Transport vositalari detallarining ishlash qobiliyatini tiklash I. B. As q arov

9.2-rasm. Detallarni elektrolitik vannada xromlash sxemasi: 
a-xromlash qurilmasi; 1-qorg„oshin qoplamasi; 2-vanna; 3-detal 
(katod); 4-qo„rg„oshin taxtasi (anod); 5-so„ruvchi quvur; 
b-xromlash turlarining grafigi; 1-kulrang; 2-yaltiroq; 3-sutrang;
4-rangsiz 
Elektrolitdagi xrom angidrid konsentratsiyasi 150...400 g/1, sulfat 
kislota konsentratsiyasi esa bundan 100 marta kam bo‗lishi kerak. 
Xromlash tartibi ikkita ko‗rsatkich: tok zichligi
p 
va elektrolit 
harorati
t
, ga qarab aniqlanadi. Bu ko‗rsatkichlar nisbatini o‗zgartirib, 
xrom qoplamasining xossalari bilan farqlanuvchi uch turini: xira (kul-
rang), yaltiroq va sutrang (19.17, 6-rasm) xrom qoplamasini hosil qilish 
mumkin. 
Yaltiroq xrom qoplamasini juda qattiq va yeyilishga chidamli, 
tashqi ko‗rinishi chiroyli bo‗ladi. Sutrang qoplamada qattiqligi biroz 
kam qatlam hosil bo‗ladi, u yeyilishga chidamli va zanglashga qarshi 
xossalariga ega bo‗ladi. Xira qoplamalar juda qattiq va mo‗rt bo‗ladi, 
lekin yeyilishga chidamliligi biroz kam bo‗ladi. 

---

180 
Xromli qoplama juda qattiq bo‗lib, unig yeyilishiga chidamliligi 
toblangan po‗latnikidan 2...3 marta ortiq bo‗ladi. 
Xromlash usulida qoplashning kamchiliklariga quyidagilarni 
ko‗rsatish mumkin: jarayonining nisbatan kam unumligi (0,3 
mm/soatdan oshmaydi); kuchli yeyilgan detallarni (0,3...0,4 mm dan 
qalinroq) tiklash mumkin emasligi; usulning qimmatligi. 
Qoplash sifati anodlarning shakli va o‗lchamlariga, shuningdek, 
ularning katod (detal) ga nisbatan joylashishiga ko‗p jihatdan bog‗liq. 
Xrom qatlamining tekis qoplanishi anodlar soniga va kuch chiziqlarining
joylashishiga bog‗liq. Detal xromlangandan so‗ng yuviladi, uning sirti-
dagi elektrolit qoldiqlari ketkazilib, oqar suvda qayta yuviladi. Osma-
lardan olingan detallar quritish xonasida (javonlarda) yoki qizdirilgan 
qipiqlarda quritiladi. Natijada xromlangan silliq qoplama hosil bo‗ladi. 
Tayyorlash ishlarining murakkabligi, jarayonning uzoq davom 
etishi sababli 0,3 mm dan ortiq yeyilgan detallarni tiklash mumkin 
emasligi, jarayon qimmatligi, tokning ko‗p sarflanishi, xromlangan 
qatlamning yomon moylanishi xromlash usulining kam qo‗llanilishiga 
sabab bo‗lmoqda.