Tmmob makina m ühendisleri odası yayını



Yüklə 1,66 Mb.
səhifə5/13
tarix29.10.2017
ölçüsü1,66 Mb.
#21377
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13
SONUÇ

Türk otomotiv endüstrisinin iç pazarda gücünü
daha da arttırması, dış pazarlarda ihracat olanakla
nnı geliştirerek söz sahibi olabilmesi için kaliteyi ve
verimliliği yükseltici maliyetleri düşürücü çalışma-
larda ilk düşünülecek çalışmalarda ilk düşünülecek
şeylerden biri JIT uygulaması olmalıdır.


Türk otomotiv endüstrisinde JIT Üretim Sistemi-
nin uygulanabilirliğinin araştırılması için Bursa Böl-
gesinden toolanabilen verilerin değerlendirilmesin-
de otomotiv ana sanayimizin JIT uygulamasına
geçmekte kendi işletmesi içinde fazla zorlanmaya-


Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı :-387 Nisan 1992

19

cağı görülmektedir Ancak ana sanayinin başarısı,
tedarikçileri ve tedarikçilerinin tedarikçilerıyle yakın-
dan ilgili olduğundan asıl yan sanayicilerle olan so-
rundur

Binlerce parçadan oluşan otomobil üretiminde,
yan sanayiden gelen küçük bir parçanın yetersizliği,
ana sanayinin üretimini başarısız yapmaya yete-
cektir Bu nedenle tedarikçi seçme önemlidir.

JIT ilkelerine göre yan sanayii en azından, ana
sanayinin üretim programına uygun olacak şekilde
çok sıklıkta, küçük miktarlarda teslimler yapabilme
üdir Yan sanayiden gelen malzemeler hiç bir kont
roıe gerek duyulmadan, direkt montaj hattına verile-
bilmelidir Emniyet stoğu bulundurulrnadığından,
yan sanayicilerden gelen malzemeler tam zama-
nında, tam kalitede olmalı, geri çevirmeler kabul
edilmemelidir

Otomotiv endüstrisinde JIT uygulamasının başa-
rılı olabilmesi için ana sanayinin yan sanayicilerini
kendi fabrikasının birer iş merkezi gibi görmesi ve
yan sanayicilerin de bunu hissetmesi şarttır Ana ve
yan sanayiciler arasında karşılıklı güven destek,
bilginin paylaşılması ve birlikte çalışma önemlidir


Yan sanayiciler JIT Üretim Sistemine geçişte
karşılaşacakları sorunlarda, teknolojik donanım so-
rununu birinci derecede önemli sorun olarak bildir-
mişlerdir İşgörenlerin eğitim sorunu ile kısa dö-
nemde maliyeti karşılayabilme ve finansman sorunu
da en önemli sorunlar arasında yer almaktadır.

Bu duruma göre, ana sanayicilerin yan sanayici-
lerini seçerken çok dikkatli olmaları, mümkün olduğu
kadar yan sanayicilerinin sayıjarım azaltmaları, ya-
kın ve güvenilir olduğu belirlenen yan sanayicilerle
uzun dönemli sözleşmeler yapmaları yararlı görül-
mektedir. Ayrıca, ana sanayii, yan sanayicilerine te
sıslendirmede yardımcı olmalı ve personeline eğitim
desteği sağlamalıdır küçük miktarlarda, çok sıklıkta
teslimlerin yarattığı ek maliyetlerin karşılanmasına
yardım etmeli ve mümkünse taşıma birlik program-
larının geliştirilmesinde yol göstermelidir.


Bazı kişilerce, JIT uygulamasının sadece ana
sanayicilere daha çok faydalar getireceğine inanıl-
maktaysa da, JIT uygulayan işletmeler üzerinde
yapılan araştırmalar her iki tarafa da büyük yararlar
sağladığını göstermiştir. JITa katılım zorlamakla
değil, istekle olmalıdır

JIT uygulamasının başlangıcında birçok prob
lemle karşılaşılacaktır. Üst yönetimin desteği ve
toplam işgören katılımı ile oroblemlere sebep olan
nedenler çözülerek problemlerin bir daha çıkmama-

sı sağlanmaya çalışılmalıdır.

JIT uygulaması bir pilot programla başlatılmalı,
ilk pilot program uygulaması başarıldıktan sonra ya-
vaş yavaş uygulama alanları genişletilmelidir,

KAYNAKÇA

1 - SOHAL, A.S., KELLER, A.Z., FOUAD.R.H., "A
Revievv of Literatüre Relating to JIT", Internati-
onal Journal of Operations and Production
Management, Vol. 9, No.3, 1989

2- FiNCH.B.J., COX,J,F., 'An Examination of
Just-ln- Time Management for the Small Ma-
nufacturer With an Hlustration", International
Journal of Production Research, Vol. 24, No.2,
1986.

  1. GUPTA, Y.P., GUPTA.M., "A System Dyna-
    mics Model of a JIT-Kanban System', Engı-
    neerıng Costs and Production Economics, Voi.
    18, No.2, 1989.


  2. VOSS.C.A. (Ed), International Trends in Ma-
    nufacturing Tecnology. Just-ln-Time Manu-
    facture, IFS Ltd., U.K., 1987.

  3. ÜNSAL.N., Otomotiv Sanayiinde Kapasite
    Kullanımı ve Verimlilik MPM Yay., Ankara.
    1989.

6 TMMOB Mak. Müh. Odası Bursa Şubesi,
"Otomotiv ve Yan Sanayii Sektör Raporu", Sa-
nayi Kongresi, Ankara, 1991.

  1. DAS.C., GOYAL.S.K., "A Vendor's View of the
    JIT Manufacturing System", International Jour-
    nal ot Operations and Production Manage-
    ment, Vol.9, No.8, 1989.

  2. BARTEZZAGHI.E., TURCO.F.. The Impact of
    Just-ln-Time on Production System Perfor-
    mance: An Analytical Framevvork", Internatio-
    nal Journal ot Operations & Production Mana-
    gement, Vol.9, No.8, 1989.


  3. MASKELL.B.H., "MRP II ör Just-ln -Time:
    Way to Productivity?", Management Accoun-
    ting (U.K.), Vol: 67, No.1, 1989.

  4. HINKMAN.R., "Combining JIT and MRP", Pro-
    duction Engineer, Vol 66 No,4, 1987.



20

Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı : 387 Nisan 1992

l*"
r
t

Soğuk Su

Banyosunda

Soğutulan Küresel

Şekilli Domatesin

Sıcaklık

Dağılımının

Belirlenmesi

ibrahim DÎNÇER*

Bu çalışma, küresel şekilli domateslerden oluşan 10
kg' lık bir partinin su ile önsoğutulması sırasındaki
bir küresel ürünün merkez, merkez ile yüzey
arasındaki orta nokta ve yüzey kısımları için
deneysel ve teorik boyutsuz sıcaklık dağılımlarını
ortaya koymaktadır. Önsoğutma işlemi sırasında
üründe ölçülen sıcaklıklar ile belirlenen deneysel
boyutsuz sıcaklık dağılımları, kararsız ısı
transferlerinde üçüncü çeşit sınır şartına göre
bilgisayar yardımlı hesaplanan teorik boyutsuz
sıcaklık dağılımları ile karşılaştırılmışım. Küresel
ürünün merkez,merkez ile yüzey arasındaki orta
nokta ve yüzeyi için yapılan karşılaştırmalarda
deneysel ve teorik sonuçlar arasında oldukça iyi bir
uyum bulunmuştur.

This paper deals with the estimation ofthe
experimental and analytical dimensionless
temperature distributionsfor the center,
semi-radial distance and surface of a spherical
shaped tomato in a batch of 10 kg subjected to
hydrocooling. Experimental temperature values in
the dimensionless form were compared with the
dimensionless temperature distributions computed
f rom the boundary condition ofthe third kind in the
transient heat transfer. A very good agreement
behveen computed and measured dimensionless
temperature distributions was carried outfor the
center, semi-radial distance and surface cases of a
\^spherical product.


' TÜBlTAK-Marmara Araştırma Mermezi Soğutma Teknolo-
jisi Bölümü Gebze-KOCAELl

*eyve ve sebzelerin sıcaklığını mümkün
olan en kısa sürede hasat edildikleri sıcaklıktan ta-
şıma ve depolama sıcaklığına indirmek için uygula-
nan soğutma işlemi, Önsoğutma olarak bilinmekte-
dir. Endüstriyel ölçüde su, hava ve vakum ile önso-
ğutma yöntemleri yaygın olarak kullanılmaktadır.

Birçok mühendislik problemlerinde olduğu gibi
küresel ürünlerin su ile önsoğutulmasında ısıl ko-
şullar zamana ve koordinata bağlı olarak değişme
göstermektedir. Kararsız durumdaki bu ısı transferi,
soğuk su havuzunda küresel ürün ile soğutma orta-
mı arasındaki konveksiyonu ve ürün içerisindeki
kondüksiyonu içermektedir. Teorik olarak ısı trans-
ferinin analiz edilmesi ve sıcaklık dağılımlarının be-
lirlenmesine ait sistem çözümleri çeşitli kitaplarda

bulunabilmektedir. Literatürde geometrik şekilli
gıdaların soğutulması sırasındaki sıcaklık dağılımla-
rının belirlenmesine ait çalışmalar oldukça sınırlı dü-
zeyde bulunmaktadır. Bu nedenle deneysel ve teo-
rik olarak da matematiksel modelleme çalışmalarını
içeren bir program uygulanmıştır.

Küresel şekilli domateslerin su ile önsoğutulması
çalışmasında sıcaklık dağılımlarının belirlenmesinin
yanında gerekli termofiziksel büyüklükler de (ısıl
iletkenlik yanında "k", konveksiyon ısı transfer kat-
sayısı "h" ve ısıl difüzivite "a") hesaplanmıştır. Kü-
resel ürünlerin değişik noktalarında ölçülen sıcaklık
değerleri literatüre uygun karşılaştırmalar için bo-
yutsuz forma dönüştürülmüştür. Ayrıca teorik olarak
kararsız ısı transferinin incelenip boyutsuz sıcaklık
dağılımlarının hesaplanmasında, Biot sayısı O ile 100
arasında olduğu için belirli bir iç ve yüzey direncinin
sözkonusu olduğu üçüncü çeşit sınır şartı kullanıl-
mıştır.

Deneysel boyutsuz sıcaklık dağılımları ile mate-
matiksel modelleme sonucu teorik olarak hesapla-
nan boyutsuz sıcaklık dağılımlarının bir karşılaştır-
ması yapılarak, Fourier Sayısı ile değişimleri ince-
lenmiştir.

MATERYAL VE METOD

Materyal

Küresel ürünlerin soğuk su banyosunda önso-
ğutulmasında, araştırma materyali olarak, ortalama
70 mm çapında Silnke (Ankon) cinsi küresel şekilli
domatesler kullanılmıştır.


Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı : 387 Nisan 1992

21

ıııııııııııııııııııııııııııııııııııuıııııııııııııııııı ıııııııı ııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııımıııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııııı

111111 llnl ' « •" """ ı ıı ııı ıımıııı.ı ı»

Metod

Küresel ürünlerin önsoğutulmasmda soğutma
sürelerinin, ısıl özelliklerinin ve sıcaklık dağılımlarının
belirlenmesi amacı ile tasarımı ve konstrüksiyonu
bölümümüzde gerçekleştirilen su ile önsoğutma
ünitesi kullanılmıştır. Bu önsoğutma ünitesinin temel
elemanlarını içeren şematik resim Şekil -1'de veril-
mektedir.


C
ğunloştmc










VI

( J Kompresör

,
ıhorioştırıcı

1

9

ı
Sirkülasyon
pompası


(Soğutma havuzu |

ürünün soğutulması ve bu ürünün sıcaklıklarının öl-
çülmesi esas alınmıştır. Ürün üzerinden akan suyun
akış hızı Höntzsch marka bir akış ölçer ile 0.05 m/s
olarak ölçülmüştür. Microprocessor cihaz ile 30 sa-
niye arayla ölçülen sıcaklık değerleri bu cihaza bağlı
bir Seikosha yazıcıda kağıda kaydettirilmiştir.

MATEMATİKSEL MODELLEME

Kararsız olarak bilinen bu ısı transferinin anali-
zinde, ısı transferine karşı iç ve dış dirençler dikkat
edilmesi gereken başlıca faktörler olmaktadır. Bu
faktörler Biot ve Fourier sayıları olarak bilinmektedir.
Şekil-2'de simetrik bir küre içerisindeki eş sıcaklık
eğrileri verilmektedir(4).


Şekil —l. Su ile önsoğutma ünitesinin şematik resmi

Bir soğutma sistemi ve buna bağlı bir pompa ile
suyun sirküle edildiği soğuk su havuzundan oluşan
önsoğutma ünitesinde soğutucu akışkan olarak su
kullanılmıştır. 0.1 m izolasyon kalınlığına ve 0.6 m3
hacme sahip önsoğutma havu zunda küresel ürün-
lerin önsoğutulması sırasında 0.4m3 su havuz kıs-
mında korunmuştur. Havuzdaki su bir sirkülasyon
pompası ile soğutma sisteminin buharlaştırıcı kıs-
mında dolaştırılarak suyun soğutulması sağlanmış-
tır. Böylece soğutma ortam sıcaklığı 1°C'ye getiril-
miştir. Yaklaşık aynı boyutlarda seçilen küresel şe-
killi domateslerin bir kumpas ile ölçümleri yapıldıktan
sonra 10'ar kiloluk partiler aralıklı yüzeylere sahip ve
üst kısmı açık 0.6x0.4x0.2 m ölçülerindeki polietilen
kasalara yerleştirilmiştir. Kasalara yerleştirme yapı-
lırken ürünler arasında boşluklar bırakılmış ve üst
üste gelmemelerine dikkat edilmiştir.


Ellab CMC 821 model bir microprocessorcihazın
problarından dokuz tanesi kasalar içindeki ürünlerin
merkez, merkez ile yüzey arasındaki orta nokta ve
yüzey sıcaklıkları için, diğer altı prob ise önsoğutma
havuzunun değişik noktalarındaki sıcaklık ölçümleri
için kullanılmıştır. Havuzdaki su sıcaklığı 1°C'ye
vardıktan sonra polietilen kasalar açık kısımları üste
gelecek şekilde birbirlerine paralel olarak su içerisi-
ne yerleştirilmiştir. Sistemin çalışması sırasında so-
ğuk su havuza bir uçtan girip kasaların içindeki
ürünlerin soğutulmasını sağlayacak şekilde aktıktan
sonra diğer uçtan çıkmıştır. Ürünlerin bir yığın olarak
soğutulması yapılmamış, 10 kg'lık bir partideki bir

izoterm

Şekil -2. Küredeki e} sıcaklık eğrilerinin şematik resmi

Problemin çözümü için; başlangıç sıcaklığı üni-
form Tj, yarı çapı R olan küresel bir domates Ta sı-
caklığındaki soğuk su havuzuna daldırılmaktadır.
Yüzşy ısı transfer katsayısı h ve herhangi bir t za-
manındaki sıcaklık T olmaktadır. Bu nedenle ürün
sıcaklığı T, zaman ve koordinatın bir fonksiyonu
olarak T(r,t) şeklinde belirlenmektedir. Sıcaklık da-
ğılımlarının belirlenmesinde kullanılan matematiksel
modelin işlerliği için aşağıdaki kabuller yapılmakta-
dır:

  • Ürünün yapısı homojen ve şekli küre,

  • Isıl özellikler sabit,

  • Başlangıç sıcaklığı üniform,

  • Soğutma ortam sıcaklığı zamanla sabit,



22

Mühendis ve Makina Cilt: 33 Sayı: 387 Nisan 1992

  • Konveksiyon ısı transfer katsayısı zamanla
    •sabit,

  • iç ısıl üretim yok,

  • Isı iletimi tek boyutlu.

Değişkenlerin ayrıştırılması metodu ile kararsız
durumdaki ısı transferine göre sıcaklık dağılımlarının
belirlenmesine ait çözümler çeşitli kaynaklarda bu-
lunabilmektedir <1"t). Böylece tek boyutlu kondüksi-
yon ısı transferinin diferansiyel formu aşağıdaki gibi
yazılabilmektedir.

(1)

l

8t

a

Denklemin çözümünde 0 = T-T. şeklinde yeni-
den düzenleme yapılarak Denklem (2) elde edilir.

Küresel üründe r = 0.5 ve 1 için boyutsuz sıcaklık
dağılımları Denklem (9) ve (10) ile elde edilmekte-
dir.

em= T_~ a =f An.exp(-HnFo) .Bn (9)

' i ' a n=l

An. exp (-ti Fo) - Cn (10)

n=1

Burada,

An = [ (2 . Bi . Sinuı,) / (|in -Sinun . Cos^in) ) (11)

Bn = [ (SinO. 5u*) / (0.5u*) ] (12)

Cn = [ (Sinun) / (M-) l (13)


80
8t

Sr

(2)

olmaktadır. Deneysel sıcaklık değerleri aşağıdaki
eşitlik ile boyutsuz forma dönüştürülmektedir.


(3)
(4)


=H0(R,t) (5)

Başlangıç ve sınır şartları,
0(r,0) = 0, = T,-Ta
0 (0,t) = sonlu

rS0(R,t)

-k F

8r

r = R' de

şeklinde yazılabilmektedir. Küresel ürünün her-
hangi bir noktasındaki boyutsuz sıcaklık dağılımı
veren ifade aşağıdaki gibi bulunabilmektedir.


2(Bİ.Sİrng

Sini.. T

n=1 (in-

_T(M)-Ta
" V Ta

Burada,

(7)

= (l-Bi)Sinn,

eşitliği Transcendental denklemidir. ıVin değer-
leri ise bu denklemin kökleridir.

Küresel ürünün merkezindeki boyutsuz sıcaklık
dağılımını veren ifade aşağıdaki şekilde elde edil-
mektedir.

T(0.t)-T£

ti--t,

ec =

An.exp(-un.Fo) (8)

n=1


Yüklə 1,66 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   13




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©muhaz.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin