12.4-jadval
Elektr-radio sxema elementlarining shartli grafik belgilari
№ Shartli grafik belgilarning nomi Belgisi
Sim, kabel, shina, gumhlami bog‘lovchi
1 elektr liniyalar kabel tolalarining tarmoq- m lanishi, elektr liniyalaming birlashishi pa T + rallel elektr liniyalari
Ekranlashtirilgan elementlar guruhi - elektr
2 liniyalaming uzilishi (x o‘miga sxemaning davomi haqida ma’lumot yoziladi)
- r*-X
уок/
X-*
Yerga yoki korpusga ulash _ L
Elektr mashinaning umumiy belgilanishi ay-
lana ichiga quyidagilar yozilishi mumkin: © ©
G - generator; M - motor;
GS - sinxronli generator; © ©
MS'- sinxronli motor; Z Z - seisin;
С - o‘zgartiruvchi. © ©
Induktiv g‘altak
Ferromagnitli magnit o‘tkazuvchan drossel J Y Y W
1
Yoqib o‘chiriladigan kontakt
Kontaktli birikmalar:
/
uyaga ulanadigan shtir - — > shtirga ulanadigan uya \
Eruvchan saqlash ■ГЗ
Rezistor doimiy HZU-
H I -
Doimiy hajmli kondensator
©
Elektr o‘lchash asboblari: ampermetr; voltmetr; vattmetr
0
Diodning umumiy belgisi - и -
Y
Antennalaming umumiy belgilanishi
Telefon apparati
Tok turlari:
manfiy -------
musbat +
o‘zgarmas --------
o‘zgaruvchan ~
17
Televizon trubka (kineskop, ossillografik
trubka) 1 /
Elfektr va radio sxemalar bir xil tuziladi va o‘qiladi. 12.4-shaklda sta- nokning mexanik asboblari qismining jarayonini ko‘rsatuvchi kinematik sxemalar, elementlari orasidagi bog‘lanishlar tushirib qoldirilgan. Faqat elektr sxemasi tasvirlangan. Elektr sxemani o‘qiy boshlashda, unda tas- virlangan elementlar aniqlanadi. BV - bosh ulagich (включатель), NV-
- sovituvchi nasos, o‘chirgich (выключатель), В - ilgarilama to‘g‘ri yurish kontaktori, SI, S2 - eruvchan saqlagichlar, MD - quwati 0,1 kW li moylash nasosi dvigateli, С - moylash va sovitish nasoslaming kantaktori, BD - quwati 4,5 kW li asosiy dvigatel, ND - quwati 0,125 kW li sovitish nasosi dvigateli, KR - kuchlanish relesi, BV - barabanli qayta ulagich (переключатель).
BD va ND ulagichlari stanok hamda sovitish nasosini tarmog‘idan uzib qo‘yish va ulash uchun xizmat qiladi. Asosiy dvigatel kontaktorlar
12.4-shakl.
В va H orqali aylanish yo‘nalishi o‘zgartirilib turadi. Asosiy dvigatel va moylash nasosi dvigateli orasidagi blokirovkalash (to‘siqlik qilish) boshqarish zanjiridagi kontaktor С orqali amalga oshiriladi, ya’ni moylash nasosi dvigatelning kontaktori ulanmasdan oldin asosiy dvigatelni ulash mumkin emas. Rele RH elektr tarmog‘ida kuchlanish yo‘qolganda stanokni tokdan uzib qo‘yadi. Tok paydo bo‘lgandan keyin u o‘z-o‘zidan unga ulanmaydi. Shunday ma’lumotlarga ega bo‘lgandan so‘ng, sxemani o‘qish osonlashadi.
Stanok barabanli qayta ulagich BV bilan bog‘Iangan bo‘lib, u dasta bilan boshqariladi. Qayta ulagich BV ning vaziyati 0 bo‘lganda kontaktorlar 1 va. 2 o‘zaro bog‘lanib, kuchlanish relesi KR ga tok beradi va o‘zidagi kontaktorlar orqali sxemani normal ish bilan ta’minlash uchun kontaktorlar 3, 5, 7 ga kuchlanish uzatiladi. Qayta ulagich (переключатель)п^ dastasi V vaziyatga o‘tkazilsa, bir vaqtning o‘zida kontaktorlar 3-4, 7-8 ulanadi. Hamda ish to‘g‘ri yo‘nalishda boshlanadi. Shunda, dastlab, kontaktor С ulanib, asosiy kontaktor bilan moylash nasosi dvigatelini ishga tushiradi. To‘g‘ri yurish kontaktori В yordamchi
kontaktorlar vositasida ulanadi. Qayta ulagich (переключатель) dastasi H vaziyatga qo‘yilganda, asosiy dvigatel teskari yo‘nalishda ishga tushadi.
0 ‘z-o‘zini tekshirish uchun savollar
Sxema nima? U qanday tartibda tuziladi va o‘qiladi?
Sxemalarda qanday atama, ta’riflar va tasniflar mavjud?
Sxemalaming qanday turi va ko‘rinishlari mavjud?
Kinematik sxemalar asosiy vazifasiga ko‘ra qanday turlarga bo‘- linadi? Gidravlik va pnevmatik sxemalar-chi? Elektr-radio sxemalar-chi?
Mashqlar
Kinematik sxema o‘qilsin.
Pnevmatik va gidravlik sxemalar o‘qilsin.
Elektr va radio sxemalar o‘qilsin.
Testlar
0 ‘tkazuvchi kran (jo‘mrak)ning sxemasini aniqlang (12.5-shakl).
А) а; В) с; С) d; D) b; E) e; F) /
Radial sirpanish podshipnigining sxemasini ko'rsating (12.5-shakl). А) с; В) a; C) d\ D) b; E)/; F) e.
Doimiy rezistoming sxemasini toping (12.5-shakl).
e; В) f , C) c; D) d; E) a; F) b.
01
O l cki xi
b). c) d) e) f)
Dostları ilə paylaş: |