TüRKÇe ses Bılgısi ve Yazım Kuralları ses biLGİSİ

o

'o

18.1. Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen;

2. 
   Kanal harekatı
   
3. 
   Rusya'da Bolşevik İhtilali
   
4. 
   Yunanistan'ın Anlaşma Devletleri'nin yanında
   yer alması
   

gelişmelerinden hangileri, gizli anlaşmalarla değişiklik yapılmasına neden olmuştur? (99 DMS L)

A)	Yalnız I	B)	Yalnız
C)	I ve II	D)	I ve III
E)	llvelll

I. Dünya Savaşı sürerken İtilaf Devletleri, savaşın bitiminde Osmanlı topraklarını nasıl paylaşacaklarını gizli antlaşmalarla belirlemişlerdi. Buna göre, Boğazlar ve Doğu Anadolu Rusya'ya verilecekti. Ancak Rusya'da Bolşevik İhtilali'nin çıkması ve Bolşeviklerin I. Dünya Savaşı'ndan çekilmeleri ile gizli antlaşmalarda değişiklik yapılmıştır.

(Cevap E)

20. Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan sonra, işgalci devletlere karşı tepki olarak ortaya çıkan direniş kuruluşu Aşağıdakilerden hangisidir? (99 DMS L)

1. 
   VVilson Prensipleri Derneği
   
2. 
   Kuva-i Milliye
   
3. 
   Teşkilat-ı Esasiye
   
4. 
   İngiliz Muhipler Derneği
   

E) Kuva-i İnzibatiye

ÇÖZÜM:

Mondros Ateşkes Antlaşması'nda sonra itilaf Devletlerinin Anadolu'yu işgale başlaması üzerine Türk milleti Kuva-i Milliye adı verilen direniş cemiyetlerini kurmuştur.

(Cevap B)

-TARIH-

53

ÇIKMIŞ SORULAR ve ÇÖZÜMLERİ

1. Aşağıdakilerden hangisi, Avrupa devletlerinin Osmanlı ülkesinde okul açmalarının amaçlarından biri değildir? (2000 DMS)

1. 
   Kültürlerini yaymak
   
2. 
   Çıkarlarını sürdürmek
   
3. 
   Uyruklarındaki çocukların eğitimlerini
   sürdürmek
   
4. 
   Osmanlı Devletindeki yenilik hareketlerine
   öncülük etmek
   

E) Azınlık haklarını korumak

Avrupa devletleri kendi politik çıkarlarına uygıın düşen herhangi bir Osmanlı azınlığını korumak bahanesiyle okullar açmışlardır ve onlar aracılığı ile çıkarlarını sürdürmeye çalışmışlardır.

Osmanlı Devleti parçalanmaya başladığı son
yüzyılda azınlık ve yabancı okulları, başta din ve
mezhep propagandası olmak üzere öğretmen adı -^
altında papazların, casusların ve politikacıların bir 'ö
üssü haline gelmiştir. g

w (CevapD) g?

Q Ui

>■

3. "19. yüzyılda Osmanlı Devleti, Avrupa Devletlerinin siyasi ve ekonomik istilası karşısında kendini korumak için bazı girişimlerde bulunmuştur."

Aşağıdakilerden hangisi bu girişimlerden biri değildir? (2000 DMS)

1. 
   İttifak yapma
   
2. 
   Avrupa hukukundan yararlanma
   
3. 
   Borç para alma
   

1. 
   Askere alma ve terhis etme işlemlerini belli bir
   düzene bağlama
   

E) Tanımış olduğu ayrıcalıkları kaldırma

Verilen şıklar incelendiğinde;

1. 
   İttifak yapma; Fransa ile yeniden dostluk
   ilişkileri kurulmaya başlanmıştır.
   
2. 
   Avrupa hukukundan yararlanma; Tazimat
   Fermanı ile duruşmaların açık olması ve hiç
   kimsenin yargılanmadan cezalandırılmaması
   sağlanmıştır. 1840 yılında Ceza Kanunu
   çıkartılmıştır.
   
3. 
   Borç para alma; 1854'te ingiltere'den ilk dış
   borçalınmıştır.
   
4. 
   Askere alma ve terhis etme işlemlerini belli bir
   düzene bağlama; Tanzimat Fermanı ile sağlanmıştır.
   

E şıkkı ise yanlıştır. Osmanlı Devleti'nin tanımış olduğu ayrıcalıklar kaldırılmamış daha da arttırılmıştır.

(Cevap E)

2. Türk siyasi tarihinde, İttihat ve Terakki Partisi ile Ahrar Partisi gibi partilerin kurulmasıyla çok partili sisteme geçiş ilk kez hangi dönemde olmuştur? (2000 DMS)

1. 
   Tanzimat
   
2. 
   I. Meşrutiyet
   
3. 
   II. Meşrutiyet
   
4. 
   İlkTBMMHükümeti
   

E) Cumhuriyet

1908'de II. Meşrutiyet'in ilanı ile Kanuni Esasi'nin Meclis Hükümet ilişkilerine yeni düzenlemeler getirildi. Meclisin yetkileri arttırıldı. 1912'den sonra da Meclis yeni siyasi partilerin faaliyete geçmesiyle, parti hükümetlerine sahne oldu. Böylece çok partili sisteme geçiş başladı.

(Cevap C)

"19. yüzyıl sonlarına doğru Osmanlı aydınları, Osmanlı İmparatorluğunda yaşayan tüm azınlıkları din, dil, soy farkı gözetmeksizin Osmanlıcılık düşüncesi etrafında toplamak istemişler ancak bunu başaramamışlardır."

Aşağıdakilerden hangisi bu başarısızlığa yol açan etkenlerden biri değildir? (2000 DMS)

1. 
   Çarlık Rusyası'nın izlediği dış politika
   
2. 
   Osmanlı maliyesinin yabancıların kontrolüne
   girmesi
   
3. 
   Fransız ihtilalinin getirdiği ilkeler
   
4. 
   Genç Osmanlılar Cemiyetinin kurulması
   

E) Büyük devletlerin, azınlıkları korumayı
sürdürmesi

54-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-


Tanzimat Dönemi'nin sonlarına doğru bazı Osmanlı Aydınları Genç Osmanlılar adıyla bir cemiyet kurmuşlardır. Osmanlıcılık görüşüne göre; ulusai birliğin sağlanması, ulusal bilinç ve ülkünün oluşturulması ancak Osmanlı birliğini sağlamakla gerçekleşerek, İmparatorluğun dağılıp yok olması önlenebilecekti.

Fakat Tanzimat, Islahat ve I. Meşrutiyet dönemlerinde etkili olmuştur. Bu görüş, kendisiyle hemen hemen aynı zamanda Avrupa'da ortaya çıkan ulusçuluk düşüncesine taban tabana ters düştüğünden istenilen ölçüde etkili ve başarılı olamamıştır. Balkan savaşıyla önemini yitirmiştir.

(Cevap D)

5. Aşağıdakilerden hangisi, Osmanlı Devleti'nin yabancılara verdiği ayrıcalıklardan biri değildir? (2000 DMS)

A) Yabancılara ayin yapma özgürlüğünün verilmesi

misyonerlerin g

2. 
   Osmanlı ülkesine Hıristiyan
   gelmesi
   
3. 
   Cemaatl^re ait kiliselerde okulların açılması
   
4. 
   Elçiliklerde, elçilik okullarının açılması
   

E) Darülfünunun açılması

Osmanlı ülkesine Hıristiyan misyonerlerin gelmesi Osmanlı Devleti'nin yabancılara verdiğı ayrıcalıklardan biri değildir.

(Cevap B

II. Mahmut eyaletlerde merkezi otoritenin eskisi gibi etkili otabilmesi için büyük ayanlarla S9ned-i ittifak denilen antlaşma imzalanmıştır. 1826'da yine II. Mahmut döneminde Yeniçeri Ocağı kaldırılmış ve yerine "Asakir-i Mansure-i Muhammediye Ordusu" kurulmuştur. Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıyla;

• 
  Yeniliklere engel olan önemli bir kurum ortadan
  kalkmıştır.
  
• 
  Padişahlar devlet üzerindeki otoritelerini yeniden
  kurmuşlardır.
  

(Cevap E)

Türk orduları I. Dünya Savaşı'nda,

1. 
   Sarıkamış
   
2. 
   Çanakkale
   
3. 
   Kanal
   

Cephelerinin hangilerinde başarılı olmuştur? (2000 DMS)

D) l-lll E) ll-l

A) I B) II C)

Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nda şu cephelerde savaştılar: Çanakkaİ9, Galiçya, Irak, Filistin, Yemen, Makedonya, Kafkasya, Suriye, Kanal. Osmanlı orduları Çanakkale cephesinde başarılı olmuştur.

(Cevap B)


6. 19. yüzyılın başlarında;

1. 
   S^nedi İttifak ile ayanlardan devletin emirlerine
   uyacaklarına dair söz alınmış
   
2. 
   "Devlet ocak içindir" anlayışı ile harek9t eden
   Yeniçeri Ocağı kaldırılmıştır
   

Bu iki olayın ortak amacı aşağıdakilerden hangisidir? (2000 DMS)

1. 
   Ayanların denetim altına alınması
   
2. 
   Halkın yönetim9 katılması
   
3. 
   Orduda disiplinin sağlanması
   
4. 
   Ayanlığın resmiyet kazanması
   

E) Yönetimin güç kazanması

9. Osmanlı Devleti'nde

1. 
   Nizarn-ı Cedit Ocağı yerine S9kban-ı Cedit
   Ocağı'nın kurulması
   
2. 
   Yeniçeri Ocağı yerine Asakir-i Mansure-i
   Muhammediye'nin kurulması
   
3. 
   Sekban-ı Cedit Ocağı yerine Eşkinci
   Ocağı'nın kurulması
   

gelişmelerinden hangileri köklü bir ıslahat niteliğindedir? (2000 KMS)

B) Yalnız D) I ve II

A) Yalnız I C) Yalnız III

E) II ve III

-TARIH-

55

Sekban-ı Cedit: Sadrazam Alemdar Mustafa Paşa'nın II. Mahmut döneminde kurduğu ocaktır. 1609'da bir ayaklanma ile sona erer.

Eşkinci Ocağı: II. Mahmut'un Sekban-ı Cedit Ocağı yerine kurduğu bir ocaktır. Yeniçeriler bundan da hoşnutolmamışlardır.

Asakir-i Mansure-i Muhammedi'ye: 1826'da Yeniçeri Ocağı'nın kaldırılmasıyla kurulan askeri örgüttür.

Verilen bilgiler dikkate alındığında köklü ıslahat niteliğinde olan II. gelişmedir.

(Cevap B)

10. Aşağıdaki Osmanlı hükümdarlarından hangisi, Panislavizmi savunarak Halifeliği siyasal bir araç ve güç kaynağı olarak kullanılmıştır? (2000 KMS)

B) III. Selim D) I. Ahmet

A) II. Abdülhamit C) I. Süleyman E) IV. Mehmet

Osmanlı Devleti'nin Balkan Savaşları'nda yenilgi almasının nedenleri:

Balkanlar'daki ordunun terhis edilmiş olması Ordu içindeki siyasi ayrıcalıklar Silah ve cephane yetersizliği Haberleşmenin yetersiz olması

İttihak ve Terakki Partisi'nin Balkanlar'ı birleştirme politikası

(Cevap C)

12. Osmanlı Devleti parlamenter sisteme aşağıdakilerden hangisi ile geçmiştir? (2000 DMS)

1. 
   Kanuni Esasi
   
2. 
   Tanzimat Fermanı
   
3. 
   Islahat Fermanı
   
4. 
   Kanunname-i Ali Osmani
   

E) Halepa Fermanı


Panislavizmi savunarak halifeliği siyasal bir araç ve ^Q güç kaynağı olarak kullanan padişah II. j» Abdülhamit'tir. Padişahın bunda iki amacı vardır. *

İmparatorluğu korumak ve devam ettirmek.

"5 tU

Hilafet çatısı altında dünya İslâm sağlamak.

(Cevap A)

11. Osmanlt Devleti'nin;

Orduların önemli bir bölümünün terhis edilmiş

olması,

Ordularının teknoloji bakımından yetersiz olması,

II. Meşrutiyet'in ilanı nedeniyle iç karışıklıklarla uğraşması,

yol

Aşağıdakilerden hangisinde yenilmesine açmıştır? (2000 KMS)

1. 
   1877 - 78 Osmanlı - Rus Savaşı
   
2. 
   Dömeke Savaşı
   
3. 
   Balkan Savaşı
   
4. 
   Kırım Savaşı
   

E) Sırp isyanını bastırma harekâtı

Tanzimat döneminde yetişen Osmanlı aydınları, meşrutiyet yönetiminin kurulması, parlamentonun açılması, ırk, din ve mezhep ayrılıklarının ortadan kaldırılması için Kanun-i Esasiye'nin ilan edilmesini istiyorlardı. 1876'da Kanun-i Esasi ilan edildi. Bu anayasanın en büyük özelliği Türkiye'ye parlamento kavramını getirmiş olmasıdır.

(Cevap A)

13. Aşağıdakilerden hangisi, Mustafa Kemal'in İttihat ve Terakki Partisinden ayrılmasının nedenlerinden biridir? (2000 DMS)

1. 
   Yıldırım orduları komutanlığına atanması
   

1. 
   Askerlerin siyasi hayata karışmasına karşı
   olması
   

2. 
   Hareket ordularının kurmay başkanı olması
   

2. 
   Osmanlı Devleti ile İtalya arasında çıkan
   savaşa katılması
   

E) Veliaht Vahdettin ile Almanya seyahatine
çıkması

Mustafa Kemal'in İttihat ve Terakki Partisinden ayrılmasının nedenlerinden biri de askerlerin siyasi hayata karışmasına karşı olmasıdır.

(Cevap B)

56-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-


14. Osmanlı Devletine parlamento kavramı aşağıdakilerden hangisiyle gelmiştir? (2001 KMS)

1. 
   Kanunname-i Al-i Osmani
   
2. 
   Divan-ı Humayun
   
3. 
   Saltanat Şurası
   
4. 
   Vilayet Nizamnamesi
   

E) Kanuni Esasi

ÇÖZÜM:

Osmanlı Devleti Kanun-i Esasi ile ilk kez anayasal meclisli (parlamenter) sisteme geçişi sağlamış, sınırlı da olsa halk ilk kez yönetime katılma şansını elde etmiştir.

(Cevap E)

17. Fatih'ten sonra hangi padişah halka, Osmanlı Devleti'nin vatandaşlar arasında din ve mezhep ayrılığı gözetilmeyeceği teminatını vermiştir? (2001 KMS)

B) V.Murat D) II. Mahmut

A) I.Abdülhamit C) lll.Selim E) Abdülaziz

II. Mahmut, devletçe din ve mezhep ayrımı yapılmayacağını "Tebaamdan Müslümanları camide, Hıristiyanları kilisede, Musevileri de havra da görmek isterim" sözü ile ifade etmiştir.

(Cevap D)

tn
EDI	A)
to o o	B)
CM
O
>	C)
	D)

o

>

15. Antlaşma Devletleri Anadolu'yu aşağıdakilerden hangisine dayanarak işgal etmişlerdir? (2001 KMS)

1. 
   Mondros Antlaşması
   
2. 
   Londra Antlaşması
   
3. 
   Sevr Antlaşması
   
4. 
   Paris Antlaşması
   

E) Berlin Antlaşması

30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Mütarekesi'nin 7. ve 24. maddeleri bahane edilerek, Türk vatanı işgal edilmeye başladı.

(Cevap A) 16. Osmanlı Devletinde

I.Tanzimat Fermanının ilanı ll.lslahat Fermanının ilanı 111.31 Martolayının bastırılması

Gelişmelerinden hangileri, mevcut anayasal düzene karşı olanlara bir tepkidir? (2001 KMS)

B) Yalnız III

E) l-ll-l

A) Yalnız I C) l-ll

ÇÖZÜM:

31 Mart Olayı sisteme ve rejime karşı bir harekettir. Amacı, mevcut sistemden, tekrar padişahın egemen olduğu bir sisteme geçişi sağlamaktır.

Türk siyasi tarihinde sistemi değiştirmeye yönelik çıkarılan ilk isyan 31 Mart Olayı'dır.

(Cevap B)

18.1876 Anayasası'm daha demokratik hale getirmek için 1909 yılında yapılan değişikliklerden biri aşağıdakilerden hangisidir? (2002 KPSS)

Halkın seçimlere katılabilmesi

Padişahın Mebuslar Meclisi'ni kapatma

yetkisine bazı sınırlamalar getirilmesi

Padişahın Ayan Meclisi üyelerini seçmesi

Mebuslar Meclisi üyelerinin dört yılda bir

yenilenmesi

E)

Parlamentonun, biri "Ayan Meclisi" diğeri

"Mebuslar Meclisi" adında iki meclisten

oluşması

1876 Anayasası'nda (Kanuni Esasi) 1909 yılında yapılan değişlikler;

Padişahın yetkileri sınırlandırılmış meclisi açma-kapama yetkisi zorlaştırılmıştır.

Hükümet rneclise karşı sorumlu hale getirilmiştir.

Kanun teklif etme yetkisi meclise verilmiştir.

Basın özgürlüğü, parti ve cemiyet kurma özgürlüğü, toplantı özgürlüğü getirilmiştir.

(Cevap B)

-TARIH-

57

20.1. Yerli tüccarların %8 oranında iç gümrük vergisi vermek zorunda olması ve yabancıların bu vergiden muaf tutulması

2. 
   Osmanlı Devleti'nin parçalanması ve Balkan
   devletlerinin kurulması
   
3. 
   ithalattan %5, ihracattan %12 oranında vergi
   alınması
   

Yukarıdakilerden hangileri, Osmanlı Devleti'nde ticaretin yabancıların eline geçmesine ortam hazırlamıştır? (2002 KPSS)

A) Yalnız I B) Yalnız II

C) I ve III D) llvelll

E)l, llvelll

Ç&MÖMs

Verilen üç bilgide de Osmanlı egemenliğinde yaşayan ve ticaretle uğraşan azınlıkların ayrılması ve yabancılara tanınan ayrıcalıklar sonucu ticaret tamamen yabancıların eline geçmiştir.

(Cevap E)

tr.

VJ

Q

22. XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti'nde,

1. 
   Sened-i İttifak'ın imzalanması
   
2. 
   Kanun-l Esasi'nin kabul edilmesi
   
3. 
   Tanzimat Fermanı'nın ilan edilmesi,
   
4. 
   Islahat Fermanfnın ilan edilmesi,
   

gelişmelerinden hangileri, toplumu oluşturan bireyler arasında eşitlik sağlanmasına yöneliktir? (2003 KPSS)

B) II ve IV D) I, II ve IV

A) I ve III C) III ve IV E) II, II! ve IV

f&Z&Ms

Tanzimat Fermanı, Islahat Fermanı ve Kanunî Esasiye ile kişi haklarında eşitlik sağlanmıştır.

Sened-i İttifak; 1808 yılında Âyanlar ile imzalanan antlaşmadır. Bu antlaşmaya göre; Ayanlar ıslahatları desteklenecek padişah da ayanların varlığını kabul edecekti. Sened-i ittifak ile ilk defa padişahın yetkileri sınırlandırılmışoldu.

(Cevap E)

21. Osmanlı Devleti'nde,

1. 
   Aydın
   
2. 
   Yeniçeriler
   
3. 
   Ulemalar sınıfı
   

kesimlerinden hangileri I. Meşrutiyet'in ilan edilmesi için çalışmıştır? (2003 KPSS)

A) Yalnız I D) I ve III

C) I ve II

B) Yalnız II E)l, llvelll

I. Meşrutiyetin ilanında etkili olan grup Jön Türkler (Genç Osmanlar) adı verilen aydınlardı. Avrupa'yı yakından tanıyan ve gören aydınlar, ıslahat hareketlerini yeterli bulmuyorlardı. Osmanli İmparatorluğunda meşrutiyet yönetimi kurulursa işlerin düzeleceğine inanıyorlardı.

(Cevap A)

23. Türk milli mücadelesinin haklılığı ilk kez aşağıdakilerin hangisinde belirtilmiştir? (2003 KPSS)

1. 
   Mudanya Konferansı
   
2. 
   Habord Raporu
   
3. 
   Moskova Antlaşması
   
4. 
   Paris Barış Antlaşması
   

E) Aımiral Bristol Raporu

Yunanlılar Batı Anadolu'da Rumlar'ın çoğunlukta olduğunu ileri sürerek dünya kamuoyunu etkilemek istemişlerdir. Yunanlıların propagandaları karşısında durumu araştırmak için ABD Generali Bristol, bölgede incelemeler yaptı. Verdiği raporda, Batı Anadolu'da Türkler'in ezici bir çoğunlukta olduğu ve Rumlar tarafından Müslüman Türk halkına katliamlar yapıldığını belirtti.

Amiral Bristol Raporu Türk milletinin haklılığını dünyaya duyuran ilk resmi belgedir.

(Cevap E)

58-

-GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGİSİ-


24.1. Amiral Bristol Raporu

2. 
   VVilson ilkeleri
   
3. 
   Paris Barış Konferansı
   

Yukarıdakilerden hangilerinde, Batı Anadolu'daki katliamdan Yunanistan'ın sorumlu olduğu belirtilmiştir? (200312 KPSS)

A)	Yalnız 1	B)	Yalnız
C)	Yalnızlll	D)	Ivell
E)	1, II ve III

26. Osmanlı Devletinde dış borçlanma hangi padişah döneminde başlamıştır? (2004 KPSS)

B) Abdülmecit D) V. Murat

A) Abdülaziz C) II. Abdülhamit E) II. Mahmut

(1854'te)

(Cevap B)

Padişah Abdülmeciî döneminde ingiltere'den ilk dış borç alınmıştır.


Amiral Bristol Raporu'nda Batı Anadolu'daki katliamdan Yunanistan'ın sorumlu olduğu belirtilmiştir. Bu rapor hakkında kısa bilgi vermek istersek; Amiral Bristol Raporu (11 Ekim 1913) Yunanlıların İzmir'i işgalinden sonra bölgeye ABD, İngiltere, Fransa ve İtalyan generallerinden oluşan ABD'li Amiral Bristol başkanlığında bir komisyon gönderildi. Bu raporun önemli maddeleri şunlardır. Yunanlıların katliam bildirilerinin gerçek olmadığı anlaşılmıştır. Mondros Ateşkesi'nden sonra İzmir ve çevresindeki Hıristiyan halkın güvenliği tehlikeye düşmemiştir. İşgalden sonra Batı Adanolu'da yapılan katliamların sorumluluğu Yunanistan'a aittir.

izmir ve çevresinin milliyet prensiplerine görü, Yunanistan'a katılması söz konusu olamaz. Çünkü bölgede Türk çoğunluğu hakimdir.

(Cevap A)