Ünden bugüN

Vefa Zat

nih'ten ithal edilen biralar da verilirdi. İthal biralardan başka aynı dönemde piyasada hemen her türlü yabancı içkiyi bulabilmek de mümkündü. 1897'de Grand Rue de Pera no. 290'da J. Pappi'nin büyük bir bakkaliyesi vardı. Pappi'de Fransız şampanyaları, Bordeaux şaraplarının yanısıra Hollanda likör türleri de bulunuyordu. Bordeaux şaraplarının ithalatçılarından biri olan Societe deş Producteurs de France ise Grand Rue de Pera no. 463'te faaliyetini sürdürmekteydi.

19. yy'm sonu, 20. yy'm başlarında gazinolarda, kafe jarden'lerde ve kabarelerde geleneksel içkiler yanında alafranga içkiler de sunulurken meyhanelerde rakı ö-ne geçmiş; en çok aranan ve tüketilen içki olmuştur. Her dönemde olduğu gibi bu dönemde de rakı küçük işletmelerde üretiliyordu. Rakı üretiminde çekirdeksiz ku-

ru üzüm ve Çeşme'de yetiştirilen anason tercihen kullanılmaya başlamıştı. Rakı ü-reticileri daha sonraki yıllarda üretecekleri rakının sumasını (ham rakı) yasa gereği Tekel Genel Müdürlüğü'nden alacaklardır. Tekel Genel Müdürlüğü, yasaların verdiği yetkiyle özel rakı imalathanelerinin ürünlerini, üretiminden tüketimine, satışına kadar denetleyecek, bu denetim sayesinde Türk rakısının karakteristik yapısı oraya çıkacaktır. Hanım, Keyif, Baküs, Dem, Âlem, Ruh ve Jale rakıları 1928'de piyasadaki özel rakılardan bazılarıdır. Bomonti rakısı ise 1912'de Aydın Rakı Fab-rikası'nda üretimine başlanmış olan kaliteli rakılardan biridir.

1930'larda İspirto ve İspirtolu İçkiler İnhisarı îdaresi'nin üretmiş olduğu "Hususi Fevkalâde Rakı"nm 25 cl'lik şişesi 70 kuruştur. "Aliyül Âlâ Rakı"nm 50 cl'lik şişesi ise 120 kuruştur. Aynı yıllarda İnhisarlar İdaresi İstanbul için özel bir rakı üretmiştir. Bu rakı "Âlâ İstanbul Rakısı"dır. 50 derecelik bu rakının 50 cl'lik şişesi 100, 25 cl'lik şişesi ise 50 kuruştur. Bir de alkol derecesi 45 olan "Âlâ Boğaziçi Rakısı" vardır. Bu rakının 50 cl'lik şişesi ise 60 kuruştur, istanbul'a özel bu rakılardan başka Kulüp, İyi, Yeni rakıları da bu dönemde üretilmeye başlanmıştır. Daha sonraki yıllarda bu rakılardan Kulüp ve Yeni Rakı üretimde kalmış, diğerleri üretimden kaldırılmıştır. Ancak bugün Kulüp ve Yeni Rakı'mn yanısıra Tekel İdaresi tarafından Altınbaş ve Tek rakıları da üretilmekte ve İstanbul'da özel bir tüketim alanı bulmaktadır.

İstanbul evlerinde ev hanımları tarafından yapılan likörler de ünlüdür. Ticari likör üretimine 1930'da deneme, 1932'de seri üretime geçmiş olan Mecidiyeköy Likör ve Kanyak Fabrikası'nda başlanmıştır. Fabrikanın kuruluşundan 1939'a kadar, Fransa'dan özel olarak getirtilmiş uzmanlar Türk işçi ve teknisyenleriyle birlikte çalışmışlardır. Fabrika üretime başladığı yıllarda likör türleri özel olarak hazırlanmış şık şişelerde piyasaya sürülüyor, likörler için taşbaskı etiketler kullanılıyordu. Bu türlerden Sarı Likör, Kümmel ve Katran (Goud-ron) daha sonraki yıllarda üretimden kaldırılmıştır. Bugün Mecidiyeköy Likör ve Kanyak Fabrikası'nda, cin, kanyak, bran-dy, vermut ve kınakına şarabının yanısıra ahududu, kayısı, çilek, moka, beğendik, a-cıbadem, limon, vişne, mandalina, bindallı, gül, turunç, altın, kakao, muz, nane ve portakal likörleri olmak üzere 17 tür likör üretilmektedir. Üretilen likörlerden çilek ve ahududu İstanbul'a özgü likörlerdir. Çilek likörü, eskiden Boğaziçi'nin Arna-vutköy(->) ve îstinye sırtalarında yetiştirilen kokulu özel çileklerden imal edilirdi. Bu tarlalar ve kokulu Osmanlı çileği günümüzde tamamen ortadan kalkmış, likörü de bayilerde bulunmaz olmuştur.

Ahududu likörü üretiminde kullanılan ahududu, Tarabya sırtları ve Kilyos'a giderken Zekeriya Köyü civarında yetiştirilmekteydi. Osmanlı çileği gibi ahududu da artık hemen hemen yok olmuş, likörü de neredeyse unutulmuştur. Halen bazı evlerde vişne likörü yapılmaktadır.