Ünden bugüN

HEYBE1İADA RUHBAN MEKTEBİ 58

59

HIDİV AİLESİ

Okulun yönetimini ve giderlerini üstlenen patrikhaneyi burada, kurucu temsilcisi olarak bir metropolit müdür temsil etmekteydi. Son kurucu temsilcisinin 1960' ta ölmesinden sonra yenisi atanmadı. Okulun teoloji bölümü, 1971'de yürürlüğe giren ve özel yüksekokulların kapatılmasını öngören yasa nedeniyle o yıl kapandı. 1971-1972 öğretim yılından başlayarak Özel Heybeliada Rum Erkek Lisesi adı altında azınlık okulu statüsü kazandı.

Öğrenci mevcudunun giderek azalması ve yatılı öğrencilerin masraflarının artması karşısında Fener Rum Patrikhanesi, 1984'te Milli Eğitim Bakanlığı'na başvurarak okul bölümünü kapatmak istedi. Ancak Lozan Antlaşması ile diğer ikili anlaşmalar açısından ve mütekabiliyet ilkesi gereği bu istek kabul edilmedi. 1923-1950 arasında okulun mevcudu en fazla 60 dolayında iken 1951-1971 arasında 100-110 kadardı. 1962-1963'te 95 öğrencisi vardı. Bu sayı sonraki yıllarda görülen düşüşle 1984-1985 öğretim yılında 8'e indi. izleyen yıllarda ise yönetim faaliyeti sürdürülmekle birlikte eğitim ve öğretim çalışmaları öğrenci yokluğundan yapılamaz du-

Heybeliada Ruhban Mektebi (üstte) ve tören odası. Tarkan Okçuoğlu, 1994 (üst), Erkin Emiroğlu, 1985

ruma geldi. Okula, kurucu temsilcisi a-taması çeşitli nedenlerle yapılamadığından yöneticilik görevim "müdür vekili" sanı ile Türk müdür yardımcısı yürütmeye başladı.

Manastırla birlikte aynı çatı altında yer alan 44 oda ve derslikli okulda halen öğrenci ve öğretmen bulunmamaktadır. Yönetim işleri, kadrosu Heybeliada Hüseyin Rahmi Gürpınar Lisesi'nde olan Türk müdür yardımcısı ve müdür vekili tarafından, çeşitli hizmetler de 3 personelce yürütül-

NECDET YAŞAR Mimari

Bugünkü binadan önce, burada zemin katı kagir, ikinci katı ahşap olan iki katlı bir bina bulunmaktaydı. 1894'teki depremde yıkılan bu binanın yerine bugünkü kagir yapı inşa edilmiştir. Yapımı 1896'da tamamlanan bugünkü binanın mimarı Fo-tiadis'tir.

Okul binasının planı, "U" biçiminde ve simetriktir. 3 katlı binada katlar silmelerle ayrılmıştır. Ana girişin olduğu batı cephesinde zemin katta demir parmaklıklı kareye yakın dikdörtgen pencereler bu-

lunur. 2. katın pencereleri dikdörtgendir ve silmelerle çerçevelenmişlerdir. 3. katta iki yanında pilastrlar bulunan yuvarlak kemerli pencereler vardır. Saçak altında tüm yapı boyunca dolaşan, dişli bir korniş yer alır.

Âna giriş, yapı kitlesinden öne çıkmıştır. Mermer merdivenlerden çıkılarak dört sütunun oluşturduğu üçlü açıklıktan yapıya girilir. Bu bölümün üzerinde üçlü bir pencere grubu yer alır. Ortadaki pencere daha yüksektir ve kemeri iki küçük mermer sütuna oturmaktadır. Bu iki bölüm giriş katı ve 3. kat boyunca uzanan, geniş bir yuvarlak kemerle çerçevelenmiştir. Yuvarlak kemerin iki yanında geniş birer pi-lastr yer alır ve bu bölüm üçgen bir alınlıkla sonuçlanır. Sütun başlıklarının üzerinde haç motifleri ve üçlü pencerenin sütunlarının üzerinde üç yapraklı yonca motifi yer alır. Büyük yuvarlak kemerin üstünde, iki köşede kabartma asma yapraklan ve üzüm motifleri vardır.

Yapının diğer cephelerinde de aynı pencere düzeni görülür. Kuzey ve güney cephelerde, iki yanda köşelere doğru üçgen alınlıkla biten ve yapı boyunca uzanan bir çerçevelenme vardır. Bu bölümlerde de pencereler, ana girişte olduğu gibi geniş bir yuvarlak kemer içine alınmıştır. Arka cephelerde, üçüncü kadarda, ortada birer cumba vardır. Ana girişin dışında, diğer üç cephede de birer küçük giriş yer alır.

Yapının dış cephesinde, saçak altındaki dişli kornişte ve kemerli pencerelerin kemerlerinin etrafında kullanılan tuğlalar cephelere hareketlilik kazandırmıştır. Ana girişten dört mermer sütunlu büyük bir hole girilir. Girişin hemen iki yanındaki o-dalar ziyaretçiler içindir. Holün iki yanında, kuzey ve güney yönlerdeki koridorlara açılan kapılar vardır. Bu koridorlardan yapının diğer kanatlarına geçilir. Bu bölümlerde dershaneler, yatakhane ve yemekhane yer alır. Holdeki mermer merdivenlerle 2. kata çıkılır. Bu katta müdür ve öğretmenlerin odaları yer alır. Bu kattaki en ilgi çekici mekân, büyük tören odasıdır. Bu odanın pencereleri, ana girişin üstünde yer alan üçlü pencerelerdir. Tören odasının duvarlarını, okulda görev yapmış öğretmenlerin ve din adamlarının tabloları ve fotoğrafları süsler. Bu odada, kuzey yönünde küçük bir ibadet mekânı vardır. Odanın ahşap kaplamalı tavanları kalem işleriyle bezelidir. Yapının içinde tavanlarda ve duvarlarda kalem işleri vardır.

Büyük holde, ana girişin karşısındaki kapıdan avluya çıkılır. Avluda Trias Kilisesi yer alır. Kilisenin kuruluşu 9. yy'a kadar uzanmaktadır. Kilise, üç nefli bazilika planındadır. Orta nefin üzeri beşik tonozludur. Kilisenin yamsıra, avluda kilise çanları ve kilise apsis duvarının önünde mezarlar vardır. Okulun bahçesinde ana girişin yanında, Ermenice kitabeli bir kuyu bileziği bulunur. Bibi. Erdenen, Adalar, N. Gülen, Heybeliada, İst., 1985; P. Tuğlacı, İstanbul Adaları, II.

EMİNE ÖNEL