Urganch davlat universiteti

I.BOB.MATEMATIKA DARSLARIDA INTEGRATSIYALASHGAN DARSLARNI TASHKIL ETISHNING NAZARIY ASOSLARI
1.1 MATEMATIKA DARSLARIDA FANLARARO INTEGRATSIYA
Imu fan taraqqiyoti ko'z ilg'amas darajada tezlashgan davrda fanlararo integratsiya uzluksiz ta'limni yo'lga qo'yishda hal qiluvchi ahamiyat kasb etadi. Integratsiya atamasi lotincha integration so'zidan olingan bo'lib qo'shilish, birlashish m a'nolarini anglatadi. Ma'lumotlami integratsiyalash har xil manbalarda mavjud bo'lgan materiallami m a'lum maqsad asosida birlashtirib taqdim etishni nazarda tutadi.Integratsiyalashgan ta'lim va fanlararo aloqa bir-birini to'ldiradigan ikki xil tushuncha. Fanlararo aloqada o'quvchining ma'lum bilimlami o'zlashtirish jarayonida u yoki bu muammoni imkon qadar chuqur anglash hamda olingan bilimlami amaliyotga samarali joriy etishiga imkon berish maqsadida о 'quv fanlari orasida o'matiladigan aloqa nazarda tutiladi. Integratsiya esa fanlararo aloqaga, ya'ni umuman fanlar, o'quv fanlari, ulaming bo'lim va mavzulari bo'yicha olingan bilimlarga tayanilgan holda o 'rganilgan masalaga xos bo'lgan yetakchi g'oyalar hamda hodisalaming izchil, har jihatdan chuqur hamda serqirra ochilishi demakdir. Biror muammoning yechimini fanlararo aloqaga asoslangan holda integratsion o'rganish uchun o'qituvchi, avval maqsadni aniq belgilab olishi, o'rganiladigan materialni qayta qarab chiqishi, uning samarali o 'zlashtirilishi uchun mos metodlami tanlashi, dars jarayonini tashkil etishning shakli va zaruriy ashyolarini aniqlashi va olinadigan natiialami oldindan belgilab chiqishi taqozo etiladi. Umumiy ta'lim mazmuni o'quvchilarni har tomonlama ruhiy rivojlanishga, ularda turli xil tafakkurni shakllarinirivojlantirishga qaratilgan. Har bir o'quv predmetini o'rganish bolaning materialni anglash jarayonini, uni eslab qolishni, ta'sirchanlikni faollashtiruvchi, tafakkurni, nutq va tasavvurni rivojlantiruvchi ruhiy diqqatni yaratishga imkon beradi. Ayniqsa, bilish jarayonida bir-biri bilan uzviy bog'liq bo'lgan tafakkurning turlarini rivojlantirish juda muhimdir.O'quvchilar dunyoqarashini shakllantirishda fanlararo bog'lanish, ya'ni uzviylikni ta'minlash buqunqi kunninq enq dolzarb masalalaridan biridir. Chunki fanlararo aloqadorlik ta'minlanqan holda, darsni tashkil qila olqan o'qituvchi o'quvchilarda o'zininq faniqa bo'lqan qiziqishini oshiribqina qolmasdan, mazkur fanni o'zlashtirishqa yordam beradi. Fanlararo aloqadorlikni tizimli tarzda amalqa oshirish natijasida o'quv-tarbiya jarayoninq aloqadorliqi sezilarli darajada ortadi. O'quvchilarda fikrlash ko'nikmalari shakllanadi. Shu bilan bir qatorda, o'quv fanlariqa oid bilim va qiziqishlarini rivojlantirishninq muhum shartidir.Fanlararo aloqadorlikning mazmuni va materiallar hajmi maktab matematika kursida o'quv dasturi orqali aniqlanadi. Har bir fan o'qituvchisining u yoki bu fanning o'zaro bog'liqligini o'z o'quvchilariga tushuntirishi va o'quv jarayonida undan mohirona foydalanishi o'qitish metodikasida ilgaridan ma'lum.O'quv fanlari orasida o'zaro bog'liqlik ikki turga bo'linadi: xronoligik va g'oyaviy. Birinchisi, turli fanlar dasturlarining o'zaro mutanosibligiga, ikkinchisi esa, bir xil yo'nalishdagi ilmiy tushunchalarning umumiy metodik holatlar asosida singdirilishiga asoslanadi. Fanlararo bog'lanish fanlarning turiga qarab umumiy metodlar birligi bilan ham izohlanadi. Masalan, matematika va fizikada modelli metod, matematika va fizika esa eksperimental metod umumiyligi ko'zga tashlanadi.Amaliyotda matematika o'qituvchilari fanlararo xronologik bog'lanishning ilgari, hozir, kelgusi kabi uch turidan bevosita foydalanadilar. Ilgari fanlar aro bog'lanish matematika kursi materiallarini o'qitishda oldin boshqa fanlardan olingan bilimlarga tayaniladi.O'quv jarayonida fanlararo aloqadorlikning amalga oshirilishi ta'lim sifatiga kuchli ta'sir ko'rsatib:ta'limning modernizatsiyalash, innovatsion o'qitish imkoniyatlarini kengaytirish imkonini beradi;
- umumiy o'rta va o'rta maxsus ta'limda uzviylik va uzluksizlikning ta'minlanishida muhim omil vazifasini bajaradi;
- fanlararo aloqani ta'minlashga qaratilgan masalalarni aynan dastur, dasrlik hamda o'quv qo'llanmalar mazmuniga singdirish pedagog olimlar va tadqiqotchilar zimmasidagi muhim vazifalardandir;
- ta'lim texnologiyalariga asoslangan fanlararo aloqa modellarini ishlab chiqish bugungi kunning dolzarb masalalaridandir.
Matematika va ona tili. Davlat ta'lim standartlarida o'quv fanlari orasidagi aloqadorlik, matematika fanining boshqa o'quv fanlarini o'rganishga ta'siri qayd etilib, "Matematika o'qitishda o'quvchilarning mantiqiy tafakkurlarini rivojlantirish ijtimoiy-gumanitar yo'nalishdagi fanlarni o'rganishga ijobiy ta'sir" ko'rsatishi uqtirilgan.Maktabda matematika va ona tili darslari o'rtasidagi predmetlararo aloqani o'rnatish uchun potensial imkoniyatlar mavjud. Jumladan matematika darslarida o'quvchilarning til madaniyatini oshirishga doir ishlar amalga oshirilishi,ona tili darslarida matematik mavzulardagi mashqlarga o'rin berilishi fanlararo uzviylikni ta'minlashda katta imkoniyatlar yaratadi. Masalan, matematika darslarida "Agar ....bo'lsa, u holda...." shaklidagi jumlalarni quyi sinflardayoq qo'llay boshlanadi va uni mantiqiy hosil bo'lishlik simvoli bilan belgilab ko'rsatiladi. Ona tili darslarida ham qo'shma gap mavzusida gapning ko'rinishi yuqoridagi shaklda bo'lishi uqtirib o'tiladi. Shu mavzuni o'qitishda "Agar uchburchakda tomonlaridan birining kvadrati uning qolgan ikki tomoni kvadratlarining yig'indisiga teng bo'lsa, u holda uchubrchak to'g'ri burchakli bo'ladi" yoki "Agar burchaklar vertikal bo'lsa, u holda ular teng bo'ladi" shaklidagi matematik jumlalarni tahlil qilish mumkin.Matematika o'qitishda ona tili tushunchalaridan foydalanish: kelishik qo'shimchalarini chiziqli tenglamalar bilan bog'lash mumkin.Ma'lumki, matematikadagi chiziqli tenglamalar haqidagi bilimlar 6 xil ko'rinishda bo'lib, ular tegishli amallarni bajarish orqali echiladi. Bunda chiziqli tenglamalarni tushum,jo'nalish va chiqish kelishigi qo'shimchalari bilan bog'lab tushuntirish maqsadgamuvofiqdir.Ona tili o'quv fanining morfologiya bo'limida bog'lovchi haqida ma'lumot beriladi: "Gapning uyushiq bo'laklari va qo'shma gapdag sodda gaplarni bir-biriga bog'lash uchun xizmat qiladigan yordamchi so'zlar bog'lovchi deyiladi". Bog'lovchilar vazifasiga ko'ra teng bog'lovchilar va ergashtiruvchi bog'lovchilarga bo'linadi. Teng bog'lovchilardan matematika bilimlar birikuvi hosil bo'ladi. "Matematik mantiq elementlari" mavzusida mulohaza yuritiladi va mantiqiy amallar o'rganiladi. Ma'lumki, "Chin yoki yolg'on haqida fikr yuritish mumkin bo'lgan har qanday darak gap mulohaza deyiladi". Mulohazalar ustidaOna tili o'quv fanining leksikologiya bo'limida sinonim tushunchasi o'rganiladi: "Shakli har xil ammo ma'nosi bir-biriga yaqin bo'lgan so'zlar sinonimlar deyiladi". Matematika ta'limida ham "matematik sinonimlar" ko'p uchraydi.Jumladan, sonli va harfiy ifodalar orasida shakli har xil lekin ma'nosi, ya'ni qiymati bir xil bo'lgan ifodalar mavjud. Bunday ifodalarni shartli ravishda "sinonim ifodalar" deb atash mumkin.Sinonim ifodalarga misollar keltiramiz:Ma'lumki, ona tili darslarida "Yuklama" mavzusi o'rganiladi. Bu mavzuni tushuntirgandan so'ng "Faqat" yuklamasi fatnashgan matematik jumla tuzing kabi topshiriq berilishi o'quvchilarda matematik teoremalarni eslashga olib keladi. Masalan, kesmaning uzunligi 4 ta xossaga ega bo'lib, 4-xossa shunday ifodalanidi. "Istalgan nurga uning boshlang'ich nuqtasidan berilgan uzunlikdagi yagona, ya'ni faqat bitta kesmani qo'shish mumkin". Xossada ishtirok etgan "faqat" so'zi kchaytiruv yuklamasi vazifasini bajaradi. geometriyaning juda ko'p aksioma va teoremalarida "faqat" so'zi qo'llaniladi. shunda o'quvchilar bevosita ona tili darslarida o'rganilgan yuklama mavzusini eslaydilar. Bu esa ona tili o'qitish sifatiga ijobiy ta'sir ko'rsatadi.Bunday fanlararo integratsiya o'quvchilarda fanlarga bo'lgan qiziqishni oshiradi va ta'lim sifatining yaxshi bo'lishiga erishiladi.
Matematika o`qitishda fanlararo va fanlararo aloqalarni amalga oshirish metodikasi. Asosiy tadqiqotlar Tabiatshunoslik sikliga qanday fanlar kiradiTabiiy-matematik sikl fanlari talabalarga jonli va jonsiz tabiat, dunyoning moddiy birligi, tabiiy resurslar va ulardan inson xo`jalik faoliyatida foydalanish haqida bilim beradi. Bu fanlarning umumiy tarbiyaviy vazifalari shaxsni har tomonlama barkamol rivojlantirishga qaratilgan. Ushbu umumiy vazifalarni hal etishning eng muhim sharti fanlar o‘rtasidagi fanlararo aloqalarni amalga oshirish va rivojlantirish, fan o‘qituvchilarining kelishilgan ishidir.Tabiatshunoslik siklining barcha predmetlarini o‘rganish matematika bilan chambarchas bog‘liq. Bu talabalarga insonning kundalik hayoti va faoliyatida zarur bo'lgan, shuningdek, tegishli fanlarni o'rganish uchun muhim bo'lgan bilim va ko'nikmalar tizimini beradi.Tabiiy-matematik sikl sub'ektlarining asosiy o'zaro aloqalari.Matematika fanidan olingan bilimlar asosida birinchi navbatda umumiy mavzuni hisoblash va o`lchash malakalari shakllanadi. Tabiatshunoslik kurslari bilan uzluksiz aloqalar matematik ko‘nikma va malakalarning amaliy qo‘llanilishini ochib beradi. Bu esa o‘quvchilarda yaxlit, ilmiy dunyoqarashni shakllantirishga xizmat qiladi.Algebra kursi va tahlilning boshlanishi matematik usullarning universalligini yaqqol ko`rsatib beradi, amaliy masalalarni yechishning asosiy bosqichlarini ko`rsatadi. Geometriya kursining aksiomatik qurilishi fizika, kimyo, biologiya kurslarida o‘rganiladigan har qanday ilmiy nazariyani qurish mantiqini tushunish uchun asos yaratadi.Matematik modellashtirish sub'ektlararo aloqalarni amalga oshirishda muhim rol o'ynaydi. Matematika darslarida o‘rganiladigan mavhum tushunchalar real dunyoning bir-biriga bog‘liq bo‘lmagan qonuniyatlarini ifodalashiga ko‘plab misollar keltirish mumkin. Y \u003d kx + b chiziqli funktsiyasini o'rganayotganda, talabalarga novda uzunligi va isitish harorati o'rtasidagi bog'liqlikni tasvirlashi mumkinligini ko'rsatish foydali bo'ladi: l \u003d l 0 (1 + a t), hajm o'rtasidagi gaz va uning doimiy bosimdagi harorati: V \u003d V 0 (1 + a t) (Gey-Lyusak qonuni), gazning doimiy hajmdagi bosimi va harorati: p = p 0 (1 + b t) (Charlz qonuni ), bir tekis tezlashtirilgan harakatdagi tezlik va vaqt: ʋ = ʋ 0 + at va boshqalar. Kvadrat funksiya y \u003d ax 2 o'rganilayotganda, bir tekis tezlashtirilgan harakat bilan yo'lning vaqtga bog'liqligiga misollar keltirish mumkin, formula doimiy qarshilik bilan elektr tokining kuchi P \u003d I 2 R va boshqa formulalar.Bilish usuli sifatida modellashtirish quyidagilarni o'z ichiga oladi:modelni qurish, loyihalash; modelni o'rganish (eksperimental yoki aqliy); olingan ma'lumotlarni tahlil qilish va ularni haqiqiy o'rganish ob'ektiga o'tkazish.Amaliy muammolarni hal qilishda biz yuqoridagi uch bosqichdan o'tamiz:model yaratish (muammo shartlarini oddiy tildan matematik tilga tarjima qilish) model bilan ishlash (tenglamalar, tengsizliklar va boshqalarni yechish).topshiriq savoliga javob8-9-sinflarda “Vektorlar” mavzusini “Dinamikalar” bo‘limi misolida o‘rganishda jismoniy mazmundagi topshiriqlar tizimi misolida aytilganlarni ko‘rsatish mumkin. Vektor qobiliyatlari ushbu materialning namunaviy xususiyatini aks ettiradi. Grafik mashqlar o‘quvchilarga fizik holatni geometrik tilga o‘girish va vektor fazoning geometrik modeli yordamida fizik hodisalar haqida ma’lumot olish imkonini beradi. (1-ilovaga qarang) Ko'pgina talabalar aralashmalar va qotishmalar bilan bog'liq muammolarga duch kelishadi. Bu maktab matematika kursida bunday masalalarga juda kam e'tibor berilganidan bo'lsa kerak. Shu bilan birga, ular asosiy maktab kursi uchun matematika bo'yicha yakuniy attestatsiyaga tayyorgarlik ko'rish uchun turli xil topshiriqlar to'plamlariga kiritilgan va ko'pincha USE va universitetlarga kirish imtihonlari versiyalariga kiritilgan.Ushbu turdagi muammolarni hal qilishda vizual modeldan foydalanish foydali bo'ladi - diagrammada aralashma (eritma, qotishma) to'rtburchaklar shaklida tasvirlangan, unga kiritilgan komponentlar soniga (u) muvofiq bo'laklarga bo'lingan. va to'g'ridan-to'g'ri tenglamani tuzishda - qaysi bir komponentning mazmunini kuzatish. (1-ilovaga qarang)O`quvchilarning kimyoviy-matematik bilim va malakalarini oshirish maqsadida grafiklardan foydalanish bo`yicha topshiriqlar taklif qilish mumkin. Grafikdan foydalanib, oltingugurt oksidining hidratlanishi natijasida 15 g sulfat kislota hosil bo'lganda ajralib chiqadigan energiya miqdorini aniqlang.Qaysi kimyoviy reaksiya eng katta issiqlik effektiga ega?Grafiklari rasmda ko'rsatilgan funktsiyalarda 1, 2, ... dan 6 gacha aniqlang.Boshqa matematik mavzularni o'rganish jarayonida fanlararo xarakterdagi vazifalarni taklif qilish mumkin. Algebra darslarini o'tkazish uchun yaxshi material manbai - mualliflar Belenkov E.Yu tomonidan bosma asosli daftar. va Lebedintseva E.A. “Matematika 5”, “Matematika 6. O’quvchilarni o’rganish va rivojlantirish uchun topshiriqlar” va “Algebra 7-sinf”, “Algebra 8-sinf. Talabalarni o'rganish va rivojlantirish bo'yicha vazifalar" mavzusida fikrlash va ijodiy qobiliyatlarni rivojlantirishga qaratilgan.Taklif etilgan vazifalarni amalga oshirish o'quvchilarning dunyoqarashini kengaytirish, ular atrofidagi dunyo haqida qo'shimcha ma'lumot olish imkonini beradi.Taklif etilgan vazifalarni amalga oshirish o'quvchilarning dunyoqarashini kengaytirish, ular atrofidagi dunyo haqida qo'shimcha ma'lumot olish imkonini beradi.O'quv jarayonida fanlararo aloqalarni amalga oshirish o'qituvchilarning o'qitish faoliyatini muvofiqlashtirishga asoslanadi. Shu bois bu muammo direktorning o‘quv-uslubiy ishlar bo‘yicha o‘rinbosari va maktab uslubiy kengashidan maqsadli rahbarlikni taqozo etadi.Pedagogik kadrlar toifasi Fanlararo aloqalardan yetarlicha foydalanilmayotganligiga ta`sir etuvchi omillarYosh mutaxassislar Ularda kasbiga oid fanlar bo‘yicha bilimlarni qo‘llash tajribasi va ko‘nikmalari yo‘q.1 yildan 3 yilgacha tajribaga ega o'qituvchilar Ular darsda va darsdan tashqari mashg‘ulotlarda fanlararo aloqalarni rejalashtirish va amalga oshirish usullari bo‘yicha yetarli bilimga ega emaslar.15 yildan ortiq tajribaga ega o'qituvchilar Ular endi, qoida tariqasida, tegishli fanlar bo'yicha etarli bilimga ega emaslar, ular fanlararo aloqalarni amalga oshirish uchun zarur bo'lgan umumiy fan tushunchalarining yangi talqinlarini, tegishli fanlar bo'yicha yangi o'quv dasturlarining xususiyatlarini o'rganishlari kerak.Fanlararo aloqalar muammosi murakkab pedagogik muammolardan biri bo'lib, ularni hal qilish uchun o'qituvchilarning jamoaviy tajribasini talab qiladi. Shu sababli, bosqichlarning qat'iy ketma-ketligiga rioya qilgan holda, ushbu muammo bo'yicha butun professor-o'qituvchilarning ishini tashkil etish juda muhimdir:O`qituvchilarning qiziqishini oshirish, fanlararo aloqadorlikning o`quv jarayonidagi ahamiyatini ko`rsatish. Uslubiy mavzularni tanlash va taqsimlash.O'qituvchilar tomonidan adabiyotlarni o'rganish, ularga fanlararo aloqalarni amalga oshirishning uslubiy usullarini o'rgatish, o'qituvchilar tajribasini umumlashtirish.Butun pedagogik jamoani jalb qilgan holda tajriba-sinov ishlarini tashkil etish.Barcha fanlar bo`yicha fanlararo aloqalardan har tomonlama, har tomonlama foydalanishni tashkil etish.Uslubiy mavzularni konkretlashtirish va umumiy o'quv-uslubiy muammolarni hal qilish uchun umumiy mavzular bo'yicha turli xil ishlarning kombinatsiyasi.Shunday qilib, tabiiy-matematik sikl fanlarining fanlararo aloqalarining zamonaviy kontseptsiyasi o'qituvchilarni ta'lim fanlarini tizimli ravishda o'zaro bog'lashga, fanlararo aloqani ta'limni tashkil etishning mazmuni, usullari va shakllariga faol tatbiq etishga, sinfdan tashqari ishlarga keng joriy etishga yo'naltiradi. o'qitish amaliyotiga integratsiyalashgan darslar, turli xil ilmiy va amaliy sohalardagi bilimlarni birlashtirgan tanlov kurslari.Tayanch maktabning tabiatshunoslik tsikli (kimyo, biologiya, geografiya, fizika) fanlarining ekologik mazmuni o‘rtasidagi bog‘liqlik tahlili o‘tkazildi. "Ekologik madaniyat to'g'risida" Federal qonun loyihasi talablariga muvofiq ekologik jihatlarni shakllantirish xususiyatlari, "Namunali" hujjatida tabiatshunoslik tsiklining har bir fanidan maktab bitiruvchisining ekologik va amaliy ko'nikmalarga ega bo'lishi ta'kidlangan. ta'lim muassasasining asosiy ta'lim dasturi. Asosiy maktab”, shuningdek, atrof-muhit mazmuni uchun biologiya, geografiya, fizika, kimyo fanlarining har bir kursining mazmuni. Ushbu hujjatlarni tahlil qilganda, Rossiya Federatsiyasining ta'lim tizimidagi ta'lim fanlarini ekologiyalashda eng mazmunli va batafsil tabiatshunoslik tsikli fanlarini o'rganishda geografiya, keyin biologiya; kimyo fanimazmunining ekologik jihati alohida ajratilmagan; kimyo fanining ekologik mazmuni qo‘shimcha kurslarning birortasiga ham (“Inson, jamiyat va davlat xavfsizligi asoslari” va “Tibbiy bilimlar va sog‘lom turmush tarzi asoslari”) tarjima qilinmagan; “Ta’lim muassasasining namunaviy asosiy ta’lim dasturi” hujjati mazmunida “Ekologiya” fani umuman uchramaydi. Asosiy maktab.tabiatshunoslik fanlari;ekologik ta'lim;ekologik tarkib;ekologik madaniyat .2000 yil 13 iyuldagi 90060840-3-sonli "Ekologik madaniyat to'g'risida" gi federal qonun loyihasi. Mualliflar Davlat Dumasi deputatlari V.A. Grachev, S.M. Axmetxanov, R.S. Bakiyev, V.D. Kadochnikov, R.I. Nigmatullin, V.V. Oleniev, A.N. Tomov. – 23 s.2. Ta'lim muassasasining namunaviy asosiy ta'lim dasturi. Asosiy maktab / [komp. E.S. Savinov]. – M.: Ma’rifat, 2011. – 342 b. – (Ikkinchi avlod standartlari). Dastur Rossiya ta'lim akademiyasining Ta'lim sohasidagi strategik tadqiqotlar instituti tomonidan tayyorlangan. Ilmiy rahbarlar - muxbir a'zo. RAO A.M. Kondakov, akademik L.P. Kezina.3. Jurin A.A. Maktab kimyo ta'limi mazmuni: inqirozmi yoki falokatmi? // Maktabda kimyo. - 2012. - 4-son. – B. 2–7.4. Muravieva E.V. Texnik universitet talabalarining ekologik ta'limi ekologik inqirozni bartaraf etish strategiyasining asosiy tarkibiy qismi sifatida: muallif. dis. ... Doktor ped. Fanlar. - Qozon, 2008. - B. 43.5. Ponamareva L.I. Tabiatshunoslik ta'limini modernizatsiya qilish sharoitida bo'lajak o'qituvchilarning ekologik va valeologik tayyorgarligini shakllantirish metodikasi:dissertatsiyaning avtoreferati. dis. ... Doktor ped. Fanlar. - Yekaterinburg, 2009. - B. 46.6. Xrapal L.R. Rossiya ijtimoiy-madaniy dinamikasi sharoitida universitetda ekologik ta'limni modernizatsiya qilish: t.f.n. dis. ... Doktor ped. Fanlar. - Ekaterinburg, 2011. - P. 50.Ta'limning hozirgi bosqichida ta'lim mazmunini ekologik bilimlar bilan to'ldirish, ekologik madaniyatni shakllantirish, o'quv jarayoniga ekologik siyosat tamoyillarini amalga oshirish bo'yicha amaliy faoliyat ko'nikmalari va ko'nikmalarini shakllantirish jarayoni sodir bo'lmoqda. Bu jarayonda tabiiy fanlar siklining sub'ektlari alohida o'rin tutadi. Bu boshqa ekologik fanlarning ahamiyatini kamsitish va kamsitish degani emas, balki tabiiy fanlar (fizika, kimyo, biologiya, geografiya) birinchi navbatda yagona tizimli inson-jamiyatning o'zaro ta'sirining ijtimoiy jihatlarini ochib beradi. tabiat.Taqdimotimizning maqsadi - jamiyatning ekologik madaniyatini rivojlantirishda tabiiy fanlar sikli ob'ektlarining o'rni va rolini aniqlash.O'rganish ob'ekti - tabiiy fanlarni o'qitish orqali o'quvchilarning ekologik madaniyatini shakllantirish va rivojlantirish. Tadqiqot predmeti - ekologik yo'naltirilgan tabiatshunoslik ta'limi.Tanlov vazifalari quyidagilardan iborat:Asosiy maktablar uchun ikkinchi avlod standartlarida Rossiyada tabiiy fanlar ta'limi tizimining hozirgi holatini ochib berish;Boshlang'ich maktabda o'rganiladigan tabiatshunoslik siklining eng ekologik yo'naltirilgan predmetini aniqlash.Agar biz 2000 yil 13 iyuldagi 90060840-3-sonli "Ekologik madaniyat to'g'risida" gi Federal qonun loyihasiga murojaat qilsak, u holda 1-banddagi "Ekologik madaniyat sohasida davlat tomonidan tartibga solishning asosiy tamoyillari" 3-moddasida davlatning asosiy tamoyillari nazarda tutilgan. ekologik madaniyat sohasida tartibga solish. 1-sonda “Ekologik madaniyat sohasida davlat tomonidan tartibga solishning asosiy tamoyillari” tizimli, har tomonlama va uzluksiz ekologik ta’lim va ma’rifat hisoblanadi:ta'lim tizimida, birinchi navbatda, o'quvchilarda qadriyat yo'nalishlari va xulq-atvorning axloqiy me'yorlarini shakllantirish, shuningdek, ekologiya, ekologik xavfsizlik, atrof-muhitni boshqarish va atrof-muhitni muhofaza qilish sohasida bilim va amaliy ko'nikmalarga ega bo'lish;Rossiya Federatsiyasi ta'lim tizimining ta'lim sub'ektlarini ekologiyalash;Kasb-hunar ta'limining barcha darajalarida ekologik yo'nalish bo'yicha ketma-ket o'quv dasturlarini yaratish.Bundan tashqari, taqdimotimizning birinchi vazifasini ochib berish uchun biz ikkinchi avlod standartidagi "Ta'lim muassasasining namunaviy asosiy ta'lim dasturi (Asosiy") tabiiy fanlar tsiklining (kimyo, fizika, biologiya va geografiya) bo'limlarini ko'rib chiqamiz. Maktab)", Rossiya Federatsiyasining ta'lim muassasalari tomonidan qo'llaniladi.Maqsadli bo'limda "1.2.3. Ta'lim va fanlararo dasturlarni ishlab chiqishning rejalashtirilgan natijalari" kichik bandida "1.2.3.15. Kimyo” fanidan maktab bitiruvchisi qanday ekologik bilim, ko‘nikma va malakalarga ega bo‘lishi kerakligini ko‘ramizFanlararo integratsiya zamonaviy ta’limning zaruriy shartidir.21-asrda insonning asosiy qadriyati rivojlanish qobiliyati, kognitiv salohiyatning mavjudligi ekanligi ayon bo'ladi. Bilish ehtiyoji inson ma’naviyatining asosiy tarkibiy qismi bo‘lib, ezgulik qilish, mehr-shafqat qilish zarurati bilan birgadir. "Aqlli inson - va faqat u insoniyatning kelajagini optimal tarzda belgilashga qodir, lekin uning o'limini o'z faoliyati bilan oldindan belgilamaydi" (V. Vernadskiy). Bilish jarayoni cheksizdir va fanning «zamonaviy yutuqlari» faqat ma'lum bir davrning yutuqlari bo'lib, kelajakda ham davom ettiriladi.Darsliklarning haddan tashqari kategoriyaliligi ba'zan bolaning bilimga bo'lgan qiziqishini so'ndiradi va endi kashfiyotlar mumkin emas degan taassurot qoldiradi. O‘qitish tamoyillari va usullarining jadal rivojlanishi, dastur va darsliklarning yangilanishi, yangi tipdagi ta’lim muassasalarining paydo bo‘lishi zamonaviy maktabni axborot mazmunining taraqqiyotdan ustunligidan qutqara olmadi. Rivojlantiruvchi ta'lim o'zlashtirilgan bilimlarga tanqidiy qarashni, ularni shaxsiy baholashni, shuningdek, bilim va ularni baholash haqidagi mulohazalar natijasida tasavvurni o'z ichiga oladi. Tasavvurni rivojlantirmasdan, ijodkorlik haqidagi har qanday gapni asoslab bo'lmaydi. Rivojlantiruvchi ta'lim tamoyillari ularni kundalik maktab amaliyotida amalga oshirish masalasiga olib keladi. Amaliyot allaqachon integratsiyaga murojaat qilib, bu savolga javob berdi.Masalaning ikkinchi tomoni shundaki, Tayanch rejaning qabul qilinishi talabaning maksimal ruxsat etilgan o‘quv yuklamasini keskin cheklab qo‘ydi va shu orqali uning jismoniy va ruhiy salomatligini himoya qildi, ayni paytda talab qilinadigan bilim, ko‘nikma va malakalar hajmi ortib bormoqda. Bilimlar miqdori va ularni o'zlashtirish uchun taqdim etilgan vaqt miqdori o'rtasidagi tafovut chuqurlashadi. Ushbu muammoning eng yaxshi yechimi fanlararo integratsiyadan foydalanishdir.Shunday qilib, fanlararo integratsiya bugungi kunda ta'limni rivojlantirishning eng muhim omili bo'lib, uni qo'llash amaliyoti xilma-xildir, haqiqatda mavjud bo'lgan barcha variantlarni qamrab olish qiyin.Fanlararo integratsiyaning psixologik va falsafiy asoslari.Buning ilmiy asoslari pedagogik texnologiya I.P.Pavlov va I.M.Sechenov asarlarida vujudga keladi. Bundan tashqari, psixologlar fikrlash va xotira xususiyatlarini tahlil qilib, o'qitishni shunday tashkil etish kerakki, yangi materialni yaxshiroq eslab qolish uchun o'quvchilarda ilgari olingan bilimlarni takrorlash qobiliyatini shakllantirish kerak. Tabiatda o'zaro bog'langan narsa yoki hodisalar ham inson xotirasida bog'langan. Predmetlararo aloqalar ob'ektga turli burchaklardan qarash va tizimlararo assotsiatsiyalar asosida voqelikning butun ob'ekti yoki hodisasini yanada mustahkamroq eslab qolish imkonini beradi.Fanlararo integratsiyaning psixologik va falsafiy asoslari.Buning ilmiy asoslari pedagogik texnologiya I.P.Pavlov va I.M.Sechenov asarlarida vujudga keladi. Bundan tashqari, psixologlar fikrlash va xotira xususiyatlarini tahlil qilib, o'qitishni shunday tashkil etish kerakki, yangi materialni yaxshiroq eslab qolish uchun o'quvchilarda ilgari olingan bilimlarni takrorlash qobiliyatini shakllantirish kerak. Tabiatda o'zaro bog'langan narsa yoki hodisalar ham inson xotirasida bog'langan. Predmetlararo aloqalar ob'ektga turli burchaklardan qarash va tizimlararo assotsiatsiyalar asosida voqelikning butun ob'ekti yoki hodisasini yanada mustahkamroq eslab qolish imkonini beradi.Yodlashning eng muhim xususiyatlari - o'quv materialini semantik guruhlash usullari va semantik qo'rg'onlarni taqsimlash, allaqachon ma'lum bo'lgan narsa bilan bog'liq holda o'rganilganlarning semantik bog'liqligi. Binobarin, bir fan bo’yicha bilimlarni uzatish usulini o’zlashtirib, boshqasini o’zlashtirish o’quvchilarning analitik va sintetik faoliyatiga ko’proq e’tiborni qaratadi, mustaqil ish usullarining samaradorligini oshiradi va yaxshi tashkil etilishini ta’minlaydi. aqliy faoliyat va nihoyat, umumiy va xususiy masalalarni yechishda mantiqiy ketma-ketlikni ishlab chiqadi.Ilmiy bilimlarni birlashtirishning ob'ektiv asosi dunyo rasmining birligidir. Bundan tashqari, bilimlarni o'zlashtirish sohasida qo'llaniladigan tadqiqot usullarining umumiyligi mavjud. O'quv jarayonini tizimli va yaxlit ko'rib chiqish an'anasi 60-70-yillarda Yu.K.Fanlararo integratsiyaning psixologik va falsafiy asoslari.Buning ilmiy asoslari pedagogik texnologiya I.P.Pavlov va I.M.Sechenov asarlarida vujudga keladi. Bundan tashqari, psixologlar fikrlash va xotira xususiyatlarini tahlil qilib, o'qitishni shunday tashkil etish kerakki, yangi materialni yaxshiroq eslab qolish uchun o'quvchilarda ilgari olingan bilimlarni takrorlash qobiliyatini shakllantirish kerak. Tabiatda o'zaro bog'langan narsa yoki hodisalar ham inson xotirasida bog'langan. Predmetlararo aloqalar ob'ektga turli burchaklardan qarash va tizimlararo assotsiatsiyalar asosida voqelikning butun ob'ekti yoki hodisasini yanada mustahkamroq eslab qolish imkonini beradi.Yodlashning eng muhim xususiyatlari - o'quv materialini semantik guruhlash usullari va semantik qo'rg'onlarni taqsimlash, allaqachon ma'lum bo'lgan narsa bilan bog'liq holda o'rganilganlarning semantik bog'liqligi. Binobarin, bir fan bo’yicha bilimlarni uzatish usulini o’zlashtirib, boshqasini o’zlashtirish o’quvchilarning analitik va sintetik faoliyatiga ko’proq e’tiborni qaratadi, mustaqil ish usullarining samaradorligini oshiradi va yaxshi tashkil etilishini ta’minlaydi. aqliy faoliyat va nihoyat, umumiy va xususiy masalalarni yechishda mantiqiy ketma-ketlikni ishlab chiqadi.Ilmiy bilimlarni birlashtirishning ob'ektiv asosi dunyo rasmining birligidir. Bundan tashqari, bilimlarni o'zlashtirish sohasida qo'llaniladigan tadqiqot usullarining umumiyligi mavjud. Fanlararo integratsiyaning falsafiy asosini izchillik tamoyili tashkil etadi. O'quv jarayonini tizimli va yaxlit ko'rib chiqish an'anasi 60-70-yillarda Yu.K.Integratsiya o'rganishning maqsadi va vositasi sifatida.Integratsiya (lot.dan) - qayta tiklash; tizimning alohida differensiyalangan qismlari va funktsiyalarining bir butunga o'zaro bog'lanish holati, shuningdek, bunga olib keladigan jarayon. Tadqiqotchilar ta'limning integratsiyasini turli yo'llar bilan izohlaydilar. Masalan, Yu.M.Kolyagin ta’lim tizimiga nisbatan “integratsiya” tushunchasi ikki ma’noni oladi: maqsad va ta’lim vositasi sifatida.Integratsiya (lot.dan) - qayta tiklash; tizimning alohida differensiyalangan qismlari va funktsiyalarining bir butunga o'zaro bog'lanish holati, shuningdek, bunga olib keladigan jarayon. Tadqiqotchilar ta'limning integratsiyasini turli yo'llar bilan izohlaydilar. Masalan, Yu.M.Kolyagin ta’lim tizimiga nisbatan “integratsiya” tushunchasi ikki ma’noni oladi: maqsad va ta’lim vositasi sifatida.Integratsiya ta'limning maqsadi sifatida o'quvchiga dunyo qismlarining tizim sifatida o'zaro bog'liqligini aks ettiruvchi bilimlarni berishi kerak, bolani o'rganishning dastlabki bosqichlaridan boshlab barcha elementlar o'zaro bog'liq bo'lgan butun dunyoni tasvirlashga o'rgatish uchun mo'ljallangan. Integratsiya o'quv quroli sifatida talabaning bilimdonligini rivojlantirishga, ta'limdagi mavjud tor ixtisoslikni yangilashga qaratilgan. Shu bilan birga, integratsiya klassik fanlarni o'qitishning o'rnini bosmasligi kerak, u faqat olingan bilimlarni yagona tizimga birlashtirishi kerak.Muammoning murakkabligi mashg'ulotning boshidan oxirigacha integratsiyani qanday dinamik rivojlantirishdadir. Agar boshida "hamma narsa haqida bir oz" o'rganish tavsiya etilsa, unda turli xil bilim va ko'nikmalar sintezi bo'lsa, trening oxirida "bir oz haqida hamma narsani" bilish kerak, ya'ni bu tor ixtisoslashuv, lekin yangi integrativ darajada.Ushbu masala bo'yicha adabiyotlarni tahlil qilib, biz integratsiyaning quyidagi ta'rifini shakllantirishimiz mumkin: integratsiya - bu fanlar, o'quv fanlari, o'quv fanlari bo'limlari va mavzularining chuqur, izchil, ko'p qirrali ochib berilgan etakchi g'oya va etakchi pozitsiyalarga asoslangan tabiiy o'zaro bog'liqligi. o'rganilayotgan jarayonlar va hodisalar. Shuning uchun turli darslarni birlashtirib emas, balki tanlangan qismlarni bir butunga birlashtirgan holda bir mavzuning materialini boshqasining materiali bilan to'ldirish kerak. Bundan tashqari, har qanday material kombinatsiyasi bilan, dars bag'ishlangan mavzu g'oyasi etakchi, asosiy bo'lib qolishi kerak.integratsiya darajalari.Integratsiyalashgan dars tushunchasining o'zi munozarali bo'lib qolmoqda. Bunday darsni aniq va uzoq muddatli vazifalarni hal qiladigan va rejalashtirilgan ikkita yoki mavzulardan sifat jihatidan farq qiladigan yangi murakkab birlikni ifodalovchi dars deb hisoblash mumkin. Shu sababli, bir nechta o'qituvchilarning mavjudligi ham, o'quv fanlari materiallarining mexanik birikmasi ham integratsiya darajasining ko'rsatkichi emas. Bu daraja faqat integratsiya orqali bajarilishi mumkin bo'lgan vazifalar doirasi bilan belgilanadi. Bu, birinchi navbatda, kognitiv qiziqishning kuchayishi va umumiy ta'lim qobiliyatlari va qobiliyatlarini rivojlantirish jarayonidir.Integratsiyaning 1-darajasida o‘quv materiali aniq bir mavzu doirasida birlashtiriladi. Yodlash emas, balki o'quv materialini o'rganish o'quv materialining turli qismlaridan yagona yaxlitlik yaratilganda fan ta'limidan kompleks ta'limga o'tish imkonini beradi.2-bosqichda ma'lumotni yaxshiroq yodlash, takrorlash va mavzuga qo'shimcha materiallarni kiritish uchun turli fanlarning kontseptual va axborot sohasi birlashtiriladi.3-bosqich qiyosiy-umumlashtiruvchi o'rganish vazifalari bilan bog'liq bo'lib, maktab o'quvchilarining hodisalar va ob'ektlarni taqqoslash va taqqoslash qobiliyatini rivojlantirishda ifodalanadi.Integratsiyaning 4-darajasida o‘quvchilarning o‘zlari faktlar, mulohazalarni solishtirish, aloqalar va naqshlarni o‘rnatish, ishlab chiqilganlarni qo‘llashni boshlaydilar. o'rganish qobiliyatlari. Integratsiyalashgan o'qitishning maqsadi bolalarni dunyoni bir butun sifatida ko'rishga va unda erkin harakat qilishga o'rgatishdir.Integratsiyalashgan darslarning nostandart shakllari.Integratsiya - bu nafaqat o'quv materialining maxsus kombinatsiyasi, balki o'quv faoliyatini tashkil etish usuli bo'lib, o'quv materialini turli xil pozitsiyalardan tahlil qilish, asosiy narsani ajratib olish, ma'lum bo'lganlar bilan yangi aspektda operatsiyalarni bajarish, o'quv muammolarini hal qilish va amalga oshirishni o'z ichiga oladi. ijodiy xarakterdagi vazifalar. Integratsiya darsni hamkorlik yo'nalishiga yo'naltirishga imkon beradi, bu erda fikrlar bir-biriga qarama-qarshi bo'lishi mumkin, ammo har qanday fikr hamma tomonidan hurmat qilinadi, hatto ular bunga rozi bo'lmasa ham. Bu eng qimmatli fazilatlardan birini rivojlantirishga yordam beradi: boshqasini tinglash, uning dalillarini o'rganish, birovning nuqtai nazarini o'z nuqtai nazari bilan solishtirish qobiliyati. “Darsda o'rganilayotgan mavzu bo'yicha fikr yuritadiganlarga tegishlilik hissi darsning motivatsion sohasining asosiy tarkibiy qismlaridan biridir. Bu tuyg'u barcha ehtiroslarning eng insoniyligini - bilimga bo'lgan ishtiyoqni rivojlantirishga qodir "(V.A. Suxomlinskiy)O'quv materialini taqdim etishning murakkabligi dars ko'lamini kengaytiradi, integratsiyani o'qitish, ta'lim va rivojlanishni birlashtirgan jarayonga aylantiradi. Har qanday shakldagi va har qanday turdagi dars integratsiyalashgan dars sifatida tuzilishi mumkin, bunda integratsiya o'quv muammosini hal qilish usuli, fanga barqaror qiziqishni shakllantirish uchun darsda harakat qilish usuli sifatida tushuniladi.O'qituvchi va o'quvchilar o'rtasidagi mas'uliyatning u yoki bu taqsimlanishini hisobga olgan holda, integratsiyalashgan darslar turli xil, shu jumladan nostandart shakllarga ega. Mana ulardan ba'zilari:Bilim almashish darsi, yigitlar guruhlarga bo'linganda va ularning har biri berilgan mavzu bo'yicha o'z tadqiqotlari haqida boshqalarga ma'lumot beradi. Mavzular mavzulari bir-biriga to'g'ri kelganda bu shakl eng samarali hisoblanadi.Darsni tekshirish. Guruhlar va juftliklarda ishlash mavjud, talabalarning katta tayyorgarligi talab etiladi. Faoliyatning barcha turlarida ob'ektiv va to'g'ri baholash mezonlariga shoshilinch ehtiyoj bor, shuning uchun sinfdoshlarning bilimlarini tekshirishda har bir talaba baholash uchun qulay va taniqli ko'rsatkichlar shkalasiga (tizimiga) ega bo'ladi.Ijodiy qidiruv darsi: bolalar mustaqil ravishda muammoning echimini izlaydilar.Dars - gazeta yoki almanax nashr etish. Talabalar guruhlari va alohida talabalarga muayyan mavzular bo'yicha ijodiy izlanish xarakteridagi topshiriqlar beriladi va ish natijalari tavsiya etilgan nashrning mazmunini tashkil qiladi.Faoliyat yoki tashkilotga taqlid qilishga asoslangan darslar: "Sud", "Tekshiruv", "Patent idorasi", "Ilmiy kengash" va boshqalar.Ijtimoiy amaliyotda ma'lum bo'lgan ish shakllari, janrlari, usullariga asoslangan darslar: tadqiqot, ixtiro, birlamchi manbalarni tahlil qilish, sharh, aqliy hujum, suhbat, hisobot, ko'rib chiqish.Eslab qoladigan darslar ommaviy shakllar aloqa - "Matbuot anjumani", "Auksion", "Benefit-spektakl", "Rally", "Panorama", "Telebridge", "Hisobot", "Jonli gazeta", "Og'zaki jurnal" va boshqalar.An'anaviy shakllardan foydalangan holda darslar darsdan tashqari mashg'ulotlar: KVN, "Mo'jizalar maydoni", "Biluvchilar klubi" va boshqalar.Darsni tashkil etishning anʼanaviy usullarini oʻzgartiruvchi darslar: maʼruza-paradoks, ekspress soʻrov, dars-test, dars-konsultatsiya, dars-seminar, dars-seminar.Fantaziyaga asoslangan darslar: ertak darsi, kutilmagan dars va boshqalar.Boshlang'ich maktab uchun eng tipik darslar bayramlar, sayohatlar, ertaklar, KVN, rolli o'yinlar elementlari bo'lgan darslar va ekskursiyalardir.Fanlararo integratsiya usulidan foydalangan holda zamonaviy maktab muammolarini hal qilish.Zamonaviy maktabning asosiy vazifalari yoshlarni hayotga tayyorlash, ma'naviy sohaning rang-barangligini ko'rsatish, kognitiv va estetik ehtiyojlarni qondirishdir. Hech bir barqaror o'quv dasturi bularning barchasini o'z ichiga olmaydi. Bu kamchiliklarni bartaraf etish, o‘quvchilarning mavjud bilimlarini to‘ldirish, kengaytirish, bilish faolligini rag‘batlantirish ta’lim jarayonida kompleks yondashuvning birlamchi vazifasidir. Bu bolaga hissiy ta'sir kuchidan foydalanishga, mantiqiy va mantiqiy narsalarni organik ravishda birlashtirishga imkon beradigan integratsiyalashgan yondashuv.hissiy tamoyillar, darsning tarbiyaviy salohiyatini keng jalb qilish, o'quv jarayonining sub'ekti - o'quvchini har tomonlama rivojlantirish bo'yicha ilmiy-estetik tarbiya tizimini qurish. Integratsiya - bu sub'ektiv va ob'ektiv, ichki va tashqi, obrazli va kontseptual, intellektual va hissiy, ratsional va intuitiv, analitik va sintetik o'rtasidagi uzluksiz o'zaro ta'sir jarayoni, ya'ni ta'lim jarayonida dunyoni tushunishning ilmiy va badiiy usullarini uyg'unlashtirish.Darhaqiqat, integratsiya jarayonida ta'lim va tarbiya o'rtasidagi chegaralar o'chiriladi, har bir bolaning qobiliyati rivojlanadi, o'qituvchi quyidagi pedagogik g'oyalarni amaliy va maqsadli ravishda amalga oshiradi:1. ta'lim jarayonini demokratlashtirish va insonparvarlashtirish, uni nafaqat bilimlar hajmini o'zlashtirishga, balki shaxsning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishga, yuksak ma'naviy-axloqiy qadriyatlarni shakllantirishga va faol shaxsiy pozitsiya;2. rivojlanishning barcha bosqichlarida ta'lim jarayonining uzluksizligi va uzluksizligini ta'minlash;3. har bir bolaning tabiiy intellektual va badiiy-estetik salohiyatini ochish va takomillashtirish uchun teng sharoitlarni yaratish;Darsning intellektual vazifalari bilan bir qatorda, fanlararo integratsiyadan foydalanib, siz murakkabroq vazifalarni hal qilishingiz mumkin:1. dunyoning uyg'un birligi va undagi insonning o'rni haqida tasavvurni shakllantirish;2) axloqiy fazilatlarni, narsa va hodisalarga axloqiy va estetik baho berishni shakllantirish, atrof-muhitga ehtiyotkorlik va hamdardlik bilan munosabatda bo'lishni tarbiyalash;3. shaxsning ijodiy imkoniyatlarini, uning umumiy ijodiy salohiyatini rivojlantirish;Asosiy didaktik va psixologik tamoyillar:1. shaxsga yo'naltirilgan tamoyillar (moslashuvchanlik printsipi, yaxlit rivojlanish tamoyili,psixologik tayyorlik printsipi);2. madaniy tamoyillar (dunyo qiyofasi printsipi, ta'lim mazmunining yaxlitligi printsipi, dunyoga semantik munosabat tamoyili).Integratsiyalashgan darsni o'tkazishda o'qituvchi oldida turgan muammolar.Barcha maktab fanlari o'ziga xos integratsiya potentsialiga ega, ammo ularning birlasha olish qobiliyati, integratsiyaning samaradorligi integratsiyalashgan dars yoki kursni rejalashtirishda hisobga olinishi kerak bo'lgan ko'plab shartlarga bog'liq. Avvalo, ma'lum bir sinf o'quvchilarining tayyorgarlik darajasi tahlil qilinadi. Ularning o'quv faoliyatidagi qiyinchiliklar integratsiya usulini qo'llashning sabablaridan biri bo'lishi mumkin. Ba'zan maktab o'quvchilarining bir fanni muvaffaqiyatli o'rganishi boshqasida ma'lum bilim va ko'nikmalarning mavjudligiga bog'liq.Integratsiyalashgan dars o‘qituvchidan qo‘shimcha tayyorgarlik, katta eruditsiya va yuqori professionallikni talab qiladi. Bunday darsni ishlab chiqishda o'qituvchi quyidagilarni hisobga olishi kerak:1. Darsning maqsadi (bu mavzuni o'rganish vaqtini qisqartirish, talabalar bilimidagi bo'shliqlarni bartaraf etish, ustuvorliklarni qayta taqsimlash va h.k. bo'lishi mumkin).2. Ob'ektlarni tanlash, ya'ni. dars maqsadlariga javob beradigan ma'lumot manbalari.3. Tizimni tashkil etuvchi omilning ta'rifi, ya'ni. turli xil ma'lumotlarni birlashtirish uchun asos topish (bu g'oya, hodisa, tushuncha yoki ob'ekt)4. Yangi kurs strukturasini yaratish, ya'ni. bilimlarning funktsional maqsadining o'zgarishi.5. Kontentni qayta ishlash (eski shakllarni yo'q qilish, tizimning alohida elementlari o'rtasida yangi aloqalarni yaratish).milliy loyihaMetodik ishlab chiqishIshning maqsadi: fanlararo integratsiyani tashkil etishning texnika va usullarini umumlashtirish va tavsiflash hamda ulardan fizika kursini o‘rganishda foydalanishga misollar keltirish.Tanlov ishining maqsadlari:Fanlararo integratsiyaning nazariy asoslarini va uni maktabda qo'llash tamoyillarini ko'rib chiqing.Fanlararo integratsiyani qo‘llashning asosiy yo‘nalishlarini ajratib ko‘rsating.Har bir yo'nalish bo'yicha ishda qo'llaniladigan texnika va usullarni tavsiflang.Ularni o'qitishda qo'llash imkoniyatini tasdiqlovchi misollar keltiring.Natijalarni tahlil qiling va o'quv jarayonida ushbu usullardan foydalanishda yuzaga kelgan qiyinchiliklarni aniqlang.Ishda tavsiflangan usullardan o'rta va katta o'qituvchilar darsga tayyorgarlik ko'rishda, boshqa fanlar kurslarida fanlararo integratsiya elementlaridan foydalangan holda darslarni ishlab chiqishda va sinfdan tashqari mashg'ulotlarni o'tkazishda foydalanishlari mumkin. Ish saytdagi Internet maydonida jamoat mulki hisoblanadi:XulosaFizika darslarida fanlararo integrasiya usullaridan foydalanish nafaqat muhim jarayon, balki mashaqqatli jarayondir.Ammo, yuzaga kelgan qiyinchiliklarga qaramay, o‘quvchilarni kuzatish jarayonida fanlararo integratsiyani amalga oshirish bo‘yicha olib borilgan 2 yillik ishlar davomida quyidagi natijalarga erishildi. olingan:Bunday darslarda o'quvchilar oddiy darslarga qaraganda ko'proq faollikni, shu jumladan kognitiv faollikni namoyish etadilar.Uy vazifasini tayyorlash jarayonida ular qo'shimcha material topishda tashabbus ko'rsatadilar, ular tanaffus paytida va darsning o'zida bir-birlari bilan bo'lishadi.Bunday darslarda o'quvchilar ko'pincha muvaffaqiyatga erishadilar, o'z fikrlarini bildirishdan va qiziqishlarini ko'rsatishdan qo'rqmaydilar.Har bir keyingi integratsiyalashgan darsda talabalar fan sohalari o'rtasidagi munosabatlarni tezda topadilar, ko'pincha o'z-o'zidan muammoli vaziyat yaratadilar, bundan keyingi ish uchun foydalaniladi.Internet imkoniyatlaridan foydalanganda talabalar ham darsga tayyorgarlik ko'rish, ham qo'shimcha o'qish maqsadida ommabop fan portallariga kira boshladilar.Ishda tasvirlangan usullardan foydalanganda quyidagi qiyinchiliklar paydo bo'lishi mumkin:Darslarga tayyorgarlik ko'rayotganda o'qituvchiga ko'proq vaqt kerak bo'ladi, o'qituvchi doimiy ravishda integral mavzular bo'yicha bilimlarni chuqurlashtirishga muhtoj.Bir sinfda o'tkaziladigan integratsiyalashgan darslar sonining ko'payishi bilan qiziqishni saqlab qolish uchun yangi texnika va ish usullarini jalb qilish zarurati ortib bormoqda.Ta'lim standartida belgilangan katta hajmdagi materiallar integratsiyalashgan darslar uchun kam joy qoldiradi.Hamma o‘quvchilarning mustaqilligi yuqori darajada emas, shuning uchun ko‘pchilik metodlarni bevosita sinfda qo‘llashga to‘g‘ri keladi. Va bu erda biz 4-bandda ko'rsatilgan muammoga duch kelamiz.Albatta, har qanday yangi faoliyatda bo'lgani kabi, fanlararo integratsiyaning texnika va usullaridan foydalanishda o'qituvchi va talaba ko'proq resurslarni sarflashi kerak. Ammo, oxir-oqibat, nafaqat olingan natijalar bu yo'nalishda harakat qilish uchun kuch beradi, balki o'z-o'zini o'rganish va o'z-o'zini rivojlantirish jarayonini ham "tortib yuboradi".