Türk Basınında Sansür ve Oto-sansür Araştırması

Sansür ve otosansür araştırması
Peki ama, gazetecilik yapmanın bu kadar zorlaştığı bir ortamda, acaba gazeteciler kendilerini ne kadar özgür hissediyorlar? Gazeteciler Türkiye’de sansür ve otosansürün yaygın olduğu görüşüne ne derece katılıyorlar? En çok sansürlenen haber konuları neler? Haber içeriklerine etki eden siyasal ve ekonomik faktörler nasıl sıralanıyor? İşte, makalenin bundan sonrasında yukarıdaki sorulara cevap bulmak için yapılan “Türkiye basınında sansür ve oto-sansür 2011” başlıklı bir anket çalışmasının sonuçlarını bulacaksınız. Çalışmada, Mart-Nisan 2011 tarihleri arasında, yapılandırılmış anket formuyla, seçilmiş uzman gazetecilere konuya ilişkin derecelendirme soruları sorulmuştur. Anket formu, önceden belirlenmiş bir grup gazeteciye e-mail ile yollanmış ve cevaplar online anket sistemiyle derlenip tasnif edilmiştir. Hürriyet, Milliyet, Radikal, Yeni Şafak, Zaman, Birgün, Habertürk, Evrensel, Star, Sabah, Günlük, Hurriyet Daily News, Akşam, Vatan, Birgün, Cumhuriyet, Sözcü, Taraf gazeteleri ile Hayat TV, CNNTürk, NTV ve TV8 kanallarından 67 gazeteci ankete katılmıştır. Anket formunun gönderildiği gazetecilerin İstanbul ve Ankara’da önemli sosyal, siyasal, ekonomik ve savunma/güvenliğe ilişkin hassas konuları çalışan haberciler olmasına dikkat edilmiştir. Ankete katılan gazetecilerin 42’si erkek, 25’i kadındır. 7’si 50 yaşın üzerinde, 11’i 40-49 yaş arası dilimde, 33’ü 30-39 yaş arası dilimde ve 16’sı, 20-29 yaş aralığındadır.

Tablo 1

Ankete katılan gazetecilerin yüzde 25.4’ü muhabirdir. Katılımcıların yüzde 41.8’i editör olduklarını ifade etmişerdir. Yüzde 22.5’lük dilimi oluşturan bir diğer grup gazeteci ise haber müdürü, yazı işleri müdürü, bölüm şefi ve genel yayın yönetmenidir. Gazetecilikte “eşik bekçileri” dediğimiz, neyin haber olacağına, neyin ise olmayacağına karar veren grubun yüzdesinin yüksek olması (yüzde 64.3), araştırmanın güvenilirliğini artıran bir unsur olarak görülebilir. Çünkü, sansür ve otosanürün baskısını belki de muhabirlerden daha çok haber değerine karar veren, olayın/durumun hangi sayfada/hangi bültende, ne uzunlukta ve ne başlıkla yayılanacağına kadar veren eşik bekçileridir.