Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı ve Dağlık Karabağ Sorunu

Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (şimdi AGİT) 1992 yılından itibaren BM Antlaşması’nın VIII bölümünü esas alarak kendisinin bölgesel anlaşma esasında yaratılmış kuruluş olduğunu resmen ilan etti ve BM mandası doğrultusunda bölgesel münakaşaların çözümlenmesine aktif şekilde katılma statüsü elde etti. Azerbaycan da bağımsız devlet olarak aynı yılın Ocak ayından bu yana AGİK’in (AGİT’in) üyesidir.²⁰⁶

Böylelikle, AGİK Karabağ sorununda BM’den daha fazla ilgilenecek kuruluş niteliği kazanmış oldu. Bu örgütün Batı perspektifinden dört amacı var.

1. 
   İnsancıl sonuçlar;
   
2. 
   Çatışmaların yeniden başlamasını önlemek;
   
3. 
   Bireylere ve gruplara saygı gösterildiği, açık ve serbest pazar ekonomisine geçidin sağlandığı açık ve demoktarik topluma siyasi geçit;
   
4. 
   Avrupa’ya ve global işbirliği kuruluşlarına entegreni sağlamak.
   

Karabağ sorununun çözümünde uluslararası katılım 1992 yılında başladı. AGİK Dağlık Karabağ sorununun çözümü için esas teşkilat oldu ve bu, bugün için de geçerlidir. ²⁰⁷

1992 24 Mart Helsinki toplantısında AGİK Dışişleri Bakanları’nın Konseyi’nde Dağlık Karabağ’da mevcut durum tartışıldıktan sonra münakaşanın barışcıl yollarla çözüme kavuşturulması yönündeki görüşmelerin etkinliğini sağlamak adına AGİK’in Dağlık Karabağ’a dair barış konferansının çağrılması ile ilgili karar kabul edildi. Belgeye esasen Minsk’te çağrılacak olan konferans ABD, Rusya, Türkiye, Fransa, Almanya, İtalya, Çek Cumhuriyeti, Slovakya, İsveç, Beyaz Rusya, Azerbaycan ve Ermenistan temsilcilerinin katılımı ile yapılacaktır.²⁰⁸

Beyaz Rusya’nın bölgede herhangi bir çıkarının olmadığı göz önünde bulundurularak nihai konferansın onun baş kenti Minsk şehrinde düzenlenmesi öngörülmüştü. Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Konferansı (AGİK), 1994 4-5 Aralık tarihlerinde Budapeşt zirvesi sırasında görüşmeler forumundan daimi faaliyet gösteren örgüte dönüştü ve 1 Ocak 1995 yılından bu yana Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Örgütü (AGİT) gibi anılmaya başladı. Zirvede, aynı zamanda, Dağlık Karabağ sorununun çözümü meselesi de bütünlükle AGİT’in sorumluluğuna bırakıldı.

Münakaşanın AGİT’in sorumluluğuna verilmesinin esas avantajı, BM’den farklı olarak bu örgüt kapsamında diğer bütün üyeler gibi Azerbaycan’ın da veto hakkına sahip olmasıdır. Bu hakk Azerbaycan’a onun için uygun olmayan kararların kabul edilmesine engel olmak şansı kazandırıyor. Fakat, aynı hakk Ermenistan için de geçerli olduğundan gereken tüm fırsatlarda Ermenistan bu hakkını kullanarak sorunun çözümlenmesine engel ola bilmektedir.²⁰⁹

Böyle olunca, AGİT’e kalan her iki tarafı memnun ede bilecek çözüm yolları aramak ve sorunun çözümlenmesi hedefine ulaşabilmektir.

1.