Xəstəlikləri” fənni Giriş. Dişlərin və ağız boşluğu selikli qişasının anatomo- fizioloji xüsusiyyətləri haqqında qısa məlumat

Respirator şok – bronxspazm, larinqospazm və udlağın şişkinliyi ilə tənginəfəslik baş 
verir. dəridə keyişmə, qızartılıq xarakterizə olunur. Bu dəri formalı şok sayılır. 
Vaskulyar şok – bu forma, ürək-damar və sinir sisteminin pozğunluğu nəticəsində 
baş verir.  
Bu ağırlaşmalar bir çox amillərdən baş verə bilərlər. Bunların profilaktikası üçün ilk 
növbədə xəstəni müayinə edən zaman onun allergik və farmakoloji anamnezini 
öyrənmək, dərman, kimyəvi və qida məhsullarına həssaslığını ayırd etmək, somatik 
patologiyanın olması aşkar edilməlidir.  
Effekti keyləşdirməni yerinə yetirməyə xəstənin psixo-emosional zəifliyi, vas-vasılığı, 
inamsızlığı və bunlarla birlikdə stomatoloji əməliyyata qarşı qorxunun yaranması 

---

maneçilik edir. Stomatoloqun qəbulunda xəstələrdə baş verən emosional gərginlik 
bədəndə fizioloji, biokimyəvi prosesləri dəyişir və onun nəticəsində psixovegetativ 
pozğunluq yaranır. Ən çox taxikardiya, bayılma, kollaps, psixogen şok, arterial 
hipertenziya, hiperlikemiya, astma tutması baş verir. bu ağırlaşmalar zamanı müalicə 
tədbirləri ilk növbədə ürək-qan damar və tənəffüs fəaliyyətinin bərpası istiqamətdə 
aparılmalıdır  
- Şok törədən dərmanın yeridilməsi dayandırılmalıdır.  
- Xəstəni uzatmaq, asfiksiya olmaması üçün dili fiksə etmək lazımdır.  
- Bədəni sıxan geyimi boşaltmaq, xəstəni oksigenlə təmin etmək.  
- Xəstənin vəziyyəti pisləşərsə ürəyə masaj, süni tənəffüs etmək.  
- Tənəffüs yollarını bəlğəmdən təmizləmək.  
- Respirator formada xəstəni təcili xəstəxanaya götürmək.  
 
Vazotonik. Analgetik dərmanlar vurmaq: adrenalin 0,1% 1ml, 40-50 ml natri-xlor 
izotonik məhlulda qarışdırıb venadaxili, mezaton 1% 1ml venadaxili, kardiamin 1 ml 
əzələdaxili, kofein 10% 1ml dərialtı.  
Antihistamin dərmanlardan: dimedrol 1% 1ml venadaxili, suprastin 2% 2ml 
venadaxili, pipolfen 2,5% 1ml venadaxili, tavegil 0,1% 2ml venadaxili.  
Qlükokortikoidlərdən: (bir yerdə adrenalinlə vurulur) prednizalon 60-120mq 
venadaxili, hidrokortizon 125-500mq venadaxili, deksazon 8 ml venadaxili.  
Şoka qarşı məhlulların vurulması: qlükoza 5% məhlulu 0,5-1 litr venadaxili, natrixlor 
0,9% məhlulu 1 litr venadaxili, natribikarbonat 5% məhlulu 100-200 ml venadaxili.  
Yerli anesteziya zamanı baş verən yerli ağırlaşmalar. Yerli ağırlaşmalar bilavasitə 
anesteziya aparan zaman texniki səhvlik nəticəsində baş verə bilər. Bunlardan 
infraorbital anesteziyadan göz alması zədələnə bilər, iynə sına bilər, anestetik məhlul 
əvəzinə başqa məhlul (etil spirti, formalin, karbol turşusu və s.) vurula bilər. Axır 
zamanlar bu cür ağırlaşmalar çox az təsadüf olunurlar. Ona görə ki, karpul şprislər 
üçün iynədən, karpulda markalanmış və yığılmış anestetikdən istifadə olunur.  
Digər ağırlaşmalardan hematoma, nevrit, inyeksiyadan sonra ağrımozit iynə vurulan 
yerdə işemiya gözlənilə bilər. Nevrit (pleksalgiya) sinirin travması ilə yaranır. 
Paresteziya isə bəzən hissiyatın mətinli azalması ilə xarakterizə olunur. Nevrit ən çox 
mandibulyar və infraorbital anesteziya zamanı baş verir.  
Başqa yerli ağırlaşmalar haqqında hər bir naqili anesteziya üsulu yazılan zamanı 
məlumat verilibdir.