TüRKÇe ses Bılgısi ve Yazım Kuralları ses biLGİSİ
Yüklə 1,07 Mb.
|
4. Çanakkale Cephesi: İtilaf Devletleri'nin Çanakkale Savaşı'ndan umdukları yararlar vardı. İtilaf Devletleri, Çanakkale'yi önce denizden geçmeyi denediler. Ancak Türk tabyaları Boğazı kahramanca savundular. 18 Mart'ta yapılan son büyük saldırı da bir sonuç vermedi. Bunun üzerine Çanakkale'yi karadan geçmek üzere kıyılara çıkarma yapıldı. Cereyan eden ilk savaşlarda İtilaf birlikleri Türklerce püskürtüldü. Bu durum karşısında İtilaf Devletleri Suvla Limanı'ndan Anafartalar, Arıburnu ve Conkbayırı'na birlikler çıkardılar. Ancak burada Mustafa Kemal'in komutasındaki Türk birlikleri, destansal bir kahramanlıkla düşmanlarını kıyılara kadar püskürttüler. İtilaf Devletleri'nin Çanakkale'yi karadan geçme çabası da bir sonuç vermemişti. Türkler, devletlerinin büyük olanaklarıyla desteklenen İngiliz Fransız ve Anzaklardan oluşan İtilaf ordusuna karşı büyük bir başarı kazandılar. Çanakkale Savaşları'nın sonucunda İngiltere ile Rusya arasında ilişki kurulamadı. İngilizlerin Orta -Doğu projeleri aksadı. Ayrıca İttifak Devletleri Bulgaristan'ı kendi yanlarına alarak Makedonya'da Yunan ve Sırplara karşı harekete geçme olanağına kavuştular ve bazı cephelerde başarılar kazandılar. İttifak Devletleri'nin morali yükselmişti. Türkler ise düşmanlarını yenmişler, Boğazları ve İstanbul'u kurtarmışlardı.
» Rusya'nın I. Dünya Savaşfndan çekilmesı İttifak Devletleri için olumlu olmuş, birçok cephede başarı kazanılmıştır. Fakat Almanya'nın İngiltere'ye silah ve cephane taşıyan gemileri Atlas Okyanusu'nda batırması Amerika'nın da savaşa girmesine neden olmuştur. » Batı Cephesi'nde yapılan savaşlar sonunda Almanya'nın yenilmesi, Avusturya-Macaristan, Bulgaristan ve Osmanirnın da yenilmesine neden oldu. ABD'nin savaşa girmesi savaşın süresini kısalttı. » ABD savaşa girdiğinde, barışın hangi esaslara göre yapılması gerektiğini VVilson İlkeleri ile ilan etmişti. Galip devletler, yenilen devletlere şartları çok ağır olan barış antlaşmaları imzalattılar. I. Dünya Savaşı'nı Bitiren antlaşmalar » Almanya ile Versailles (Versay) 28 Haziran 1919. » Avusturya ile Saint Germen (Sen Jermen) 10 Eylül 1919. » Bulgaristan ile Neuill (Nöyyi) 27 Kasım 1919. » Macaristan ile Trianon (Triyanon) 4 Haziran 1920. » Osmanlı Devleti ile Sevres (Sevr) 10 Ağustos 1920. MONDROS ATEŞKES ANTLAŞMASI I. Dünya Savaşı, 1914 yılından beri büyük devletlerle amansızca mücadele eden Osmanlı Devleti ve birlikte savaştığı Bağlaşma devletlerinin yenilgisi ile sona erdi. 30 Ekim 1918'de Mondros Ateşkes Anlaşması imzalandı. Mondros Ateşkes Antlaşmasrnın Ana Hükümleri: 1. Osmanlı Devleti'nin egemenlik haklarını kısıtlayan hükümler; » Boğazlar açılacak, bu bölgelerdeki kaleler Anlaşma devletleri tarafından işgal edilecek. >> Anlaşma Devletleri güvenliklerini tehdit eden bir durum halinde istedikleri bölgeleri işgal edebilecekler.
» Ermenilere bırakılması düşünülen Doğu'daki altı ilde karışıklık çıkarsa Anlaşma Devletleri bu bölgeleri de işgal edebilecekler. » Tüm haberleşme istasyonları (telsiz, telgraf ve kablo) Anlaşma Devietleri'nce denetim altına alınacak.
» Sınırların denetlenmesi ve iç düzenin korunması için gerekli olan birlikler dışında, Osmanlı Orduları terhis edilecek, bütün savaş gemilerine, ordunun taşıt, araç, gereç, silah ve cephanesine el konacak. » Osmanlı Devleti'nin elindeki tüm savaş tutsakları (Suçlu Ermeniler dahil) serbest bırakılacak. Buna mukabil Türk tutsaklar Anlaşma Devletleri buyruğunda kalacak. » Brest - Litovvsk barışından sonra İran ve Kafkasya'ya giren Osmanlı birlikleri derhal geriye çekilip dağıtılacak, Anadolu dışındaki Osmanlı birlikleri ise en yakın Anlaşma Devletleri Komutanlıklarına teslim olacak. 3. Ekonomik Hükümler: Anlaşma » Tüm liman ve tersanelerden Devletleri yararlanabilecekler. Kömür, akaryakıt ve benzer kaynaklarda (ülkenin ihtiyaçları karşılandıktan sonra) satın alma kolaylığı sağlanacak. Demiryolları denetim altına alınacak.
I Müttefiklere güvenliklerini tehlikede hissettikleri I anda diledikleri bölgeyi işgal etmelerine izin veren 17. Madde, ülkenin işgal ve paylaşılmasına sebep I oldu. İ  şgaller
İngilizler; Musul, Batum, Antep, Urfa, Maraş'ı işgal ettiler. Merzifon ve Samsun'a asker çıkardılar. Fransızlar; Adana ve Doğu Akdeniz bölgesini işgal ederek Afyon'a birlikler gönderdiler. İtalyanlar; Antalya, Muğla gibi Güneybatı Anadolu yörelerimizi işgal ederek, Konya'ya askeri birlikler sevk ettiler. Yunanlılar; İzmir ve çevresi ile Doğu Trakya'da bazı yerleri işgale başladılar. İtilaf Devletleri, 13 Kasım 1918'de İstanbul'u işgal ettiler. 40- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI-  I. DÜNYA SAVAŞI SONUNDA KURULAN CEMİYETLER
A) ZARARLI CEMİYETLER KURDUĞU ZARARLI a) AZINLIKLARIN CEMİYETLER Bu cemiyetlerin ortak özellikleri: » Anadolu'nun işgalini kolaylaştırmak » İtilaf Devletleri'yle işbirliği yaparak onlardan yardım almak » Türk topraklarını parçalamak ve bağımsız devletler kurmak » Mondros Mütarekesi'nin maddelerinden istifade etmek » » Dışarıdan göçmenler getirerek nüfuslarını arttırmak.
Bu cemiyet İstanbul Rumları ve Fener Rum Patrikhanesi tarafından kurulmuştur. Merkezi İstanbul'dur. Amacı; Bizans İmparatorluğu'nu yeniden kurmak, Yunanistan'ın ve Yunan Hükümeti'nin propagandasını yapmak ve Yunanlılan Anadolu'ya yerleştirmektir. Bu cemiyetin yan kuruluşları: Yunan Kızılhaç'ı, Resmi Göçmenler Komisyonu, Yunan okullarındaki izcilik kuruluşlarıdır. b. Pontus Rum Cemiyeti: Üyeleri Trabzon, Giresun, Samsun ve Kuzeydoğu Anadolu'da faaliyet gösteriyordu. Merkezi Trabzon'dur. Amacı; Pontus-Rum Devletini, Batum'dan İnebolu'ya kadar uzanan sahilde yeniden kurmaktır. Bu cemiyeti İstanbul'daki Fener Patrikhanesi de desteklemiştir. c. Ermeni Gizli Cemiyeti: Cemiyetin merkezi İstanbul'dadır. Başta Rumlar'la birlikte çalışmışlar, İstanbul'un Rumlar'a verileceğini anlayınca, Rumlardan ayrılmışlardır. Amacı; Avrupa'nın büyük devletlerince Mondros Mütarekisi'nde ve Sevr Antlaşması'nda belirtilen bir Ermeni Devleti'ni Doğu Anadolu topraklarında kurmaktır. Cemiyet Hıncak Komitesi ismiyle, Gizli Ermeni siyasi teşekkülleriyle bölücü ilişkiler kurmuştur. d. Makabi ve Alyans-İsrailit Cemiyeti İstanbul'da Makabi ve bu cemiyeti destekleyen Alyans-İsrailit adlı Musevi gençlik teşkilatı tarafından kurulmuştur. Bu cemiyet Osmanlı vatandaşı olan Yahudilere siyasi ve sosyal haklar tanınmasını istemektedir. b) TÜRKLERİN KURDUĞU MİLLİ VARLIĞA VE TÜRKLÜĞE ZARARLI CEMİYETLER Bu cemiyetlerin ortak özellikleri: » Saltanat ve hilafet yanlısı görünmeleri >> Manda ve himaye taraflısı olmaları >> Milli birliğe zarar vermeleri » Düşman devletleri ile işbirliği yapmaları » Milli Mücadele hareketine karşı olmaları >> Düşman işgallerini kolaylaştırmaları a. Sulh ve Selâmet-i Osmaniye Fırkası Cemiyet, ülkemizin kurtuluşunun kuvvet yolu ile değil de sulh yolu ile sağlanacağına taraftardır. Bu sebeple aktif bir yol izleyen Milli Mücadele'cilerin karşısında yer almıştır. Merkezi İstanbul'dadır. b. Hürriyet ve İtilâflar Fırkası Bu cemiyeti, halifeliğe taraftar olan hilâfetçiler ve aşırı dinciler kurmuştur. Kurtuluş Harekâtı'nın tamamen karşısındadır. En kuvvetli olduğu il Konya'dır ve merkezi İstanbul'dadır. Anadolu'daki isyanların teşvikçisi olmuştur. c. Kürdistan Teali Cemiyeti Cemiyetin merkezi İstanbul'dadır. VVİIson Prensipleri'ne göre Doğu Anadolu'da bağımsız bir devlet kurmayı amaçlamıştır. Bölücü bir cemiyettir. Doğu Anadolu'da şubeler açmıştır. Bağımsız bir devlet kurmak için İngiltere'den para yardımı ve destek görmüştür. d. Teali İslâm Cemiyeti Bu cemiyeti İstanbul medreselerinde çalışan müderrisler kurmuştur. Amaçları, İslâm'ı yükseltmek, Osmanlı Devleti'ni düştüğü buhrandan, kuvvet yolu ile değil de, iman, din, ahlâk ve sosyal vasıtalarla kurtarmaktır. Hürriyet ve İtilâf Fırkası ile işbirliği yapmıştır. Cemiyetin merkezi İstanbul'dadır. Milli Mücadele'nin karşısında yer almıştır. e. İngiliz Muhipleri Cemiyeti Bu cemiyetin üyeleri, padişaha, İstanbul Hükümeti'ne ve İngilizlere tam bir bağlılık -TARIH- 41
İngiltere'nin mandasına göstermişlerdir. taraftardırlar. f. VVilson Prensipleri Cemiyeti Bu cemiyetin kurucuları, Amerika'ya yakın ve Amerikan mandasına taraftar kişilerdir. Milli Mücadele'nin karşısında yer almışlardır. Bazı durumlarda Hürriyet ve İtilâf Fırkası ile işbirliği yapmıştır. Cemiyetin amacı; I. Dünya Savaşı yenilgisinin neticelerini gidermek, VVilson bildirisinde belirtildiği şekilde ülkemizi diğer ülkelerle eşit hukuka sahip bir ülke halinde getirmektir. Bu cemiyet taraftarlarının, manda teklifini ABD kongresi kabul etmemiştir. B) MİLLÎ VARLIĞA VE TÜRKLÜĞE YARARLI CEMİYETLER Bu cemiyetlerin ortak özellikleri: » Cemiyetler bölgesel kurulmuşlardır. » Amaçları düşman işgalini önlemek, Türk milletinin hürriyet ve bağımsızlığını sağlamaktır. » Basın ve yayın yoluyla hak aramak yolunu seçmişlerdir. >> Ülkenin müdafaası için silahlı mücadeleyi kabul etmişlerdir. » Halkı teşkilatlandırmak için bulundukları yörelerde kongreler düzenlemişler, mitingler yapmışlardır. » Cemiyetlerin ortaya çıkışındaki temel sebep Türk Milliyetçiliğidir.
Cemiyetin merkezi Edirne'dedir. Amacı; Trakya'daki Rumların taşkınlıklarına son vermek ve Trakya'nın Yunanistan'a katılmasını önlemektir. b. İzmir Müdafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti İzmir'in işgalinden önce, bu şehrimizin Mondros Mütarekesi'ne göre Yunanlılara verileceğinin duyulması üzerine, cemiyet 2 Aralık 1918'de İzmir'de aydın kişiler tarafından kurulmuştur. Amacı; İzmir ve civarında yaşayan halkın Rum olmayıp, burada yaşayanların çoğunluğunun Türk olduğu hakkında, dünya kamuoyunu aydınlatmak ve Paris'te toplanmış bulunan barış konferansı nezdinde bu konuda teşebbüslerde bulunmaktır. Redd-i İlhak Cemiyeti, 14 Mayıs'ta İzmir-Bahribaba parkında düzenlediği bir mitingle Yunan istilâsına silâhla karşı koymak için direnme kararı almıştır.
Cemiyetin merkezi İstanbul'dadır. Erzurum ve Elazığ'da şubeleri açılmıştır. Amacı; Doğu Anadolu'da Mondros Mütarekesi'ne göre kurulması söz konusu olan Ermenistan'ın kurulmasını önlemektir. Cemiyet özetle şu üç prensibi benimsemiştir;
ve din alanında 3. İlim, ekonomi teşkilâtlanmaktır. Cemiyet, Doğu Anadolu'da yaşayan Türklerin, Ermenilerden çok olduğunu ispatlamak için basın yolu ile propaganda faaliyetlerine girişmiştir. Bu cemiyetin çalışmalarını Mustafa Kemal'de desteklemiştir. Doğu Anadolu'nun bölünmezliğini savunan bu cemiyetin aracılığı ile Mustafa Kemal, diğer yerel cemiyetleri tek çatı altında birleştirmiştir. d. Trabzon Muhafaza-ı Hukuk-ı Milliye Cemiyeti Cemiyetin merkezi Trabzon'dur. Bu cemiyet Doğu Karadeniz Bölgesi'nde faaliyet gösteren Pontus-Rum davasını güden Rumlara karşı bir tepki olarak kurulmuştur. Cemiyet Mustafa Kemal'e destek vermiş, temsilcilerini Erzurum ve Sivas kongrelerine göndermiştir. e. Kilikyalılar Cemiyeti Cemiyetin merkezi İstanbul'dadır. Mondros Mütarekesi'nden sonra, İstanbul'da faaliyete geçen bu cemiyetin amacı, Adana ve dolaylarındaki, Fransız-Ermeni işbirliği harekâtına karşı, silâhlı bir direniş hareketi meydana getirmektir. Cemiyet üyeleri Adana ve civarında Fransız-Ermeni düşman birliklerinin işgalinden kurtarılmasında büyük yararlıklar göstermişlerdir.
 ENLER-İLKLERVESONLAR
  1812 yılında imzalanan Bükreş Antlaşması ile Sırplar'a imtiyazlar verilmiştir. Böylece Osmanlı Devleti ilk defa sınırları içindeki bir azınlığa imtiyaz vermiştir.
Berlin Antlaşması ile ilk defa çok sayıda devlet Osmanlı'dan ayrılmış, Balkanlar Osmanlı'dan kopmuştur. » Sened-i İttifak ile Osmanlı tarihinde ilk üefa padişah yetkileri sınırlandırılmıştır. Dömeke Meydan Muharebesi Osmanlı Devleti'nin kazandığı son meydan muharebesidir. Yunanistan, Osmanlı'dan bağımsızlığını kazanarak ayrılan ilk Balkan devletidir. » İlk defa Anayasal düzene II. Abdülhamit Dönemi'nde geçilmiştir. İlk defa parlamenter sisteme geçilmiştir.
» Kuzey Afrika'da kaybedilen ilk toprak Cezayir'dir. » II. Abdülhamit Dönemi'nde halk ilk defa yönetime katılmıştır. Hünkâr İskelesi Antlaşması ile Boğazlar üzerindeki Türk hakimiyeti ilk defa sınırlandı. II. Mahmut Dönemi'nde ilk defa Avrupa'ya öğrenci gönderildi.  II. Mahmut ilk defa kendisinin dışında siyasi bir
gücün varlığını kabul etmiştir. | » I. Meşrutiyet'le halk ilk olarak dolaylı da olsa | yönetime katılmıştır. Osmanlı Devleti'nin galip olarak imzaladığı son | antlaşma Paris Antlaşması'dır. | » Osmanlı tarihinden anayasalı ve meclisli i yönetime ilk defa Meşrutiyet'le geçilmiştir. Osmanlı Devleti ilk defa Abdülmecit Dönemi'nde | İngiltere'den borç para almıştır. | » Türk siyasi tarihinde sistemi değiştirmeye | yönelik çıkarılan ilk isyan, 31 Mart Olayı'dır. Abdülmecit Dönemi'nde Kaime adıyla ilk kâğıt para basılmıştır.
44- -GENEL YETENEK GENEL KULTUR DERGISI- 
ÇOZUMLU KAVRAMA TE5Tİ 2. Avrupa ülkelerinde Sanayi inkılâbı sonrasında büyük fabrikalar kuruldu ve üretim arttı. Avrupa devletleri ucuza üretilen fabrika mallarını satabilmek için yeni pazarlar aramaya ve birbiriyle rekabet etmeye başladılar. Buna göre, aşağıdakilerden hangisi Osmanlı Devletini olumsuz yönde etkilememiştir?
E) El tezgahlarının eski önemini kaybetmesi 19. yy.da banka ve sigorta şirketlerinin kurulması, kağıt para ve çeklerin kullanılması aşağıdakilerin hangisine neden olmuştur?
E) Akdeniz limanlarının önemini kaybetmesine z o >-m "o UJ «3 4. "Tebaamdan Müslümanları camide Hıristiyan'ları kilisede, Musevi'leri de havrada görmek isterim." diyen II. Mahmut, bu sözüyle neyi amaçlamıştır?
E) Tanzimat Fermanını uygulamayı II. Mahmut ile ayanlar arasında yapılan Sened-i İttifak'ta "Padişah aşırı vergi koyamayacak eşit ve adaletli vergi alacaktır." ifadesi yer almıştır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir göstergesidir?
E) Ayanların gücünü kaybettiğinin Aşağıdakilerden hangisi Tanzimat Fermanı ile ortaya çıkmamıştır?
E) Gayri Müslimlerin devlet memuru olabilmesi  3. "Avrupa devletleri 1815 Viyana Kongresinde milliyetçilik isyanlarını destekleme kararı aldılar."
İngiltere, Fransa ve Rusya aşağıdakilerden hangisinin isyanını destekleyerek bağımsız olmasını sağlamışlardır? B) Karadağlılar D) Bulgarlar A) Sırplar C) Romenler E) Yunanlılar 7. 31 Mart Olayı, aşağıdakilerden hangisi tarafından bastırılmıştır?
E) Vatan ve Hürriyet Cemiyeti -TARIH- 45  8. Osmanlı Devleti'nde azınlıkların ticari kuruluşlar açmaları aşağıdakilerden hangisiyle kabul edilmiştir?
E) Berlin Antlaşması 9. Osmanlı Devleti'nin I. Meşrutiyeti ilan etmesinin nedeni aşağıdakilerden hangisidir?
E) Paris Antlaşması'nın imzalanmasını sağlamak 12. II. Mahmut döneminde; Yabancı kumaşlardan elbise yapılması yasaklanmıştır. Yerli tüccarlara yabancı tüccarlarla rekabet edebilmeleri için gümrük kolaylıkları sağlanmıştır.
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) lllvelV
C5 tr UJ o co 10. Aşağıdakilerden hangisi, Rusların panislavizm >: politikasının amaçları dışında kalır?
E) Balkanlar üzerinden sıcak denizlere açılmak 13. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşına girmesi, savaşın gidişi üzerinde nasıl bir etkide bulunmuştur?
E) Savaş ittifak devletlerinin lehine dönüşmüştür.  H.Osmanlı Devleti Islahat Fermanını aşağıdaki antlaşmaların hangisinin imzalaması sırasında Avrupalı devletleri etkileyebilmek için yayınlamıştır?
B) Bükreş D) Londra A) Berlin C) Paris E) Kütahya Yüklə 1,07 Mb. Dostları ilə paylaş:
| ||||||||
Türk milli birliğini bozmak