Türk dünyasi iŞletme fakültesi uluslararasi iLİŞKİler böLÜMÜ YÜksek lisans biTİrme tezi

Birleşmiş Milletler’in Dağlık Karabağ Sorunu ile İlgili Kararları

8 Mayıs 1992’de Şuşa’nın işgal edilmesi Azerbaycan’ı aynı yıl yeniden BM’e müracaat etmek zorunda bıraktı. 12 Mayıs 1992 tarihinde BM Güvenlik Konseyi Dağlık Karabağ sorununu müzakere ederek sadece bildiri yayınlamakla yetindi. Bildiri Güvenlik Konseyi başkanı adından yayınlandı ve burada Dağlık Karabağ’da durumun kötüleşmesinden endişe duyulduğu ve zorunlu göçmenlere acil yardımın yapılması gerektiği ileri sürüldü. Belgede tarafların şiddete son vermesi ve BM Antlaşması’na uymaları gerektiği vurgulanıyordu. Bunun gibi bildiriler, 26 Ağustos 1992, 27 Ekim 1992, 29 Ocak 1993, 6 Nisan 1993, 18 Ağustos 1993, 26 Nisan 1995 tarihlerinde de yayınlanmış, böylelikle, Güvenlik Konseyi’nin Dağlık Karabağ sorunu ile ilgili bildirilerinin sayı 7’ye ulaşmışdır. Bu bildirilerin içeriği hemen-hemen aynı nitelikteydi ve Dağlık Karabağ’da durumun kötüleşmesinden, çok sayıda insan telefatından endişe duyulduğu ve AGİM’in sorunun çözümüne yönelik faaliyetinin desteklendiği öne sürülüyordu. Güvenlik Konseyi sorunun çözümlenmesi için görüşmelerin acil olarak başlanması gerektiğini vurgulayarak tarafları bu yönde somut adımlar atmaya davet ediyordu.²⁰³

Bildirilerle yanı sıra, BM Güvenlik Konseyi 1993 yılında Dağlık Karabağ münakaşasına ait 4 karar da kabul etmiştir. Bu kararlardan birincisi, Kelbecer bölgesinin 1993 3 Nisan’da Ermeniler tarafından işğal edilmesinden sonra, Güvenlik Konseyi’nin 1993 30 nisan’da 3205. topantısında kabul edilen 822 sayılı karar idi.

822 sayılı ilk kararda Kelbecer’in Ermeni kuvvetleri tarafından saldırıya maruz kaldığı gösteriliyordu. Bunun yanı sıra, işgalci kuvvetlerin Kelbecer ve Azerbaycan’ın son dönemde işgal edilmiş diğer bölgelerinden acil olarak çıkarılması talebinde bulunuluyordu. Eğer bu kararda saldırgan tarafın yerli olduğu öne sürülseydi, o zaman bu kuvvetlerin gösterilen araziden çıkarılması değil, onlardan işgalci haraketlere son verilmesi talep edilmiş olurdı.

BM Güvenlik Konseyi’nin diğer 3 kararı 29 Temmuz 1993 tarihli 3259. toplantısında münakaşada taraf olan Ermeni işgalcilerinin kısa sürede askeri operasyonları sonlandırması, Ağdam ve diğer zabt edilmiş arazilerden çıkarılmasını kesin olarak talep eden 853 sayılı, 14 Ekim 1993 tarihli 3292. toplantısında bir daha Ermeni kuvvetlerinin işgal ettiği arazilerden çıkarılmasını talep eden 874 sayılı ve 11 Kasım 1993 tarihli 3313. toplantısında Dağlık Karabağ Ermenilerinin Azerbaycan Cumhuriyeti’nin Zengilan ilçesi, Horadiz şehri ve diğer zabt olunmuş arazileri iade etmeye sesleyen 884 sayılı kararlardı. BM Güvenlik Konseyi’nin belgelerinde silahı kuvvetlerin yerli Ermenilere ait olması gösterilse de, münakaşanın Ermenistan ve Azerbaycan arasında cereyan ettiği kabul edilen bir olgudur ve sorun uluslararası münakaşa niteliği taşımaktadır. Ermenistan hala Azerbaycan arazilerini işgal altında tutmakta ve uluslararası birliğin iradesini hiçe saymaktadır.²⁰⁴

Bu tezin 2. bölümünde uluslararası hukuk açısından sorun değerlendirilirken Ermenistan Cumhuriyeti’nin sorunda taraf olduğunu uluslararası birliğin tanıması ile ilgili kanıtlara da yer verilmişdir.

2.