Xəzərin bioloji müxtəlifliyi üzrə müəllimlər üçün tədris posterlərinin istifadəsinə aid metodik-informasiya vəsaiti
Davamlı inkişaf elə inkişaf deməkdir ki, gələcək nəsillərin öz tələbatlarını təmin etmək imkanını təhlükə altında qoymadan indiki nəslin tələbatını ödəsin
Yüklə 0,57 Mb.
|
| Davamlı inkişaf elə inkişaf deməkdir ki, gələcək nəsillərin öz tələbatlarını təmin etmək imkanını təhlükə altında qoymadan indiki nəslin tələbatını ödəsin.
Başqa sözlə, bu inkişaf gələcək nəsillər üçün təhlükəli olmamalıdır. Sirr deyil ki, hazırkı dövrdə bizim həyat tərzimiz bir növ kimi nəinki insanın öz varlığını, ən müdhiş proqnozlara görə Yer kürəsinin mövcudluğunu təhlükə altında qoyur. Bununla belə, güman edilir ki, vəziyyəti yaxşılığa doğru dəyişmək mümkündür. Bu yalnız davamlı inkişaf prinsiplərinə riayət etdiyimiz halda mümkün ola bilər. Bəzən təsəvvür edilir ki, bu çox sadədir, ətraf mühiti çirkləndirməsək, yəni müxtəlif səviyyələrdə tullantılara yox desək, problem həll olunar. Lakin davamlı inkişaf baxımından bu birtərəfli yanaşmadır. Çünki davamlı inkişaf 3 tərkib hissədən: sosial, iqtisadi və ekoloji komponentlərdən ibarətdir. İqtisadi inkişaf (iqtisadi komponent) bizim maddi və mənəvi ehtiyaclarımızı, sosial komponent-mənəvi və sosial tələbatımızı, ekoloji komponent-iqtisadi və sosial inkişafın sərhədlərini təyin edir. Belə bir sual meydana çıxır; «Belə inkişafı kim təmin edə bilər?» və «İstənilən ölkənin adi vətəndaşı yaxşılığa doğru dəyişmə prosesində iştirak edə bilərmi? XXI əsrin gündəliyində irəli sürülən müddəaların müəyyən hissəsi ətraf mühitin mühafizəsi və təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsi ilə bağlıdır. Azərbaycanda davamlı inkişafı təmin etmək məqsədilə hüquqi baza yaradılmışdır. RİO konfransından keçən müddət ərzində əhalinin sağlamlığı, ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji təhlükəsizlik sahəsində 20-dən çox qanun qəbul edilmişdir. «Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında» ətraf mühitin mühafizəsi haqqında», «Bitki mühafizəsi haqqında», «Heyvanlar aləmi haqqında», «Ekoloji təhlükəsizlik haqqında», «Əhalinin ekoloji təhsili maarifləndirilməsi haqqında» və Azərbaycan Respublikasının Qanunlarını misal göstərmək olar. «Ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair «Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi ekoloji problemlərlə yanaşı cəmiyyətdə mövcud olan digər problemlərin də həll edilməsinə geniş imkanlar açmışdır. Azərbaycan Respublikası bir çox beynəlxalq konvensiya və sazişlərə qoşulmuşdur. BMT İnkişaf Proqramının dəstəyi ilə 1995-ci ildən etibarən hər il respublikada “İnsan İnkişafı Haqqında Məruzə” adlı illik toplu nəşr edilir. Dünya Bankının dəstəyi ilə Azərbaycanda Ətraf Mühitə Təsirin qiymətləndirilməsi (ƏMTQ) həyata keçirilmişdir. Dünya Bankı və digər beynəlxalq maliyyə qurumlarının dəstəyi ilə beş Xəzəryanı ölkənin razılığı ilə 1995-ci ildə Xəzər Ekoloji Proqramı təşkil edilmişdir. 2001-ci il tarixində Bakı şəhərində “Xəzəryanı Ölkələrin Davamlı İnkişafı” mövzusunda I Beynəlxalq Konfrans keçirilmişdir. Burada, ilk dəfə olaraq, Xəzəryanı ölkələrin nümayəndələri, beynəlxalq inkişaf istiqamətində qlobal problemlərin həlli yolların birgə müzakirə etmişlər. Bu suallara cavab vermək və real fəaliyyətə keçmək üçün BMT-nin 1992-ci il konfransında «XXI əsr gündəliyi»-179 ölkə tərəfindən ümumdünya fəaliyyət planı kimi bəyənildi. Bu, XXI əsrdə dövlət siyasəti və iqtisadiyyatın inkişafı, həmdə fərdi qərarların qəbul edilməsi üçün təlimatı sənəddir. Hər bir ölkə fəaliyyət planlarının tam həyata keçirilməsi üçün qlobal gündəliyin əsas prinsiplərinə uyğun olaraq yerli gündəliklər hazırlayır. XXI əsrin gündəliyində irəli sürülən müddəaların müəyyən hissəsi ətraf mühitin mühafizəsi və təbii ehtiyatların səmərəli istifadəsi ilə bağlıdır. Azərbaycanda davamlı inkişafı təmin etmək məqsədilə hüquqi baza yaradılmışdır. RİO konfransından keçən müddət ərzində əhalinin sağlamlığı, ətraf mühitin mühafizəsi və ekoloji təhlükəsizlik sahəsində 20-dən çox qanun qəbul edilmişdir. «Əhalinin sağlamlığının qorunması haqqında» ətraf mühitin mühafizəsi haqqında», «Bitki mühafizəsi haqqında», «Heyvanlar aləmi haqqında», «Ekoloji təhlükəsizlik haqqında», «Əhalinin ekoloji təhsili maarifləndirilməsi haqqında» və Azərbaycan Respublikasının Qanunlarını misal göstərmək olar. «Ekoloji cəhətdən dayanıqlı sosial-iqtisadi inkişafa dair «Dövlət Proqramında nəzərdə tutulmuş tədbirlərin həyata keçirilməsi ekoloji problemlərlə yanaşı cəmiyyətdə mövcud olan digər problemlərin də həll edilməsinə geniş imkanlar açmışdır. Azərbaycan Respublikası bir çox beynəlxalq konvensiya və sazişlərə qoşulmuşdur. BMT İnkişaf proqramının dəstəyi ilə 1995-ci ildən etibarən hər il ölkədə “İnsan İnkişafı Haqqında Məruzə” adlı illik toplu həşr edilir. Dünya Bankının dəstəyi ilə Azərbaycanda Ətraf Mühitə Təsirin qiymətləndirilməsi (ƏMTQ) həyata keçirilmişdir. Dünya Bankı və digər beynəlxalq maliyyə qurumlarının dəstəyi ilə beş Xəzəryanı ölkənin razılığı ilə 1995-ci ildə Xəzər Ekoloji Proqramı təşkil edilmişdir. 2001-ci il tarixdə Bakı şəhərində “Xəzəryanı ölkələrin davamlı inkişafı” mövzusunda I Beynəlxalq Konfrans keçirilmişdir. Burada ilk dəfə olaraq Xəzəryanı ölkələrin nümayəndələri beynəlxalq inkişaf istiqamətində qlobal problemlərin həlli yollarını birgə müzakirə etmişlər. Müasir məktəbdə davamlı inkişaf və bioloji müxtəlifliyin qorunması naminə təhsil.
Təbii ehtiyatların səmərəsiz istifadəsi, əhali artımı, təbiətə ziyan vurmaq, suyun, havanın və torpağın çirklənməsi, sosial ədalətsizlik-bütün bunlar bizim davamlı inkişaf prinsiplərinə riayət etmədən yaşadığımızı göstərir. Belə həyat tərzi uzun müddət davam edə bilməz. Dəyişikliklər müxtəlif olmalıdır. Əhəmiyyətli dəyişikliklərdən biri də təhsilin dəyişməsidir. Dünyanın təşkili barədə anlayış, davamlı gələcəyimizin necə olacağı və bizim cəmiyyətin davamlı inkişafa necə nail olması həyat əhəmiyyətli məsələlərdir. Əgər siz təqdim olunan posterlərdən dərsdə istifadə etmək istəyirsinizsə, deməli siz müsbət dəyişikliklər tərəfdarısınız. Ümid edirik ki, bir neçə səhifəlik yazıda Sizin aşağıdakı suallarınıza cavab verə bilərik:
Davamlı inkişaf naminə təhsil strategiyasının həyata keçirilməsi nə üçün lazımdır? Strategiyanın həyata keçirilməsində sizin məktəb necə iştirak edə bilər? Davamlı inkişaf naminə təhsil (DİT) strategiyasını reallaşdırmaqla sizin məktəbiniz hansı üstünlüklərə nail ola bilər? Davamlı inkişaf konsepsiyası heç də Yer üzərində yaşayan insanlardan sivilizasiyanın qazandığı dəyərlərdən əl çəkməyi tələb etmir. Davamlı inkişaf konsepsiyası təklif edir ki, insanlar təbiətdən yalnız dəqiq hesablayaraq təbiətin sonradan bərpa edə biləcəyi qədər götürsünlər. Biz təbiətlə, ətrafımızdakı insanlarla münaqişəyə girmədən təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə etməli, hazırkı və gələcək dövrlərə uyğun, əsaslandırılmış qərarlar qəbul etməliyik. Davamlı inkişafın əksər prinsipləri yerli səviyyədə hər kəsin iştirak etdiyi ictimai fəaliyyətlə əlaqədardır. Buna görə də bir çox ölkələrin alimləri təhsilin və maarifləndirmənin davamlı inkişaf ideyalarının həyata keçirilməsində xüsusi əhəmiyyətini qeyd edirlər.
Yüklə 0,57 Mb. Dostları ilə paylaş:
|