Ühendis ve makina ahmet erdo

Parça Büyüklüğü Dağılımının Tesiri

imalât maliyetleri üzerine parça büyüklükleri da-
ğılımının tesirini tahmin. etmek için bilgilerimizin
az olmasına rağmen fL katsayısının aldığı değerleri
ve takip ettiği trendi açıklamak için Tablo 6'da görül-
düğü gibi bir sıralama yapılabilir. Baz değer olarak
(^fL = 1) ayda dökülen parça sayısı 10 olarak seçile-
bilir. Bu miktar el ve makina ile kalıplamada takri-
ben esas alınabilecek uygun bir değerdir.

TABLO: 6 — PARÇA BÜYÜKLÜKLERİNİN İZAFÎ
MALİYET FİATLARI ÜZERİNDEKİ TESİRİ

Parça / ay	Parça Sayısı Sahaları 1 den 3'e kadar		*L 1,26
10 (*)	4 »	31	1,00
100	32 »	315 »	0,75
1000	316 »	3150 »	0,66
10000	3151 »	31500 »	0,63
100000	31500 »	büyük	0,62
(*) Baz değer.
62

Tek imalât ve büyük seriler halinde yapılan imalâ-
ta ait ^fL katsayıları 1,26 dan 0,62 ye kadar değişmek-
te yani aralarındaki oran takriben 2/1 olmaktadır.
Böylece parça büyüklükleri dağılımı, standart istih-
sal hesabında kullanabilecek şekilde belirlenmiş ol-
maktadır. Şuna da işaret etmek gerekirki, büyük iş
parçaları halinde de rasyonel imalât usulleri kullan-
mak sureti ile ^fL katsayısı düşürülebilir Çünkü büyük
seriler halinde yapılan imalâtın yanında, müşteriler
yönünden meydana gelen fiat baskısı, optimal çalış-
ma şekillerine doğru yönelişi sağlamaktadır. Biz bu-
rada neşredilmiş olan sabit fiatlan dikkate almıyo-
ruz.

Bir Dökümhanenin Tartılı
İstihsalinin Tahmini

Bütün ağırlık katsayılan, tartılı istihsal tahmini
için Tablo 7'de bir arada gösterilmişlerdir. Burada
imalât zorluklan kademeleri basitleştirme için beş
sınıfa aynlarak gösterilmiştir. Uç dağılım katsayısı-
nın çarpımı ile kombine edilmiş ağırlık katsayısı ti-
de edilmektedir. Bu toplam katsayıyı fjj ile gösterir-
sek :

' •" (ö)

Belirli bir döküm parça grubunun mümkün olan
kombinasyonlan incelendiğinde ^fx katsayısının 0,25
ve 5,0 değerleri arasında kaldığı yani en küçük ve en
büyük değer oranının takriben 1/20 olduğu görülür.

MÜHENDİS VE MAKİNA / CİLT 18 - SAYI 205 . ŞUBAT 1W4

Tablo;? Tartılı istihsalin tahmini için dağılım kat sayıları

Parça ağırlığı		İmalât zorluğu		Parça büyüklüğü
Sınıf kg. olarak	Kat sayış fe	Sınıf	Katsayısı 'ş	Sınıf Parça /ay olarak	Katsayısı fi
S 0,2 50	2,92	Çok bas'ıt	0,6	1- 3	1.26
0,250- 2,5	1,64			4-31	1,00
		Basit	o;e
2,5 - 25	1,00
				32 - 315	0,75
25 - 250	0,68	Orta /normal	1,0
				316 - 3150	0,66
250 2500	0,52	Oldukça zor	1,3
				3151 - 31500	0,63
2500 25000	0,44
		Çok zor	1,8
> 2 5 000	0,40			> 31500	0,62

Döküm hanelerin bütün döküm programları gözönü-
ne alınırsa mümkün olan değişim aralığı 0,3-1,6 (tak-
riben 1/6) kadardır. Fakat bu değişim aralığı, çalış-
ma prodüktiviteleri eşit olan döküm hanelerde, sa-
dece istihsalin ağırlığı yönünden bir güç taksimatı-
na imkân vermektedir.

Kombine dağılım katsayısı olan ^f2, bir dökümha-
nenin bütün imalât programı için tayin edilebilir.
Belirli bir sınıf istihsal için kullanılmak üzere üç
tesir grubu ve katsayıları ayrıca tayin edilmeli, son-
radan kombine katsayı olarak belirtilmelidir. Hesa-
bı kolaylaştırmak için Tablo 7 den faydalanarak Tab-
lo 8 hazırlanmıştır. Bu tablo için (özellikle küçük)
işletmelerin istihsalleri, parçaların ağırlıkları, imalât

zorluklan ve büyüklüklerine göre sınıflara ayrılmış
ve bu sınıfların toplam ağırlığa göre yüzdeleri bu-
lunmuştur,

Herbir sınıfın, katsayılarla çarpımı ( : 100) ve so-
nucun toplanması ile, dökümhane için geçerli olan
^fG,, ^fS ve ^£L katsayıları bulunmuş olur. Sonra (6)
nolu denkleme göre ^f£ katsayısı ve (4) nolu denkle-
me göre de ^EStandart (Standart istihsal) hesaplanır.
Başlangıçta bu hesaplann yapılması ve hangi döküm-
hanenin imalât programının incelenmek üzere ele
alınacağının tesbiti, iki veya daha fazla kişinin çalış-
masını gerektirir. Böylece hata sınırlarının daraltıl-
ması mümkündür.

Tabb:8 Dökümhanelerin istihsaline ait dağılım kat sayılan ön tahminleri

Rarça ağırlık dağılımı (GGveGS)				imalât güçlüğü dağılımı				Parça büyüklük dağılımı
Ağırlık sınıfı kg	Kat sayı 'G	Ağırlık ola. rak isfıhsolr •/. si	fS«E-A	imalat zorluğu Sınıfı	Katsayı fs	Ağırlık ola. rak istihsalin % si	fS*E-A	Parça büyüklüğü parça/oy	Kat sayı »L	Ağırlık olo. rak istihsalin % si	fL.E-A
			100 (•)				100 («)				100
< 0,250	2,92			Çok basit	0,6			1-3	1,26
0,250-2,5	1.64			Basit	0,8			4-31	1,00
2,5-25	1,00			Orto/normol	1,0			32-315	0,75
25-250	0,68			Oldukça »r	1,3			316-3150	0,66
250-2500	052			Çok zor	1,8			3B1-3150C	0.63
2500 -25000	0,44			Sınıflandırma ıcın Tablo* 3e bakıni2.				> 31 500	0,62
25000	0,40			l
Toplam	—	100	%-	Toplam	—	100	fsı---	Toplam	—	100	fL-
Tahmin edilen kombine dağılım kat sayısı f - fs- 's-^L^1

(*) EA = İstihsalin 'l, sı olarak bölümü