Tmmob makina m ühendisleri odası yayını



Yüklə 1,66 Mb.
səhifə2/13
tarix29.10.2017
ölçüsü1,66 Mb.
#21377
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
Otomatizasyon ve
Kaynak Tekniği

Selâhaddin ANIK*

bak Tekniği günümüzde, çeşitli ve değişik
nma alanlan nedeniyle, omaca uygun
nnden farklı kaynak yöntemlerine ve bunların
t -j JSJEertr. Kaynak tekniğinde ekonomikliğin
\tsır&, Mr kaynak yükselmesini de gerçekleştiren
to ştomatl&r, gelişmelerini henüz
tamamlamamışlardır. Elektroniğin hızlı gelişmesi
il&tjesteklenerek gerçekleşecek tam otomatik bir


tinin sağlanması, bu konuda hedeflenen

ekonomik olmayan bir üretim, gereksiz
balcım isteri, testömd? gecikme ve fconstrüksiyonfann
çaf^mast esnasında sık sık hasara uğraması gibi
hususlar kendini gösterir. Eğer bilgi yetersizliğinin
f İfti|i0»«fc sonuçlan parasal kıymetlerle ifade
etöjirse, bttnım bir yıl içerisinde yüksek miktarlara
olağan kayıplar meydana getirdiği anlaşılır.
GÂİtmü^e kaynak tekniği, Otomatizasyon
komşunda e» çok çaba sarfedtlfn imal usullerinin
bacıda g^mek^dir.-B^, tebliğde kaynak tekniğinde
otiknatisasyon, *?h yıfûtrdaki olağanüstü gelişmeler
çerçevesinde efe alınmıştır.

Re^ıntty, tim neltâng tedtuıies ımd$ dffermt weMng
metfıodsdue to different applicajtons andconsequently

"""' eat0MK>»w^adm^^.WsweÜSngftHtemMs
wttich realize a great economy and a more qualified
ting processhave not been comp^ff^veloped.
tofafidlyautömaticweldingprocess

cemn'bt^:»'itkj^e:Hiîfddevel^>in§ ofelectronic

\in practice yields to
It&tion activtifes, a delay at
.., ~,_ j, ^J^fmfsUurey in working of
ruetfepıs. yme ec0nomc resttits ofinsufftcient
'-" - -~wtgwffin«Hcialfyş>aitted, it is seen .
sesj& grettt amount$jus$ in one-year.

l teeknics is -lop-one af the
ff^n^f^^^^^s wMch are spent the most
av the aiütomaitsation.

?% iitepiilıtioftecekt

Prof. Dr., I.T.Ü. Makina Fakültesi Makina Malzemesi ve
imal Usulleri Anabilim Dalı Başkanı

Kav

aynak tekniği günümüzde, çeşitli ve deği-
şik kullanma alanları nedeniyle, amaca uygun birbi-
rinden farklı kaynak yöntemlerine ve bunların sonucu
olarak da farklı Otomatizasyon tiplerine ihtiyaç gös-
terir. Kaynak tekniğinde ekonomikliğin sağlanması-
nın yanı sıra, bir kalite yükselmesini de gerçekleşti-
ren bu otomatlar, gelişmelerini henüz tamamlaya-
mamıştır. Elektroniğin hızlı gelişmesi ile desteklene-
rek gerçekleşecek tam otomatik bir kaynak işleminin
sağlanması bu konuda hedeflenen bir amaçtır.

Elektrik direnç nokta ve ark kaynağının otomati-
zasyonu, öncelikle işlem parametrelerinin ve kaynak
donanımlarının otomatik olarak kumanda ve ayarına
bağlıdır. Diğer taraftan kaynak tesisi içerisinde iş par-
çası ve takımın otomatik olarak kullanılmasının yanı sı-
ra, kaynak tesisleri arasında iş parçasının otomatik
olarak sevk edilmesi de gereklidir ve kaçınılmazdır.

Kaynak tekniğinde, diğer imalat tekniklerinde ol-
duğu gibi, esnek otomatize edilmiş sistemler önem
kazanmaktadır. Bugün kaynak işlemi için esnek
otomatize edilmiş tertibatlar, endüstri robotları ola-
rak karşımıza çıkmakta ve hizmet görmektedir. İngi-
liz Robotlar Birliği, robotu:

"Görevlerin yerine getirilmesinde, program-
lanmış hareketlerle, araçları ve parçaları hem
manüple etmek hem de taşımak üzere tasar-
lanmış ve yeniden prgramlanabilen aygıtlar"


olarak tanımlamaktadır.

Uygulamada ekonomik olmayan bir üretim, ge-
reksiz bakım işleri, teslimde gecikme ve konstrüksi-
yonların çalışması esnasında sık sık hasara uğra-
ması gibi hususlar kendini gösterir. Eğer bilgi yeter-
sizliğinin ekonomik sonuçları parasal kıymetlerle
ifade edilirse, bunun bir yıl içerisinde yüksek mik-
tarlara ulaşan kayıpların meydana geldiği anlaşılır.

Burada önemli olan bir nokta da ekonomidir.
Mühendis sorumlu olduğu imalatın maliyeti hakkın-
da X>nemli bir etkiye sahiptir. Kaynak tekniği konu-
sunda yeterli bilgiye sahip olmayan mühendis, bil-
gisizliğinden ötürü birçok ekonomik kaynak yön-
temlerini kullanma alanına sokamaz ve bundan ya-
rarlanamaz. Günümüzde, kaynak tekniği, Otomati-
zasyon konusunda en çok çaba sarf edilen imal
usullerinin başında gelmektedir.

KAYNAK TEKNİĞİ ÎLE OTOMATİZASYON
ARASINDAKİ BAĞINTI

El ile yapılan kaynak işlemlerinde, kaynakçının

Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı : 387 Nisan 1992

yaptığı iki temel hareket vardır (Şekil-1). Bunlardan
birincisi fiziksel diğeri de zihinsel hareketlerdir.


Fiziksel hareketler, kaynakçının adale hareketleri
.olup, Raynak işlemi için bir güç kaynağıdır. Bu güç
kaynağı ile elektrodun kaynak ağzına yaklaştırılması
ve ağız boyunca pensenin ilerletilmesi gibi hareket-
ler yapılır.

Zihinsel hareketler de iki gruba ayrılır ve bunlar-
dan biri programlama işlemi, diğeri de kontrol işlemi
olarak karşımıza çıkar.


Programlama işleminde, kaynak işlemi için ge-
rekli olan hareketler, belirli bir program dahilinde
kaynakçıya sunulur. Kaynakçı da bu programa göre
hareket eder.


Kontrol işleminde ise, kaynak işlemi sona erdiril-
dikten sonra dikişin kontrolü yapılır.

Bu işlemleri kaynakçı tek başına yapıyorsa, me-
kanize kaynak sistemi, kaynakçı ile makina birlikte
yapıyorsa, otomatik kaynak sistemi, sadece özel
amaçlı makinalar yapıyorsa, otomatizasyonlu kay-
nak sistemi adı verilir (Şekil-2).


Otomatizasyonlu kaynak sisteminde, kaynak iş-
leminin yapılması için en azından aşağıdaki unsur-
ların bulunması gereklidir (Şekil-3).

Kaynak ağzı

Kaynak ağzında arkın meydana gelmesi için,

otomatizasyonlu kaynak sisteminde güç kaynağı
(membaı), tel besleme ünitesi, torçlar ve interface
paneli bulunmaktadır.

İşlem kontrol ünitesi

Kaynak işlemi sırasında, sistemin bütün fonksi-
yonları kontrol edilir.

Ark hareket araçları

Bu gaye için belirli eksenlerde hareket eden ma-
nüplatörler ve standart kaynak makinaları kullanıl-
maktadır.

Çalışma araçları

Kaynak işleminin kolay bir şekilde yapılması için,
belirli eksenlerde hareket eden döndürme tablası
gibi vasıtalar kullanılır.

Tutturma tertibatları

Kaynak işleminin sağlıklı bir şekilde yapılması
için torcun (pensenin) belirlenen doğrultuda gitmesi
gerekir. Bu amaçla da, torcu ve iş parçasını tutturma
tertibatları ile sabitleştirmek gerekmektedir.

Kaynak programı

Kaynak parametrelerinin işlem sırasında doğru
bir şekilde kullanılmasını sağlamaktadır.

Sevk üniteleri

Kaynak telinin (elektrodun) ve yardımcı madde-
lerin (gaz veya toz gibi), kaynak ağzına gönderil-
mesini sağlar.

Kaynak ±şlemi-Kaynakçının Hareketi

Fiziksel
Hareketler

Zihinsel
Hareketler


Fonksiyonlar

Programlama
±şlemi


Mekanizâsyon

Otomatik
İşlem

Otomasyon


Şekil-l Kaynakçının Harckcılcrı

Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı : 387 Nisan 1992































El ile
kaynnk

Yarı

mekanlze

Tam
mekanlze

Otomatik

Otomasyon
sistemleri










f*

O

P 1 -5

O

İH"

F 0

1

0

C !)

V">-
V C"~" 1~~5

o

. x^







Arkın başlamanı
ve devamı

tnsan ile

Hakina ile

Hakina ile

Hakina ile

Sensör ile







Te 1 beş leme

tnsan ile

Hakina ile

Hakina ile

Hakina ile

Hakina ile







Isı kontrolü

însan ile

tnsan ile

Hakina ile

Hakina ile

Sensör ile







Kaynak arzında
arkın hareketi

t nsan ile

tnsan ile

Hakina ile

Hakina ile

Sensör ile







Torcun hareketi

._.

tnsan ile

tnsan ile

tnsan ile

Hakina ile

Sensör ile




























Operatör ile i»l««
kontrolü

l* işi»* kontro 14»

Kaynak işlemlerinin Analizi

Üç ana işlem bulunmaktadır ve bunlarda: Temel
işlemler, programlama işlemleri ve kontrol işlemle-
rinden oluşur (Şekil-4).


Şekil - j Ark Kaynağının Otı>mati:a.\yoıııt

A- Temel İşlemler

Bu işlemler, fiziksel fonksiyonlar ile birleştirilen
bütün hareketleri kapsamaktadır. Bu hareketleri de
ya kaynakçı ya da makina yapar.


Sevk üniteleri

Bu ünitelerin üç ana görevi vardır. Kaynak ağzı-
nın doldurulması için kaynak teli, koruyucu madde
ve güç göndermektir. Bunun için de tel besleme
ünitesi, kaynak torçları, koruyucu madde deposu ve
güç kaynağı kullanılır (Tel makaraları, gaz regüla-
törleri, difüzörler ve kaynak redresörleri gibi).


Torcun hareketi

Kaynak ağzının uzunluğu boyunca töre veya in-
san ya da makina ile hareket ettirilir.

İşlemin değiştirilmesi

İş parçasının değişik bölgelerine kaynak yapa-
bilmek için esnek imalât makinaları kullanılır.

Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı : 387 Nisan 1992

Kaynak işlemi

Temel
işlemler

Programlama
i
şlemleri

Kontrol
işlemleri


Sevk
üniteleri

Kaynak paramet-
resi programı

Geri beslemeli
kontrol


Torç
hareketi

Torç
programı


Hareket
kontrolü


İşlemin
değiştirilmesi


Programın
değiştirilmesi

Kontrolün
değiştirilmesi


Şekil - 4 Kaynak telemlerinin Analizi

B- Programlama İşlemleri

Kaynak programı, kaynakçı ya da makinalar ta-
rafından uygulanmaktadır. Kaynak programı da:
Kaynak parametreleri, töre ve program değiştirilme-
si kısımlarından oluşur.


Kaynak parametreleri programı

Kaynak işlemine göre, kaynak akımı, ark gerilimi,
tel besleme hızı, toz ve gaz gibi yardımcı maddelerin
akış hızı.... belirlenir.

Torç programı

Bu program ile torcun hareketleri kumanda edilir.
Torcun beş temel hareketi bulunmaktadır (Şekil-5):

  • Torç kaynak ağzı boyunca hareket etmektedir.
    Torç hareketine X-Ekseninden başlayıp, işle-
    mi yine X-Ekseninde bitirir.

  • Torç,-Y-Ekseninde kalarak kaynak ağzını dol-
    durur.

  • Kaynak ağzının yukarıdan aşağıya doğru dol-
    durulması, torcun Z-Ekseninde hareket etme-
    siyle mümkündür.


  • Torcun çalışma açısı, kaynak telinin (elektro-
    dun) merkez ekseni ile malzeme yüzeyi ara-
    sındaki açıdır.

- Torcun hareket açısı, telin merkez ekseni ile
kaynak eksenine dik olan eksen arasındaki
açıdır.

Programın değiştirilmesi

Değişik parçaların, değişik kaynak ağızlarında
birleştirilebilmeleri için, değişik kaynak programları-
na ihtiyaç vardır. Dolayısıyla da her işlem için kay-
nak programı değiştirilir.


Yüklə 1,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin