Ünden bugüN

İsmail Hakkı Bey

Gönül Paçacı arşivi

zellikler ve ulusal duygular dışında ilgi çekici özel konuları da işlemiştir. "Sarhoş", "Atlı", "Arap Dansı", "Koşma", "Çengiler", "Atlı Haydutlar", "Hürriyet", "Şehla", "Laz Oyun Havası" gibi başlıklar taşıyan saz eserleri, tasviri musikiye duyduğu ilgiyi yansıtır. Zirkeşîde makamının günümüzdeki tek örneği de onun bir "cumhur ila-hi"sidir.

2.000 dolayında eserinin birçoğunda istanbul, semt semt, tabii ve mimari güzellikleriyle, eğlence âlemleriyle, aşkların doğal mekânı olan köşeleriyle, en sanat-kârane biçimde kullanılmıştır. "Mehtabda güzel olur Boğaziçi âlemi", "Çırpıcı, Kâğıthane bu mevsimde ne âlâ", "Çamlıca" nın yolu ince", "Seyre çıkmışsın bugün Kâğıthane'yi", "Ne safa-âver olur bak bu güzel Çamlimanı", "Kâğıthane'ye gidelim yalnız", "Kız kulesi yakut küpe takındı", "Söz birliği edelim Tarabya'ya gidelim", "Dün Fener'de gördüm ol nazik teni", "Kadıköyü'nün âb ü havası ne güzeldir", "Göksu'nun sû-yi latifinde güzeller munta-zır" ve "Kestane suyunda yine mestane bir afet" gibi şarkılarında istanbul konuları a-na tema olarak kullanılmıştır. "Ey esir bir milleti yok eden" güfteli "Teşrîfiye" marşını da Atatürk'ün İstanbul'a gelişi için bestelemiştir.

ismail Hakkı Bey musiki hayatı boyunca sayısız öğrenci yetiştirdi. Hafız Yaşar, Hasan Tahsin Parsadan, Âmâ Nazım Bey, Nuri Halil Poyraz, Ali Rıza Şengel, İzzettin Hümai (Elçioğlu), Fehmi Tekçe, Hayri Ye-nigün, Nigâr Galip Hanım, Fahri Kopuz, Faize Ergin, Vecihe Daryal, Zeki Arif Ata-ergin, Eyyubi Mustafa Sunar ve Ali Rıza Sağman öğrencilerinden bazılarıdır.

ismail Hakkı Bey, Şehzadebaşı'ndaki Yeni Ferah Tiyatrosu'nda "istanbul Opereti''^ kurmuş, orkestrasını bizzat yönetmiş ve operet tarzının yerleşmesi bakımından öncü bir rol oynamıştı. Bestelediği 15 operet, "Kaşıkçılar", "Yedekçi", Lale Devri", "Bülbül", "Nurü's-sabah", "Falcı", "Emel", "iyi Saatte Olsunlar", "Kiracılar", "Tutkun", "Ve-mine'1-garaib", "Macun Hokkası", "Ge-lin-Kaynana", "Gazanfer" ve "Damat ib-

rahim Paşa" adlarını taşır. Librettoları Mu-sahibzade Celal, Sezai Bey, Faik Bey, Enver Bey ve Aram Efendiye ait olan bu operetlerin çoğu, icra edildikleri tarihlerde istanbul halkının büyük ilgisini toplamıştı.

ismail Hakkı Bey'in bugün TRT Müzik Dairesi Arşivi'nde bulunan, binlerce eserin notasını içeren elyazısı nota koleksiyonu, Türk musikisinin önemli repertuvar kaynaklarından biridir. Bestekâr kendi e-serlerini yayımlamaya başlamış, fakat 4 fa-sikülden sonra bu yayına devam edememiştir. Solfej yahut Nota Dersleri, Usûlât, Solfej, Makamat ve İlaveli Nota Dersleri, Mahzen-i Esrar-ı Musiki yahut Tegan-niyat-ı Osmani adlı eserleri vaktiyle çok yararlanılmış kitaplardı.

Bibi. inal, Hoş Şada; Ezgi, Türk Musikisi, V; Ergun, Antoloji, II; M. Rona, 50 Yıllık Türk Musikisi, İst., 1960; M. N. Özalp, TürkMusikl-si Tarihi, Ankara, 1989; Öztuna, BTMA, I.

MEHMET GÜNTEKİN