 
moddiy tomoni
hisoblanadi. Har 
qanday so‘z o‘z tovush qobig‘iga ega. 
So‘zning tovush qobig‘idan keyingi ikkinchi muhim belgisi uning biror 
ma’noga ega bo‘lishidir
. Lekin barcha so‘zlarning ma’nolari bir xil emas. Ular 

---

25 
so‘zlarning turkumlanishiga bog‘lab belgilanadi. Shunga ko‘ra so‘zlar quyidagicha 
turlarga bo‘linadi. 
1
. 
Nomlovchi so‘zlar
.
Bu turga ot (ba’zi atoqli otlardan tashqari), fe’l, sifat, 
ravish, son turkumidagi so‘zlar kiradi. Bunday so‘zlar narsani (
kitob, bino, daraxt
), 
belgini (oq, qizil, yaxshi), harakatni (
yurmoq, o‘qimoq, haydamoq),
ularning turli 
belgilarini (
sekin, erta, kech
), son, miqdor nomini (
bir, besh, yuz
) bildiradi. 
2
. 
Ifodalovchi so‘zlar
. 
Bunday so‘zlar nomlash ma’nosini bildirmaydi. Bu 
turga undov, modal so‘z va yuklama kiradi: 
Eh, oh, voy; albatta, shubhasiz; diqqat, 
nahotki, hatto
kabi. 
3
. 
Ko‘rsatuvchi so‘zlar
.
Ular so‘zlar orasidagi grammatik munosabatlarni 
ko‘rsatish uchun xizmat qiladi. Bu turga bog‘lovchilar (va, ham, hamda), ko‘makchilar 
(bilan, uchun kabi) kiradi.
4. 
Olmoshlovchi so‘zlar
. Olmosh mustaqil so‘zlar turkumiga kiritiladi, ammo 
o‘zicha lug‘aviy ma’noni bildirmaydi. Bunday ma’noni konteksda, nutqda oladi. 
Shuning uchun ham ular